Δεν φταις εσύ που δεν κοιμάσαι τα βράδια αλλά το DSPS

Κοιμάσαι με τις κότες και ξυπνάς με τα κοκόρια ή θυμίζεις πιο πολύ κουκουβάγια; Μπορεί η παροιμία να λέει ότι το πρωινό πουλί πιάνει το σκουλήκι αλλά συγκρίνοντας την υγεία και τα κοινωνικοοικονομικά δεδομένα που σχετίζονται με τις «κουκουβάγιες» και τους «κόκορες», οι επιστήμονες δεν βρήκαν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι το ξύπνημα από τα αξημέρωτα είναι στην πραγματικότητα πιο ευεργετικό και κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το να κοιμάσαι και να ξυπνάς με τις κότες επίσης δεν συνδέεται με την υγεία, κοινωνικοοικονομικό ή γνωστικό πλεονέκτημα αν κι ίσως οι κουκουβάγιες να έχουν περισσότερες πιθανότητες να πλουτίσουν από ό,τι οι τα πρωινά πουλιά.

Σε κάθε περίπτωση, η πραγματικότητα είναι ότι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί και μάλιστα το αν είσαι πρωινός ή βραδινός τύπος είναι κάτι που περνάει στο dna σου. Για τους περισσότερους ανθρώπους είναι απλώς μια τάση - μέρος μιας φυσικής παραλλαγής που μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με αυτό που θεωρείται ως κανονικός τρόπος ζωής, αλλά στην ακραία του κατάσταση είναι μια διαταραχή του κιρκαδικού ρυθμού.

https://www.instagram.com/p/BYvij9PnywW/

Ο ανθρώπινος κύκλος ύπνου-αφύπνισης ελέγχεται και συντηρείται από κιρκάδια ρολόγια. Αυτό το κιρκαδικό ρολόι με τη σειρά του προέρχεται από ρυθμικές διακυμάνσεις σε ορισμένες ορμόνες. Επιπλέον, τα ανθρώπινα μάτια έχουν φωτοευαίσθητα κύτταρα που βοηθούν το υποθαλαμικό κέντρο ελέγχου να προσδιορίσει εάν η ώρα της ημέρας ή η νύχτα. Κατά τη διάρκεια των νυχτερινών ωρών, ο επίφυση στον υποθάλαμο απελευθερώνει υψηλά επίπεδα ορμονών μελατονίνης. Αυτή η ορμόνη σας κάνει να νυστάζετε.

Οι κιρκαδικοί ρυθμοί είναι οι φυσικοί κύκλοι που καθορίζουν το χρονοδιάγραμμα πολλών λειτουργιών του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του κύκλου ύπνου-αφύπνισης. Όταν ο ρυθμός σου είναι προχωρημένος - όταν είσαι «ακραίος κορυδαλλός» - έχεις την τάση να ξυπνάς νωρίτερα και να κοιμάσαι νωρίτερα από τον κανόνα.

Είναι μια πολύ σπάνια κατάσταση και μια μελέτη σε δείγμα 10.000 νορβηγών ενηλίκων δεν βρήκε περιπτώσεις προχωρημένης διαταραχής φάσης ύπνου. Ωστόσο, η ίδια μελέτη διαπίστωσε 17 άτομα που πληρούσαν διαγνωστικά κριτήρια για σύνδρομο καθυστερημένης φάσης ύπνου (DSPS) - ή αλλιώς «ακραίες κουκουβάγιες»: που αν και αυτή εξακολουθεί να είναι μια ασυνήθιστη κατάσταση, σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες μπορεί να φτάσει μέχρι και το 10%.

Το να έχεις DSPS σημαίνει ότι δεν μπορείς να κοιμηθείς έως και δύο ώρες, ή περισσότερο, μετά από μια πιο συμβατική ώρα για ύπνο και φυσικά τείνεις να ξυπνάς αντίστοιχα αργότερα. Κάτι που μπορεί να είναι εξαιρετικά ενοχλητικό για τη ζωή σου. Μπορεί να έχεις DSPS και να μην το γνωρίζεις και να πιστεύεις ότι έχεις αϋπνία, ίσως μάλιστα να προσπαθείς να κοιμηθεί στις 11 μ.μ. με την ελπίδα να έχεις οκτώ ώρες ύπνου και να μην καταφέρνεις ωστόσο να κοιμηθείς πριν τις 2 ή τις 3 π.μ. Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει ακόμα να σηκωθείς στις 7 π.μ. για να πας στη δουλειά ή τις σπουδές σου και οι υπόλοιποι θα περιμένουν να ανταποκριθείς στις απαιτήσεις όλης της ημέρας.

https://www.instagram.com/p/CFd0mxPok4H/

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να τα καταφέρουν μετά από μια σύντομη νύχτα, ίσως εξαιτίας ενός πρωινού έκτακτου ταξιδιού, το να έχεις DSPS είναι σαν να πρέπει να ξυπνάς στις 4 π.μ. κάθε μέρα, να κοιμάσαι στις 10 ή 11 μ.μ. και μετά να νιώθεις υπνηλία κάθε απόγευμα.

Άτομα με DSPS παραπονιούνται ότι είναι δύσκολο να εργαστούν αξιόπιστα το πρωί και ότι οι εργοδότες οι όσοι έρχονται σε επαφή μαζί τους δεν καταλαβαίνουν ότι δεν είναι απλώς τεμπέληδες. Μερικοί άνθρωποι νιώθουν έντονα αισθήματα ντροπής μένοντας στο κρεβάτι για τη μισή μέρα. Άλλοι είναι σε θέση να προσαρμοστούν σε κάποιο βαθμό.

https://www.instagram.com/p/CLmNN_kpQUr/

Ωστόσο, οι άνθρωποι που χαρακτηρίζουν τον εαυτό τους ως νυχτερινές κουκουβάγιες τείνουν να είναι πιο δραστήριοι, δημιουργικοί και είναι καλοί στην επίλυση προβλημάτων καθώς έχουν ανεπτυγμένη λογική. Πολλές μελέτες υποστηρίζουν ότι οι νυχτερινές κουκουβάγιες έχουν περισσότερη ψυχική δύναμη σε σύγκριση με τους πρωινούς τύπους και τείνουν να έχουν υψηλές επιδόσεις στις σπουδές και την καριέρα τους.

Το σύνδρομο καθυστερημένης φάσης ύπνου είναι μια διακοπή των κύκλων δραστηριότητας και θα μπορούσε να θεωρηθεί ως διαταραχή που αφορά περισσότερο την εργασιακή ψυχολογία – ωστόσο είναι κάτι που έχει αντίκτυπο σε όλο το φάσμα της ζωής ενός ανθρώπου. Η ιατρική διαχείριση θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη χρήση μελατονίνης το βράδυ για να ενθαρρύνει τον σχετικά πιο νωρίς ύπνο (συμπληρώνοντας τη μελατονίνη που παράγεται φυσικά) και το έντονο φως (τεχνητό φως ημέρας ή πλήρους φάσματος που μιμείται το φυσικό φως) κατά το ξύπνημα το πρωί για να βοηθήσει στην «επαναφορά του ρολογιού σώματος». Εκτός από αυτά, η χρονοθεραπεία συνεπάγεται το διαδοχικό ύπνο αργότερα, έως ότου επιτευχθούν οι επιθυμητές ώρες ύπνου. Είναι ευκολότερο να προσαρμόσετε το χρονοδιάγραμμα του ύπνου με την επιμήκυνση της ημέρας - με τον ίδιο τρόπο που είναι ευκολότερο να προσαρμοστείτε σε ένα jet lag.

Από πολλές απόψεις, η διατήρηση πιο τακτικών ωρών είναι σαν να ακολουθείς συμβουλές για τη διαχείριση της αϋπνίας: διατηρώντας ένα σταθερό αυξανόμενο χρόνο (απαραίτητο) - και βλέποντας το φως της ημέρας στο ξύπνημα. Αποφεύγοντας τον ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας που μπορεί να καθυστερήσει τον ύπνο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Κάνοντας τακτική άσκηση και έχοντας τακτική δραστηριότητα. Διατηρώντας μια ξεκάθαρη ρουτίνα αποφόρτισης - χαλάρωσης. Κατά την αποφόρτιση είναι προτιμότερο όχι μόνο να αποφεύγεται η διανοητική ή συναισθηματική διέγερση που μπορεί να συνοδεύει τη χρήση υπολογιστή αργά το βράδυ αλλά και να αποφεύγεις γενικά το μπλε φως που εκπέμπεται από οθόνες υπολογιστών και τηλεοράσεις, που μπορεί να καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης.

https://www.instagram.com/p/CC9vhvmFiZR/

Παρ’ όλες αυτές τις προσπάθειες, ωστόσο, είναι πιθανό να μην καταφέρεις να αλλάξεις τον βιορυθμό σου και να παραμείνεις κουκουβάγια. Υπάρχει μάλιστα η περίπτωση να μην έχεις DSPS αλλά να επιλέγεις συνειδητά να είσαι νυχτοπούλι – γιατί απλούστατα η νύχτα ταιριάζει καλύτερα στη φιλοσοφία και τη στάση ζωής σου. Είτε είναι επιλογή πάντως είτε θέμα γενετικών παραγόντων δεν υπάρχει κανένας λόγος για να ντρέπεσαι – μάλλον όσοι δεν μπορούν να σε καταλάβουν ζηλεύουν που μπορείς και ξενυχτάς και χαίρεσαι τη βραδινή ζωή ενώ εκείνοι χρειάζονται οδοντογλυφίδες για να παραμείνουν ξύπνιοι!

Ειδικά τώρα το καλοκαίρι η ζωή ξεκινάει αργάμιση…