Το μάθημα της χρονιάς που πέρασε

Το 2021 ήταν σίγουρα μια χρονιά αρκετά ιδιαίτερη και διαφορετική. Και σίγουρα ενώ η διαφορετικότητα είχε την τιμητική της, από τα δικαιώματα των μειονοτήτων μέχρι την υπεράσπιση του να είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον νόμο αλλά και σε ένα κράτος πρόνοιας, αυτό που μένει στη χρονιά που κλείνει είναι η συνειδητοποίηση ότι, παρά τις όποιες διαφορές μας, έχουμε όλοι κάτι κοινό που μας ενώνει.

Η πανδημία του κορωνοϊού ήταν ίσως η πιο μεγάλη κοινωνική επανάσταση που έφερε παντού την ίση μεταχείριση και μας θύμισε ότι είμαστε όλοι άνθρωποι και οι μεγάλες πανανθρώπινες αξίες και ιδιότητες ισχύουν για όλους.

Όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτου φύλου, θρησκείας, εθνικότητας, χρώματος, προτιμήσεων, πολιτικών αντιλήψεων, κοινωνικής τάξης, βρεθήκαμε ίσοι απέναντι στον ιό. Ο ιός και οι συνέπειές του δεν έκαναν καμία διάκριση. Ως προς την αντιμετώπισή του ωστόσο οι άνθρωποι ήταν πάλι εκείνοι που έκαναν τις διακρίσεις, με ένα απλό παράδειγμα στην Αμερική το ποσοστό θνησιμότητας των μαύρων από τον κορωνοϊό να είναι αντίστοιχα πολύ μεγαλύτερο απ’ αυτό των λευκών συνανθρώπων τους.

Ο κορωνοϊός ωστόσο και το 2021 δεν μας έδωσε μόνο αυτό το ισχυρό μάθημα που μας έκανε όλους να κοιτάξουμε μέσα μας και να επανασυνδεθούμε με την ανθρώπινη υπόστασή μας. Έγινε η αφορμή για να μας δώσει κι ένα σημαντικό μάθημα προσωπικής ευθύνης. Απέναντι στον κορωνοϊό και μέχρι την ανακάλυψη του εμβολίου δεν μπορούσαμε να περιμένουμε κανέναν να μας σώσει. Ήμασταν και εξακολουθούμε να είμαστε σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνοι για τον εαυτό μας. Κι όχι μόνο για τον εαυτό μας.

Παρόλο που ήταν η χρονιά που προσπάθησε να μας κρατήσει μακριά και σε απόσταση. Ενώ μας υποχρέωνε σε μια αναγκαστική απομόνωση με τα απανωτά lockdown, μας ώθησε να βρούμε τρόπους να συνδεθούμε ουσιαστικά ο ένας με τον άλλον. Οι πράξεις μας, οι επιλογές, μας, η συμπεριφορά μας ήταν το 2021 περισσότερο από ποτέ σε συνάρτηση και αλληλοεπίδραση με αυτή των άλλων ανθρώπων. Είχαμε και έχουμε την ευθύνη όχι μόνο να προστατέψουμε τον εαυτό μας, αλλά και την υγεία των υπολοίπων.

Δίνοντάς μας τα δώρα του χρόνου και του χώρου –δηλαδή τον προσωπικό χρόνο της καραντίνας και την απόσταση από τους γύρω μας– μας επέτρεψε να μάθουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Να διαχειριστούμε φοβίες, να μάθουμε να αντέχουμε το αίσθημα ανίας, να ανακαλύπτουμε δημιουργικούς τρόπους, όχι για να μην βαριόμαστε αλλά για να επεκτείνουμε τα όρια και τις δυνατότητές μας. Ξαναμπήκε η φαντασία στη ζωή μας. Μπήκε η δημιουργικότητα. Ανακαλύπτοντας εκ νέου τον κόσμο, το νόημα της ζωής, μπήκαμε δειλά και διστακτικά στην αρχή σε νέα μονοπάτια συνειδητότητας και επανεφευρίσκοντας τον εαυτό μας καταφέραμε να κατακτήσουμε και ένα νέο επίπεδο ενσυναίσθησης.

Το αρχικό υποχρεωτικό αίσθημα ευθύνης μεταλλάχθηκε στη συνέχεια σε κάτι ουσιαστικό, σε μια εσωτερική ανάγκη. Στην ανάγκη να νοιαστούμε ειλικρινά για τον εαυτό μας αλλά και τους γύρω μας, ακόμα και για το μεγάλο μας σπίτι – τον πλανήτη Γη. Ο εθελοντισμός κι ο ακτιβισμός γνώρισαν ιδιαίτερη άνθηση αυτή τη χρονιά παρά τα περιοριστικά μέτρα, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι μπορούμε να είμαστε «κοντά» ο ένας στον άλλο, παρά την όποια απόσταση μεταξύ μας. Επιπλέον η συνειδητοποίηση ότι η Γη είναι το σπίτι μας και πρέπει να του φερθούμε πολύ καλύτερα αν θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει, έχει κάνει τη βιωσιμότητα τη νούμερο ένα προτεραιότητα, που επηρεάζει τη στάση της βιομηχανίας μόδας μέχρι τις καταναλωτικές συνήθειες των ανθρώπων.

Το 2021 όπως και το 2020 είναι μια χρονιά ορόσημο. Δεν μπορούμε ίσως να αντιληφθούμε πλήρως όλες τις αλλαγές που εκκολάφθηκαν μέσα της, θα χρειαστεί καιρός για να τις δούμε σε όλο τους το μέγεθος. Όμως ήδη από τώρα μπορούμε να καταλάβουμε ότι το αντίκτυπο αυτής της χρονιάς είναι μεγάλο και σημαντικό. Κι αυτό γιατί όλοι μας ήρθαμε αντιμέτωποι με τον ίδιο εχθρό. Όλοι μας συνειδητοποιήσαμε το πόσο πολύτιμο αγαθό είναι η υγεία. Όλοι μας νιώσαμε στο πετσί μας, λίγο πολύ, τι σημαίνει απώλεια. Όλοι μας σε έναν βαθμό ήρθαμε αντιμέτωποι με αυτό που λέγεται θλίψη και μοναξιά.

Μας έλειψε η επαφή με την Τέχνη, αλλά ήταν η χρονιά που περισσότερο από ποτέ η Τέχνη με όλες της τις μορφές μπήκε στο σπίτι μας. Από τα μουσεία σε όλο τον κόσμο που άνοιξαν τις διαδικτυακές τους πύλες και μας ξενάγησαν στις συλλογές τους μέχρι τις ταινίες και τις θεατρικές που διατέθηκαν ελεύθερα, η πρόσβαση στην τέχνη ήταν η μεγάλη παρηγοριά όλο αυτό το διάστημα. Κι ελπίζουμε όταν ξανανοίξουν οι χώροι τέχνης να ευχαριστήσουμε και να ανταμείψουμε τους καλλιτέχνες όπως ακριβώς τους αξίζει. Γιατί ο κόσμος μας χωρίς αυτούς θα είναι άδειος και άχρωμος.

Μας έλειψαν τα ταξίδια, αλλά μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε με άλλη οπτική το πού είμαστε κι είδαμε με νέα ματιά το πού βρισκόμαστε. Κι ανακαλύψαμε την ομορφιά ξανά στα απλά, τα καθημερινά, στα γύρω μας – και κυρίως μέσα μας.

Μας έλειψε η επαφή. Τα χέρια μας ένιωσαν τον μεγαλύτερο φόβο κι ίσως και τη μεγαλύτερη απόρριψη. Χωρίς τη δυνατότητα να αγγίξουν, χωρίς τη χαρά του να χαϊδέψουν, χωρίς την απόλαυση του να πιάσουν ελεύθερα, χωρίς την ανακούφιση της αγκαλιάς, στερήθηκαν πολλά από τα προνόμιά τους και δεινοπάθησαν με το πλύσιμο και την απολύμανση. Όμως βρήκαν νέους τρόπους για να δείξουν την αγάπη και την τρυφερότητά τους.

Και μαζί με τα χέρια μας όλοι μας βρήκαμε νέους τρόπους να δώσουμε και να πάρουμε αγάπη. Μειώσαμε τις αποστάσεις με την καρδιά μας. Μπορεί να ήταν μια σκληρή, δύσκολη, επώδυνη χρονιά. Αλλά μας έδωσε τη δύναμη να συγχωρήσουμε, να αποδεχτούμε λάθη και αδυναμίες, να αναλάβουμε ευθύνες, να αλλάξουμε, να ζητήσουμε συγνώμη και να προχωρήσουμε με γενναιότητα. Ο φόβος που νιώσαμε μας ανάγκασε να γίνουμε πιο ειλικρινείς, με τον εαυτό μας και τους άλλους, πιο ευγενικοί και πιο καλοί – πιο ανθρώπινοι.

Ίσως όχι όλοι. Κάποιοι χρειάζονται ίσως περισσότερο χρόνο για να συνειδητοποιήσουν όλα τα πολύτιμα δώρα-μαθήματα που μας κληροδότησε αυτή η χρονιά. Είναι στο χέρι μας να τα αξιοποιήσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και να κάνουμε το 2022 μια ακόμα πιο ανθρώπινη, πιο γενναιόδωρη και πιο καλοσυνάτη χρονιά.