Κι όμως, ισχύει: Το μήλο πράγματι πέφτει... κάτω από τη μηλιά!

Ίσως από τους πιο μελετημένους κοινωνιολογικά αλλά και γενετικά τομείς, τα πρότυπα φαίνεται να παίζουν εξέχοντα ρόλο στο πώς διαμορφώνεται η προσωπικότητα ενός παιδιού, ιδιαίτερα τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Και όπως εύκολα θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει ο καθένας, πριν από τον Μπάτμαν, τον Σούπερμαν ή την Μπάρμπι, το πρώτο πρότυπο για το κάθε παιδί είναι οι γονείς του. Σε εκείνους πέφτει το «βάρος» της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του, εκείνοι καλούνται μέσα από την συμπεριφορά τους να αποτελέσουν θετικό ή αρνητικό πρότυπο για εκείνο. Πώς θα πρέπει όμως να λειτουργήσουν για να τα καταφέρουν; Αρκεί μόνο το «είμαι καλός γονιός» για να το πετύχουν;

Οι σωστές βάσεις

Τα πρότυπα λειτουργούν στα παιδιά με βάση το «εγώ» τους. Οποιαδήποτε συμπεριφορά δουν από τους πρώτους μήνες της ζωής τους μέχρι την εφηβεία, δρα ως πρότυπο, είτε αρνητικό είτε θετικό. Εξυπακούεται, λοιπόν, ότι μέχρι την ηλικία των πέντε ετών ή και νωρίτερα οι γονείς είναι η κύρια πηγή προτύπων συμπεριφοράς. Όλοι οι γονείς έχουμε αγωνία πώς θα λειτουργούμε ως ξεχωριστά πρότυπα για τα παιδιά μας», αναφέρει ο κ. Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος.

Είναι όμως το ερώτημα «πώς θα είμαστε καλύτερα πρότυπα συμπεριφοράς για τα παιδιά μας» σωστό; Όχι πάντα. Ενδεχομένως να είναι και λίγο παραπλανητικό. Αν εμείς δεν είμαστε ιδανικοί σύντροφοι, αν εμείς δεν φερόμαστε με αυτοσεβασμό, αν δεν συμπεριφερόμαστε στη δουλειά μας επάξια πώς θα δουν τα παιδιά μας κάτι διαφορετικό από εμάς; Συνεπώς η πηγή του ερωτήματος είναι λίγο πιο βαθιά.

Αν λοιπόν, σαν γονείς είμαστε ικανοποιημένοι με τη σχέση μας, με τη ζωή μας, με τον εαυτό μας και με τη δουλειά μας, τότε και τα παιδιά μας θα βλέπουν σε εμάς ιδανικά πρότυπα συμπεριφοράς. Αν όμως η σχέση μας, για παράδειγμα, είναι αφόρητη τότε και τα παιδιά μας θα έχουν αντίστοιχες σχέσεις. Αν εμείς επιστρέφουμε από τη δουλειά πάντα κουρασμένοι, πώς θα αγαπήσουν εκείνα την εργασία; Εάν εμείς δε φροντίσουμε τον εαυτό μας, πώς θα φροντίσουν εκείνα τον εαυτό τους όταν μεγαλώσουν; Επομένως, αν οι γονείς δεν είναι ισχυρά πρότυπα συμπεριφοράς και διαπαιδαγώγησης για τα παιδιά, τότε ενδεχομένως να προκύψουν οι «κακές παρέες» που ο κάθε γονιός φοβάται.

Η επιρροή των λανθασμένων προτύπων

Σίγουρα τα παιδιά δεν μπορούν να μεγαλώσουν μέσα σε μια γυάλα χωρίς να δέχονται εξωτερικές επιρροές, είτε αυτές είναι από το σχολείο είτε από το σινεμά είτε από τις παρέες. Από εκεί και πέρα η αγωνία των γονιών καλώς κάνει και υπάρχει, αλλά πέρα από αυτή θα πρέπει να υπάρχει και εμπιστοσύνη των γονέων στον εαυτό τους. Να έχουν θωρακίσει τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού τους με μηχανισμούς τέτοιους ώστε να αντιμετωπίσουν τους όποιους κινδύνους προκύψουν.

Και αν προκύψουν; Η «μάχη» μεταξύ των προτύπων της οικογένειας και των «εξωτερικών» προτύπων είναι αρκετά συχνή. Αν λοιπόν οι συμπεριφορές του παιδιού είναι επικίνδυνες, χρειάζεται υπομονή και προσπάθεια από τους γονείς, έτσι ώστε να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος. Αν όμως οι συμπεριφορές είναι παράνομες ή εξαιρετικά επικίνδυνες, τότε οι γονείς θα πρέπει να συμβουλευτούν κάποιον ειδικό, καθώς αυτές δεν θα σταματήσουν απότομα, αλλά θα χειροτερεύουν.

Δημήτρης Κούκης, Παιδοψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής, www.dkoykis.gr

Πηγή: Infokids.gr