Νο bra day: Παγκόσμια ημέρα χωρίς σουτιέν

Όταν είδα τα πρώτα memes που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους που σχολίαζαν με καυστική δόση χιούμορ το ευχάριστο ενδεχόμενο ότι τουλάχιστον το να μένουμε σπίτι είχε ένα καλό: «το να μη φοράμε σουτιέν», είδα με ικανοποίηση ότι δεν ήμουν η μόνη που ένιωθα αυτό το αίσθημα χαράς κι ελευθερίας.

Τι ήταν όμως εκείνο που σε μια κρίσιμη περίοδο, στη φάση έξαρσης μιας παγκόσμιας πανδημίας, έκανε τις γυναίκες να αντιδράσουν με ανακούφιση κατ’ αυτόν τον τρόπο…

Ήταν μια μορφή επανάστασης; Ήταν μια έκφραση νέο-φεμινισμού; Ήταν μια απλή κι εντελώς ασυναίσθητη κι αυθόρμητη κίνηση; Ή ήταν μια απόπειρα επανερμηνείας της θηλυκότητας και της (αυτό)διάθεσης του γυναικείου σώματος;

Προφίλ στο Facebook, λογαριασμοί στο Instagram αγκάλιασαν με ενθουσιασμό τη νέα απελευθέρωση του στήθους… πριν ακόμα καν η προσωπική έκφραση να δώσει λαβή σε μιμίδια και γίνει αφορμή για χιουμοριστικά λογοπαίγνια.

Σχόλια που διάφορες γυναίκες έσπευσαν να κάνουν ήταν του στιλ «Θα σε ξαναδώ σε κάνα μήνα» ή «επιτέλους θα αναπνεύσω ελεύθερα» -βάζοντας το σουτιέν στα «αχρείαστα» της γκαρνταρόμπας τους.

Γιατί όμως στοχοποιήθηκε συγκεκριμένα το σουτιέν και όχι τα στενά παπούτσια, οι ψηλοτάκουνες γόβες ή κάποιο άλλο αξεσουάρ ή έμβλημα της «στολής εργασίας»;

Το σουτιέν είναι σύμβολο. Έχει ιστορία. Μπορεί να μην έχουμε μνήμη ή ζωντανές εικόνες από το φεμινιστικό κίνημα –μπορεί τελικά το κάψιμο των σουτιέν να ανήκει στη σφαίρα του μύθου και της φαντασίας και όχι στην πραγματικότητα και αυτό που όντως συνέβη ήταν το να βρεθεί το σουτιέν μαζί με άλλα γυναικεία σύμβολα όπως κορσέδες, ψεύτικες βλεφαρίδες και γυναικεία περιοδικά σε κάδο σκουπιδιών που έγραφε “freedom trash can”– ωστόσο έχει συνδεθεί όσο κανένα άλλο γυναικείο αξεσουάρ με το αίσθημα είτε της ελευθερίας είτε της καταπίεσης…

Το στήθος είναι αφενός άλλη μια ειδοποιός ανατομική διαφορά των γυναικών από τους άνδρες. Η ανάπτυξη του στήθους είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό που δηλώνει το πέρασμα από το κορίτσι στη γυναίκα… Το πρώτο σουτιέν (μαζί ίσως με την πρώτη φορά που έρχεται σε ένα κορίτσι η περίοδος) σηματοδοτούν μια μεγάλη αλλαγή που είναι υπόγεια και άρρηκτα συνδεδεμένη με τον προσδιορισμό του φύλου –βιολογικό και κοινωνικό– και σαφώς το στήθος συνδέεται με τον θηλασμό και την έννοια της μητρότητας.

'Archers' by Harriet Lee-Merrion, contemporary award winning illustrator based in Bristol, UK #womensart #NoBraDay raising awareness about breast cancer. pic.twitter.com/kQDxLjvGdO

— #WOMENSART (@womensart1) October 13, 2020

Άραγε, όμως, το στήθος των γυναικών παραμένει ταμπού; Από το αν νιώθεις άσχημα να κυκλοφορήσεις topless σε μια παραλία και να κάνεις μπάνιο γυμνόστηθη χωρίς να προκαλέσεις ή να τραβήξεις τα βλέμματα πάνω σου; Μέχρι το αν μπορείς να είσαι στο σπίτι σου (των γονιών σου/ των φίλων σου/ των συμφοιτητών σου) με απλά ρούχα και χωρίς σουτιέν χωρίς να «σκανδαλίσεις» τον ανδρικό πληθυσμό του χώρου; Ποτέ μια γυναίκα δεν θα καταλάβει εντελώς τι ζόρι/τι φρίκη/τι κόλλημα τραβάνε οι άνδρες με το στήθος τους όταν για αυτές είναι ένα ζευγάρι όργανα, όπως είναι τα μάτια ή τα χέρια τους – αλλά παράλληλα είναι και μια ερωτογενής ζώνη που μπορεί να τους προσφέρει και ερωτική απόλαυση.

Δεν ξέρω αν αντίστοιχα με «τον φθόνο του πέους» υφίσταται και ο «φθόνος του στήθους»… Στο 2020 ωστόσο, στην εποχή της καραντίνας, η «απελευθέρωση» από το σουτιέν έγινε ξανά επίκαιρη και ως μια φωνή διαμαρτυρίας για τις ανισότητες και τα στερεότυπα που ακόμα μαστίζουν (sic – μαστός, άλλη μια λέξη που δηλώνει το στήθος) την κοινωνία και τον κόσμο του σήμερα, και μια κραυγή για όλα τις γυναίκες θύματα κακοποίησης, βίας, βιασμού που συνεχίζουν να κουβαλάνε το βάρος του σώματός τους και του φύλου τους – λες και είναι εξ ορισμού να είναι κακό ή «αμαρτία» ακόμα και σήμερα το να είσαι ή να γεννιέσαι γυναίκα…

Στο εδώ και τώρα, όταν οι επαφές με τους άλλους δεν επιτρέπονταν – έγινε σημαντικότερη από ποτέ η επαφή με τον εαυτό σου, επαφή με το σώμα σου, η επαφή με την ψυχή σου. Με ή χωρίς σουτιέν. Με ή χωρίς κραγιόν. Επαναπροσδιόρισες την ατομική σου ελευθερία και τις επιλογές σου. Ένιωσες άνετα στο σώμα σου, στο δέρμα σου, στον εαυτό σου, στο φύλο σου. Επέλεξες τη δική σου θέση και την διεκδίκησες.

Καιρός να απαλλαγείς από κοινωνικά στερεότυπα, προκαταλήψεις και άλλα δεινά που ακόμα ταλανίζουν τις γυναίκες όλου του κόσμου.
Τώρα λοιπόν που θα ξαναβγείς έξω, να μην ντυθείς απλώς γυναίκα – να είσαι γυναίκα, αλλά να είσαι η γυναίκα που θέλεις να είσαι.