Άλκη Ζέη: «Ήθελα να γράψω το Καπλάνι για να ξανανιώσω πώς είναι να είσαι παιδί»

«Η Κυριακή το χειμώνα είναι η πιο βαρετή μέρα. Θα 'θελα να ξέρω αν όλα τα παιδιά του κόσμου περνούνε τόσο βαρετά, όσο η Μυρτώ κι εγώ. Το απόγευμα μάλιστα, όταν αρχίζει να σκοτεινιάζει νωρίς νωρίς, δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. Από το πρωί έχουμε παίξει, έχουμε τσακωθεί, ύστερα ξαναμονοιάσει, έχουμε διαβάσει - εγώ το «Δαβίδ Κόπερφηλδ» και η Μυρτώ τον «Τζακ» - και δε μένει πια τίποτα, μα τίποτα να κάνεις».

Με αυτά τα λόγια ξεκινάει ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της παιδικής μας ηλικίας, το εμβληματικό «Καπλάνι της Βιτρίνας» της Άλκης Ζέη που την επόμενη Κυριακή, 8 Νοεμβρίου, βρίσκει για πρώτη φορά τον δρόμο για το θεατρικό σανίδι, κάνοντας πρεμιέρα στο θέατρο Βρετάνια. Και αρκεί να ανατρέξει κανείς πίσω στις σελίδες του προκειμένου να βρει καλά κρυμμένα κομμάτια του σημερινού ενήλικου χαρακτήρα του και να συνειδητοποιήσει την βαθύτατη επιρροή αυτής της ιστορίας στην καρδιά και το μυαλό όσων άνοιξαν πράγματι τη Βιτρίνα και κοίταξαν την τίγρη κατάματα. 

«Το Καπλάνι της Βιτρίνας» είναι, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε η Βίκυ Μαραγκάκη στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν οι συντελεστές της παράστασης χθες το μεσημέρι, «η πρώτη φορά που η πολιτική εισέρχεται στην παιδική λογοτεχνία». Αλλά μαζί με αυτό υπήρξε κάτι ακόμη πιο σημαντικό και αδιαπραγμάτευτο. 'Ενα παράθυρο, για πάρα πολλούς από εμάς, προς μία σκέψη πιο σφαιρική και συνολική. Μία σκέψη από νωρίς ώριμη και ολοκληρωμένη, που μπορούσε να στραφεί και να πονέσει για πράγματα, τα  οποία αφορούσαν το κοινωνικό σύνολο, ακόμη κι αν δεν αφορούσαν τον καθένα από εμάς ξεχωριστά και συγκεκριμένα. Κι αν δεν είναι αυτό το πρώτο σκαλοπάτι προς έναν καλύτερο κόσμο, τότε τι είναι;

Το allyou.gr, με μεγάλη χαρά, συγκίνηση και ενδιαφέρον άκουσε τα λόγια της συγγραφέως του βιβλίου, Άλκης Ζέη, η οποία μπορεί να έβαλε την τελεία στην ιστορία της πάνω από 50 χρόνια πριν, εξακολουθεί, όμως, να μιλάει γι' αυτήν σα να τη ζει εδώ και τώρα...

Όταν σπούδαζα Συγγραφή Σεναρίου στη Ρωσία είχα έναν εξαιρετικό καθηγητή, σπουδαίο, που πάντα μας έλεγε: «Μην προσπαθήσετε ποτέ εσείς οι ίδιοι να μεταφέρετε κάποιο βιβλίο σας στο σινεμά ή στο θέατρο. Γιατί όσο σκληρά κι αν προσπαθήσετε το μυαλό σας θα παραμένει πάντα καρφωμένο στο βιβλίο.». Έχω πάντα στο νου μου τα λόγια του και γι' αυτό τον λόγο δεν θέλω να ανακατεύομαι ποτέ στη μεταφορά κάποιου βιβλίου μου στην τηλεόραση ή στο θέατρο. Αφήνω τους άλλους να κάνουν αυτή τη δουλειά για μένα, αρκεί να τους εμπιστεύομαι.

Την Ανδρομάχη Χρυσομάλλη δεν την γνώρισα πριν έρθει να μου ζητήσει την άδεια για να κάνει θεατρική παράσταση το βιβλίο μου. Δεν την ήξερα καθόλου όμως από την πρώτη στιγμή κάτι έγινε μεταξύ μας. Επικοινωνήσαμε. Ήξερα ότι θα το κάνει καλά και της είπα αμέσως το «ναι». Και είμαι σίγουρη ότι δεν θα με διαψεύσει.

Είναι πολύ συγκινητικό για μένα να βλέπω την ιστορία μου να ζωντανεύει στη σκηνή. Ακόμη πιο συγκινητικό είναι το γεγονός ότι τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους τους έχουν δύο εξαιρετικά κορίτσια, η Αγγελική Πασπαλιάρη(Μέλια) και η Αρετή Ντίλη (Μυρτώ), οι οποίες υπήρξαν μαθήτριες του  γιου μου στο Εθνικό. 

Όταν ξεκίνησα να γράφω το «Καπλάνι» δεν είχα στο μυαλό μου ότι γράφω ένα πολιτικό βιβλίο για παιδιά. Δεν είχα καν στο μυαλό μου πως γράφω ένα βιβλίο για παιδιά. Ξεκίνησα να γράφω το «Καπλάνι της Βιτρίνας» για να μιλήσω για τη ζωή μου, με την αδελφή μου. Και για να θυμηθώ πώς είναι να είσαι παιδί. Να γίνω εγώ η ίδια πάλι παιδί.

Όταν το «Καπλάνι» πρωτοκυκλοφόρησε το 1963 εγώ ήμουν στη Μόσχα. Δεν ήμουν στη Ρωσία βέβαια για τουρισμό. Ήμουν πολιτική πρόσφυγας. Οι κριτικές, λοιπόν, ήταν τόσο κακές που ήταν απελπιστικό. Αν δεν είχα τον άνδρα μου πλάι μου δεν ξέρω πως θα το είχα αντιμετωπίσει. Ακόμα και άνθρωποι με ανοιχτά μυαλά, προοδευτικοί, καλλιεργημένοι έγραψαν πολύ άσχημα πράγματα για το βιβλίο. Θυμάμαι στο Υπουργείο Πολιτισμού είχε κυκλοφορήσει τότε η ατάκα: «Αν χρειάζεται κάποια βοήθεια, χρήματα, οτιδήποτε, να δώσουμε. Αλλά να μπει αυτό το πράγμα στα σπίτια μας; Στα σχολεία μας; Κοντά στα παιδιά μας; Όχι!».

Αν έγραψα για τη Δικτατορία δεν το έκανα συνειδητά, ως τοποθέτηση απέναντι σε κάτι. Το έκανα γιατί αυτό ζούσα εγώ τότε, σαν παιδί. Έτσι έγιναν τα γεγονότα. 

Τα περισσότερα παιδιά της ιστορίας του «Καπλανιού» δεν έχω ιδέα τι απέγιναν. Πέρασε ο καιρός χαθήκαμε. Για τον Αλέξη ξέρω ότι πήγε στην Αμερική. Μια φορά ήμουν σε ένα πανεπιστήμιο εκεί, για μία ομιλία. Στο τέλος με πλησιάζει μία κυρία και μου λέει «Γεια σας. Είμαι η γυναίκα του Αλέξη». Ο Αλέξης είχε πια πεθάνει. Και για το Νίκο ξέρω, φυσικά. Σκοτώθηκε στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν μέσα σε ένα υποβρύχιο που το χτύπησαν Γερμανοί. 

Η πιο αστεία συνάντηση με κάποιον από τους χαρακτήρες του «Καπλανιού» ήταν πριν λίγα χρόνια σε ένα φιλικό σπίτι, όταν πέτυχα την Πιπίτσα. Εγώ όταν την είδα πάγωσα. Λέω, «Πω πω φαντάζεσαι τώρα να έχει διαβάσει το βιβλίο; Τι θα κάνω;». Γιατί στο βιβλίο την παρουσιάζω όπως ακριβώς ήταν: λίγο ανόητη. Πιάνω λοιπόν έναν συγγενή και τον ρωτάω και εκείνος μου λέει «Α, μην ανησυχείς. Δεν έχει διαβάσει κανένα βιβλίο στη ζωή της». Γελάσαμε πολύ. Εκείνο το βράδυ η Πιπίτσα μιλούσε συνέχεια και έλεγε τις ίδιες πάντα κουταμάρες. Δεν είχε αλλάξει καθόλου.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που το «Καπλάνι» ανεβαίνει στο θέατρο. Επιπλέον, είναι η πρώτη φορά που κάποιος μου ζητάει το βιβλίο για να το κάνει θεατρική παράσταση. Στην τηλεόραση μεταφέρθηκε το 1987. Στο θέατρο ποτέ. Δεν το ήθελε κανείς, ποιος ξέρει...

Παρόλα αυτά μου έχουν ζητήσει πολλές φορές τον «Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου». Την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα» ακόμη περισσότερες. Και συνέχεια λέω «όχι». Ο λόγος είναι ότι δεν μου αρέσει καμία πιθανή πρωταγωνίστρια. Κι όταν με ρωτάνε ποια θα ήθελα να την παίξει απαντάω... «Η Meryl Streep».

Δελτίο Τύπου 

Το θρυλικό Καπλάνι της βιτρίνας «ζωντανεύει» για πρώτη φορά η Εταιρεία Θεάτρου και Πολιτισμού Μέθεξις στην παιδική – εφηβική σκηνή του Θεάτρου Βρετάνια για τη θεατρική περίοδο 2015 – 2016, σε θεατρική διασκευή / σκηνοθεσία Ανδρομάχης Χρυσομάλη. Το εμβληματικό έργο της Άλκης Ζέη, έχοντας συμπληρώσει 52 χρόνια από τότε που πρωτοκυκλοφόρησε, θα παρουσιαστεί στο Θέατρο Βρετάνια –κάνοντας πρεμιέρα στις 8 Νοεμβρίου

Πρόκειται για μία άρτια καλλιτεχνικά και αισθητικά παράσταση, αντάξια του κλασικού πλέον μυθιστορήματος, με 11 ταλαντούχους ηθοποιούς και συντελεστές, με προβολές 3D και Video art, σε ένα ονειρικό σκηνικό, κατασκευασμένο από τον κορυφαίο σκηνογράφο και ενδυματολόγο Γιάννη Μετζικώφ, με τις μουσικές του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου. Η παράσταση θα μεταφέρει μικρούς και μεγάλους στο Λαμαγάρι, το «σκηνικό» των παιδικών χρόνων της Άλκης Ζέη και, κυρίως, στα συναισθήματα, την ψυχή και την αθωότητα των δυο μικρών κοριτσιών, της Μέλιας και της Μυρτώς, χαρτογραφώντας το καλοκαίρι  του 1936, γύρω από τα γεγονότα του οποίου πλέκεται ο μύθος που έπλασε η συγγραφέας στο Καπλάνι της βιτρίνας.

Το έργο διασκευάστηκε για το θέατρο και παρουσιάζεται με τη σκηνοθετική υπογραφή της ηθοποιού, σκηνοθέτιδας και θεατρολόγου Ανδρομάχης Χρυσομάλη. Το Καπλάνι της βιτρίνας είναι το  πρώτο μυθιστόρημα της Άλκης Ζέη και αποτελεί  έργο – σταθμό για την ελληνική λογοτεχνία, καθώς θεωρείται ένα από τα κλασικά έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά και εφήβους –πλην πολυεπίπεδο, με τη δυνατότητα να διαβαστεί με το ίδιο ενδιαφέρον και από ενηλίκους– με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963, πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό.

Συντελεστές

Θεατρική διασκευή/σκηνοθεσία: Ανδρομάχη Χρυσομάλη

Σκηνικά-Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ

Μουσική και στίχοι: Παναγιώτης Καλαντζόπουλος

Προβολές Video και Video Art: Σπύρος Ρασιδάκης

Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας

Κίνηση-Χορογραφία: Κική Μπάκα

Βοηθοί Σκηνοθέτη: Ά Θοδωρής Ντουρντουρέκας, ΄Β Ελεάννα Φινοκαλιώτη

Παίζουν οι ηθοποιοί: Γιάννης Καρατζογιάννης, Χριστίνα Θεοδωροπούλου, Δημήτρης Μαύρος, Βίκυ Μαραγκάκη, Αλέξανδρος Βάρθης, Αγγελική Πασπαλιάρη, Αρετή Τίλη, Χριστίνα Πάγκαλη, Ελεάννα Φινοκαλιώτη, Χάρης Χιώτης, Κωνσταντίνος  Πλεμμένος

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Από τις 8 Νοεμβρίου, κάθε Κυριακή στις 11.30 και στις 15:00, Σάββατο στη 13:00

Διάρκεια παράστασης: 2 ώρες με διάλειμμα

Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 12 Ευρώ, παιδικό 10 Ευρώ, οικογενειακό (4 άτομα) 40 Ευρώ

Καθημερινές για σχολεία, τηλέφωνα κρατήσεων: 210 – 5325563 / 6977063881

Πληροφορίες θεάτρου

Θέατρο Βρετάνια, Διεύθυνση: Πανεπιστημίου 7, Τηλέφωνα: 210 – 3221579, 210 – 5325563