Skip to main content

ΒΙΒΛΙΟ

Ένα «στοιχειωμένο» μυθιστόρημα...

... που κανένας δεν τολμούσε να μεταφράσει στα αγγλικά.


Γεωργία Κοντού

Γραμμένο στην ιρλανδική γλώσσα, το «Cre na Cille», μια ιστορία φαντασμάτων που χαρακτηρίστηκε «αριστούργημα», θεωρήθηκε τόσο δύσκολο που παρέμεινε αμετάφραστο για επτά δεκαετίες.

Από την αρχή υπήρξε επεισοδιακή η διαδρομή του μυθιστορήματος «Cre na Cille», που έγραψε στα ιρλανδικά ο Mairtin O Cadhain. Ο πρώτος εκδοτικός οίκος στον οποίο το έστειλε ο συγγραφέας, το 1948, το απέρριψε με το επιχείρημα ότι θύμιζε υπερβολικά «Τζέιμς Τζόις», ένα σχόλιο διόλου κολακευτικό εκείνη την εποχή, καθώς υπονοούσε ότι ήταν πολύ «άσεμνο». 

Τελικά κυκλοφόρησε το 1950 από τη μικρή εκδοτική εταιρεία Sairseal, προκαλώντας αμέσως αίσθηση στον ιρλανδικό λογοτεχνικό κόσμο. Σύμφωνα με ένα σχετικό θέμα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο New Yorker, μερικοί μόνο από τους χαρακτηρισμούς που του απέδωσαν Ιρλανδοί διανοούμενοι ήταν «αριστούργημα» και «ένα από τα πλέον έξοχα έργα της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας».

Γιατί, όμως, το «Cre na Cille» περίμενε σχεδόν εβδομήντα χρόνια για να μεταφραστεί στα αγγλικά και να διαβαστεί από ένα ευρύτερο κοινό; Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας από τους πρώτους πιθανούς μεταφραστές που είχε προσεγγίσει ο εκδοτικός οίκος, ο ποιητής Thomas Kinsella, είχε αρνηθεί απαντώντας ότι η μετάφρασή του «θα ήταν αναμφίβολα ένα πολύ δύσκολο έργο. Δεν θα ήταν υπερβολή να πω ότι θα έπαιρνε χρόνια». 

Κάποιες απόπειρες μετάφρασης που έγιναν μέσα στις δεκαετίες που ακολούθησαν απορρίφθηκαν από τον ίδιο τον εκδοτικό οίκο, ενώ η μεταφραστική μοίρα του βιβλίου δεν βελτιώθηκε ιδιαίτερα όταν τα πνευματικά δικαιώματά του πέρασαν, το 1981, στο Δουβλινέζο εκδότη Caoimhín Ó Marcaigh. Ο τελευταίος δεν επέτρεψε τη μετάφρασή του στα αγγλικά γιατί, όπως σχολίασε πρόσφατα ο γιος του στο New Yorker, «γνώριζε την τεράστια δυσκολία που θα είχε η μετάφραση του έργου έτσι ώστε να μην αδικείται σε κάποια άλλη γλώσσα».  

Το 2009 η εκδοτική εταιρεία του Marcaigh πέρασε στα χέρια ενός άλλου ιρλανδικού εκδοτικού οίκου, του Clo-Iar-Chonnacht, και κάπως έτσι τελικά, μετά από πολλές περιπέτειες και παράξενα ιρλανδικά ονόματα, δόθηκε το πράσινο φως για τη μετάφρασή του στα αγγλικά. Με αποτέλεσμα φέτος να βρεθούμε όχι με μία, αλλά με δύο μεταφράσεις, σε συνεργασία με τον Yale University Press, που κυκλοφόρησαν με τους τίτλους «The Dirty Dust» και «Graveyard Clay». Η προσέγγιση σε καθεμία είναι εντελώς διαφορετική, σύμφωνα με το New Yorker, αλλά καμία τους δεν «θάβει» το βιβλίο.

Το ρήμα που επέλεξε το έγκριτο αμερικανικό περιοδικό για να σχολιάσει τις μεταφράσεις δεν είναι τυχαία. Γιατί στο ιρλανδικό αυτό μυθιστόρημα, όλοι οι ήρωες είναι νεκροί – «ένοικοι», πιο συγκεκριμένα, ενός νεκροταφείου στην Ιρλανδία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι οποίοι φλυαρούν έχοντας αφήσει πίσω τους μια ζωή σκληρής δουλειάς και ανέχειας στην ύπαιθρο. Ανάμεσά τους βρίσκεται ένας δάσκαλος σχολείου που αποκαλεί τη χήρα του «πόρνη» γιατί έσπευσε να ξαναπαντρευτεί μετά το θάνατό του, μια γυναίκα που κάποτε περνούσε καυτές νύχτες με τους ναύτες στα νάιτ κλαμπ του Γκόλγεϊ, κάποιος που δηλώνει επανειλημμένα υποταγή στον Χίτλερ, και μια ηλικιωμένη γυναίκα που μισεί την –ακόμα εν ζωή– αδερφή της γιατί παντρεύτηκε τον άντρα που αγαπούσαν και οι δύο.

«Οι καθημερινές τους εμμονές και ο υποκριτικός τρόπος με τον οποίο ο καθένας πλασάρει τον εαυτό του προσδίδει στο βιβλίο μια μεγαλειώδη καθολικότητα: οι ιστορίες των νεκρών –για μεθυσμένες εξορμήσεις, αδιάκριτους γείτονες, ραδιούργους εραστές– είναι οι ίδιες που ακούμε σε μπαρ και στάσεις λεωφορείων από τη Βαλτιμόρη μέχρι το Πεκίνο», σχολιάζει το New Yorker, ιντριγκάροντας ακόμα περισσότερο τον αναγνώστη.

Διαβάστε επίσης

ΒΙΒΛΙΟ

Αθανάσιος ο Ψαλίδας: «Αρχείου Λόγος», Δρ Ελένη Κουρμαντζή

Το έργο του κορυφαίου νεοέλληνα διαφωτιστή μέσα από τα χειρόγραφά του.

ΒΙΒΛΙΟ

«Στο ξάφνιασμα της άνοιξης…» «…εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση»

Ποιητές και ποιήτριες δέχθηκαν την πρόκληση των Αγγελική Λάλου και Αναστασία Γκίτση να «συνομιλήσουν» με τον στίχο του Τίτου Πατρίκιου «εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση», απολαύστε το αποτέλεσμα που έγινε μια υπέροχη ανθολογία

ΒΙΒΛΙΟ

«Πριν απ’ τα μάτια μου ήσουν φως. Πριν απ’ τον Έρωτα έρωτας Κι όταν σε πήρε το φιλί, Γυναίκα» Οδυσσέας Ελύτης

Ο πολυβραβευμένος και πολυαγαπημένος Έλληνας ποιητής πέθανε στις 18 Μαρτίου του 1996 

Προτεινόμενα

BLOGS

Η Beyoncé αποκαλύπτει την tracklist του νέου της δίσκου, Cowboy Carter

Ο οποίος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα cover του “Jolene” της Dolly Parton, αλλά και συμμετοχή του θρύλου της country, Willie Nelson

VIRAL

Το teaser trailer της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου Kinds Of Kindness είναι εδώ

Στο Ιστορίες Καλοσύνης πρωταγωνιστεί η άρτι βραβευθείσα με Όσκαρ Emma Stone, ενώ το σενάριο της ταινίας συνυπογράφει το δίδυμο Γιώργος Λάνθιμος-Ευθύμης Φιλίππου.

ASK THE EDITOR

6 ολοκαίνουριες skincare, makeup και αρωματικές αφίξεις για να κάνεις δώρο στον εαυτό σου

Νέα προϊόντα που θα λατρέψεις με το που τα βάλεις στο boudoir σου