Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος: «Τα παιδιά είναι οδηγοί μας».

Αν πιστεύει σε κάτι σήμερα, λέει ο Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, αυτό είναι τα παιδιά – «εμείς οι μεγάλοι αποτύχαμε». Έτσι λέει, αλλά πιστεύει και στη δικαιοσύνη, τη συλλογική δράση και την ουσιαστική παιδεία. Γι’ αυτό και του ταιριάζει γάντι η παραγωγή στην οποία συμμετέχει φέτος, οι «Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη» του Δημήτρη Ποταμίτη, οι οποίες ζωντανεύουν ξανά στο «ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», αυτή τη φορά σε απόδοση και σκηνοθεσία Νανάς Νικολάου.

Μετρώντας ήδη δύο δεκαετίες συνεχούς δράσης στο θέατρο και έχοντας ανέβει στο σανίδι του Εθνικού, του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και δεκάδων ακόμα θεάτρων της χώρας μας, φέτος συστήνει στα παιδιά τον παππού Αριστοφάνη παρέα με ένα θίασο 13 ηθοποιών και πλάι στον Μέμο Μπεγνή και τον Νίκο Ορφανό.
Σε μια υπερπαραγωγή (μία διαδραστική θεατρική παράσταση-σύνθεση τεσσάρων έργων του Αριστοφάνη είναι από μόνη της υπερπαραγωγή) με πλούσια σκηνικά, κοστούμια, πρωτότυπη μουσική και video art εφαρμογές, τα παιδιά θα πολεμήσουν μαζί με τους ηθοποιούς για να φέρουν πίσω την Ειρήνη, θα αναρωτηθούν για να αποφασίσουν αν θα διώξουν τον πόλεμο (Αχαρνείς), θα αποκαταστήσουν τη δικαιοσύνη και την αξιοκρατία (Πλούτος) και θα ταξιδέψουν στην Ουρανούπολη παρέα με τους Όρνιθες.

Το συγκεκριμένο έργο έχει μακρά ιστορία: ανέβηκε για πρώτη φορά το 1978, έχει παρουσιαστεί σε πάνω από 12 χώρες και διδάσκεται στο Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων της Ε’ και ΣΤ’ Δημοτικού. Ποια καινούρια στοιχεία θα δούμε φέτος στην απόδοση και σκηνοθεσία της Νανάς Νικολάου;
«Εκείνη που θα σας διαφωτίσει καλύτερα είναι η ίδια ασφαλώς. Πάντως, απ’ αυτά που μας έχει πει αλλά και απ’ τον τρόπο που δουλεύουμε στις πρόβες, τα καινούργια στοιχεία έχουν να κάνουν με το ότι το έργο θα πρέπει να αφορά τον θεατή του σήμερα. Επομένως ό,τι θυμίζει ή παραπέμπει στην επικαιρότητα της εποχής του 1978 έχει τροποποιηθεί στα καθ΄ ημάς. Τα υπόλοιπα όμως δεν χρειάζονται καμία αλλαγή. Κι αυτό δείχνει πως όταν υπάρχει εμπνευσμένος συγγραφέας, το έργο διατρυπά το χρόνο.
»Υπάρχουν όμως κι άλλα καινούργια στοιχεία, διαφορετικής “υφής”. Ας πούμε, ένα διαφορετικό κοίταγμα σε κάποια απο τα τέσσερα έργα, θα μου επιτρέψετε όμως να μην αποκαλύψω τι ακριβώς. Υπάρχουν και κάποια πράγματα στο θέατρο που πρέπει να διατηρήσουν αυτήν τη μαγεία της πρώτης φοράς».

Μικροί και μεγάλοι περιμένουμε μια «υπερπαραγωγή». Έχει άραγε ανάγκη ο Αριστοφάνης από υπερπαραγωγές για να αγγίξει το μυαλό και την καρδιά των παιδιών;
«Ο Αριστοφάνης σίγουρα δεν έχει ανάγκη απο υπερπαραγωγές, όπως και κανένας άλλος μεγάλος συγγραφέας. Το να έχεις σ’ ένα ενιαίο έργο τέσσερα επιμέρους έργα του Αριστοφάνη συνιστά από μόνο του υπερπαραγωγή. Όπως και οι 13 ηθοποιοί του θιάσου.
»Από την άλλη, τα παιδιά θέλουν δράση, θέλουν φαντασία, θέλουν εναλλαγές εικόνων. Το πλούσιο θέαμα πάντα θα τα μαγεύει. Όμως δεν φτάνει μόνο αυτό. Πρέπει να τους πεις την αλήθεια, να σε νιώσουν φίλο τους, να θέλουν να ταξιδέψουν μαζί σου με τη φαντασία τους, να νιώσουν πως τα αγαπάς πραγματικά».

Το πρώτο μέρος ξεκινά με την Ειρήνη. Με την αποκατάσταση της Ειρήνης στην Ελλάδα, σπαθιά και φούντες μετατρέπονται σε σφουγγαρίστρες και ξεσκονίστρες, οι περικεφαλαίες σε γλάστρες, τα κοντάρια σε στηρίγματα για αμπέλια και τριανταφυλλιές. Προφανώς σημασία έχει πώς χρησιμοποιούμε τα «εργαλεία» που έχουμε κάθε φορά στη διάθεσή μας. Βλέπετε κάποιο χαρακτηριστικό των Ελλήνων που πλέον «χρησιμοποιείται» εποικοδομητικά, ενώ παλαιότερα όχι;
«Θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει, παρόλο που δεν το βλέπω, να σας πω την αλήθεια. Όλα δείχνουν πως δεν έχουμε καταλάβει ή μάλλον δεν έχουμε πιστέψει στις δυνατότητες της ομάδας και όχι της μονάδας. Αν μάθουμε τι σημαίνει συλλογική συνείδηση, ίσως αλλάξουμε άρδην τη συμπεριφορά μας και τη χρήση των “εργαλείων” μας».

Και πάνω που έχει έρθει η Ειρήνη, στους Αχαρνείς οι Έλληνες πάλι αρχίζουν να τρώγονται μεταξύ τους. 2.500 χρόνια μετά τον Αριστοφάνη έχει υποχωρήσει η γνωστή φαγωμάρα των Ελλήνων; Η κρίση έχει πράγματι ξυπνήσει μέσα μας την κατανόηση για τον άλλο, την αποδοχή και την αλληλεγγύη;
«Η γνωστή φαγωμάρα καλά κρατεί. Όσο κι αν φαίνεται ότι η κρίση και κατ’ επέκταση η ανάγκη μάς βοηθάει να απλώσουμε ευκολότερα το χέρι στον άλλο -αφού συναισθανόμαστε λίγο καλύτερα τη θέση του ή τον πόνο του-, παρ’ όλα αυτά πιστεύω πως δεν “λέμε” ολόκληρη την αλήθεια. Και πως όταν η κρίση περάσει, θα τα ξεχάσουμε πολύ γρήγορα όλα αυτά.
»Πρέπει να φροντίζουμε τον κήπο μας για να μπορούμε να φροντίσουμε και τους κήπους των άλλων. Για να πάψει η περίοδος της ειρήνης να είναι στην ουσία ένα διάστημα καλής προετοιμασίας για πόλεμο».

Ο Δικαιόπολις μετατρέπει την αυλή του σε ζώνη εκεχειρίας. «Εδώ θα βρίσκει όλα τα καλά κάθε ειρηνόφιλος», ανακοινώνει. «Την ημέρα εμπόριο, τέχνες, γράμματα και το βραδάκι μάσες, ξάπλες κι αγκαλίτσες». Είναι το θέατρο μια τέτοια ζώνη εκεχειρίας και άνθισης;
«Εξ ορισμού ναι. Το θέατρο προυποθέτει την ελευθερία σκέψης. Είναι βασικό ζητούμενό του».

Οι Αχαρνιώτες χλευάζουν τον Δικαιόπολι, τον καταδιώκουν για τις ιδέες του, απειλούν να τον λιντσάρουν, τον αποκαλούν «ειρηνοαφελή». Χωράει ο ρομαντισμός στην Ελλάδα του σήμερα;
«Γιατί όχι; Τα άλλα μοντέλα διόλου δεν μας ωφέλησαν».

Στο δεύτερο μέρος, στον Πλούτο, η Πενία είναι απαισιόδοξη: δεν πιστεύει πως τα σημερινά παιδιά μπορούν αύριο να δημιουργήσουν έναν καλύτερο κόσμο. Ο Χρεμύλος, όμως ανταμείβεται για τη βοήθειά του στον Πλούτο και την ακλόνητη πίστη του στη δικαιοσύνη. Εσείς πιστεύετε στη δικαιοσύνη;  
«Αν δεν πιστέψω, τότε είμαι υποχρεωμένος να κυκλοφορώ ζωσμένος με όπλα. Μα πιο πολύ πιστεύω σ’ αυτούς που κλείνουν τ’ αυτιά τους στις σύγχρονες σειρήνες.

Ο Αριστοφάνης, διά στόματος Πενίας πάλι, επισημαίνει ότι άλλο είναι πλούτος κι άλλο ευτυχία. Για χρόνια οι Έλληνες μεγαλώναμε τα παιδιά μας δίνοντάς τους απλόχερα τα πάντα. Βλέπετε σήμερα τους Έλληνες να έχουν αλλάξει; Τι εισπράττετε από τους μικρούς σας θεατές;
«Τα χρήματα σίγουρα δεν φέρνουν την ευτυχία, αλλά μαθαίνουμε να τα κυνηγάμε σ’ όλη μας τη ζωή. Στους νεαρούς Έλληνες πιστεύω. Δεν έχω άλλη επιλογή. Οι μεγάλοι αποτύχαμε».

Στους Όρνιθες, που μ’ αυτούς κλείνει η παράσταση, ο Ευελπίδης και ο Πεισθέταιρος αφήνουν απογοητευμένοι την Ελλάδα και ιδρύουν την Ουρανούπολη, μια κοινωνία ελεύθερη, δίκαιη, με φαντασία, ανοιχτή για όλους στο όνειρο και σας ευκαιρίες. Σ’ εσάς, έχουν αναμετρηθεί ποτέ, μέσα σας,  η απογοήτευση με την αγάπη σας για την Ελλάδα;
«Συνέχεια αναμετριέται η απογοήτευση με την αγάπη. Θα έλεγα πως δεν έχει σταματήσει και ποτέ. Και υπάρχουν πολλοί που αναζητούν την Ουρανούπολή τους εκτός Ελλάδας. Όμως τώρα που μεγαλώνω, ξέρω βαθιά μέσα μου πως αυτή η αναμέτρηση δεν έχει παρά μόνο εμένα και… εμένα. Αν αυτό σας φαίνεται παράξενο, τότε σας προτρέπω να σκεφτείτε κι εσείς τι συμβαίνει με τον εαυτό σας. Θα δείτε, όπως κι εγώ, πως τίποτα καλό ή κακό δεν γίνεται χωρίς τη συγκατάθεσή μας. Έχουμε λοιπόν στην ουσία να αποφασίσουμε μόνο για ένα πράγμα: αν θα επιλέξουμε να συγκατατεθούμε με το καλό ή το κακό. Κι όσο κι αν αυτό ακούγεται ουτοπικό, αξίζει να προσπαθήσουμε για το πρώτο».

Στην Ουρανούπολη όλοι συνεισφέρουν στο σύνολο με τα ταλέντα και τις ικανότητές τους. Μυριστήκατε από νωρίς το δικό σας ταλέντο;
«Όχι. Το μυρίστηκαν όμως οι άλλοι για μένα. Εγώ το μυρίστηκα τελευταίος. Ίσως γιατί το ταλέντο δεν είναι κάτι που το πετυχαίνει κανείς ακολουθώντας πιστά κάποια συνταγή. Υπάρχει απο τότε που υπάρχεις κι εσύ. Απλά, όταν καταλάβεις ότι το έχεις, οφείλεις νομίζω να το καλλιεργήσεις . Αυτό είναι. Αλλιώς θα μείνεις στάσιμος σ’ αυτό που σου δόθηκε. Το ζήτημα είναι να καταφέρεις κάτι καλύτερο απ’ αυτό».

Φέτος εμφανίζεστε σε τρεις θεατρικές παραγωγές. Εκτός από τις «Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη», συμμετέχετε και στο «Μικρό Πόνι» (με τη Ρηνιώ Κυριαζή, για δεύτερη χρονιά) και στη «Θλιμμένη Τζασμίν» (με την Ελένη Ράντου να μεταφέρει στη σκηνή το αριστούργημα του Γούντι Άλεν). Πόσο εύκολο είναι για έναν ηθοποιό να εναλλάσσεται σε τόσο διαφορετικούς ρόλους κάθε εβδομάδα;
«Σας βεβαιώνω , δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Όμως η αγάπη και για τα τρία αυτά έργα κάνει το πράγμα ευκολότερο. Και τα τρία έχουν κωμικά μέρη. Και με τα τρία γελάω, όσο κι αν σας ακούγεται παράξενο. Για τον Γούντι Άλεν δεν χρειάζεται επεξήγηση. Είναι γνωστό το χιούμορ του. Ακόμη και στο Μικρό Πόνι υπάρχουν κωμικές στιγμές. Απλώς στις “Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη” έχεις να κάνεις με μικρούς θεατές κι αυτό σε κάνει και σένα λίγο περισσότερο παιδί».

Στο Μικρό Πόνι ένα ζευγάρι μιλάει για το παιδί χωρίς ποτέ να μιλήσει στο ίδιο το παιδί. Στους Όρνιθες όμως, τα παιδιά έχουν δικαίωμα ψήφου. Είναι τα παιδιά μικροί δάσκαλοι;
«Επειδή είμαι κι εγώ γονιός, σας λέω ναι. Τα παιδιά είναι οδηγοί μας. Για όποιον βέβαια μπορεί να το αντιληφθεί αυτό.
»Και χρησιμοποιούν πολλούς τρόπους για να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν μαζί σου. Ο δεκάχρονος Λουίσμι στο “Μικρό Πόνι” προσπαθεί να μιλήσει στους γονείς του, που δεν τον ακούν, με τις ζωγραφιές. Ακόμα και με τις σιωπές του. Μάταια όμως.
»Στον Αριστοφάνη είναι διαφορετικά. Τους δίνεται βήμα. Όμως το βήμα θα είναι άχρηστο αν κι εκείνα δεν έχουν μάθει να σκέφτονται σωστά».

Η παράσταση κλείνει με ένα τραγούδι στον παππού Αριστοφάνη, εκείνον που είναι «της νύχτας πυροφάνι». Εσείς, ως ηθοποιός τον θεωρείτε λίγο παππού σας;
«Είναι ένας μακρινός παππούς μας έτσι κι αλλιώς. Όχι μόνο δικός μας, των Ελλήνων – όλων των λαών. Εκείνοι που με το έργο τους και τη σοφία τους είχαν την ικανότητα να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό σε μας, τις επόμενες γενιές, είναι χωρίς αμφιβολία οι πνευματικοί μας πατέρες. Ή μάλλον παππούδες».

INFO
«Ιστορίες του παππού Αριστοφάνη»
«ΘΕΑΤΡΟΝ» του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»
Από 20/10, κάθε Σάββατο στις 14:30 & Κυριακή στις 11:30
Απόδοση κειμένου - σκηνοθεσία: Νανά Νικολάου
Μουσική: Γιάννης Ζουγανέλης
Σκηνικά - κοστούμια: Μανόλης Παντελιδάκης
Χορογραφίες: Αρετή Μώκαλη
Video art: Αντώνης Δελαπόρτας
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαργαρίτα Σολδάτου

Πρωταγωνιστούν: Μέμος Μπεγνής, Νίκος Ορφανός
Παίζουν: Γιάννης Στεφόπουλος, Άγγελος Μπούρας, Κώστας Τερζάκης, Πελαγία
Αγγελίδου, Κωνσταντίνος Γιαννακόπουλος, Ίρις Πανταζάρα, Θοδωρής
Ανθόπουλος, Δανάη Σδούγκου, Κλεάνθης Βαρσαμούλης, Χρήστος Ντόβας,
Δήμητρα Βήττα.

Φωτογραφίες

Domniki Mitropoulou
Lydia Georgana
Alexandros Kaklamanos
Pantelis Dentakis