Πρώτη Μαρτίου, πώς να φτιάξεις το Μαρτάκι για να μη σε κάψει ο ήλιος!

Κόκκινη κλωστή δεμένη, στο χεράκι τυλιγμένη... Κι από Μάρτη Καλοκαίρι… Το αγαπημένο παραδοσιακό βραχιολάκι μικρών και μεγάλων που καλωσορίζει την πρώτη μέρα του πρώτου μήνα της άνοιξης! Ακόμα κι αν δεν πιάνουν τα χέρια σου το φτιάξεις μόνη σου το μαρτάκι με λίγες άσπρες και κόκκινες κλωστές είναι κάτι απλό που δεν χρειάζεται γνώσεις πυρηνικής φυσικής, βέβαια μπορείς πάντα να το αγοράσεις έτοιμο, πλέον υπάρχουν άπειρες επιλογές στη διάθεσή σου, μερικές πολύ όμορφες και κάποιες που αγγίζουν τα όρια του κιτες – όπως και να ‘χει πάντως αξίζει να εξηγήσεις στο παιδί σου τι συμβολίζει το έθιμο που πήρε το όνομά του από τον Mars, τον θεό Άρη δηλαδή.

Και εάν δεν ξέρεις τι να πεις, εμείς είμαστε εδώ για να στα πούμε όλα και να μην καείς ούτε από τον ήλιο αλλά ούτε και από τις παιδικές απορίες:

- Το μαρτάκι ή μάρτης πιθανολογείται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου έδεναν μια κλωστή (την Κρόκη) στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι. 

- Είναι ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου και αντιστοιχεί με τον Ελαφηβολιώνα των Αρχαίων Ελλήνων. Στο Βυζάντιο γιόρταζαν την πρώτη Μαρτίου με σπουδαίες δραστηριότητες. 

- Ο λαογράφος Λουκάτος αναφέρει ότι τα «χελιδονίσματα» προέρχονται από την αρχαιότητα. Την Πρώτη Μαρτίου οι μικροί έφτιαχναν ένα ομοίωμα χελιδονιού και τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι για να μαζέψουν αυγά. Σύμφωνα με το έθιμο, από την 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον «Μάρτη» ή «Μαρτιά». 

- Το βραχιολάκι αυτό, σύμφωνα με την παράδοση, το φοράνε κυρίως τα παιδιά για να μην «καούν» και να προστατευτούν από τον ανοιξιάτικο ήλιο. 

- Το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους. 

- Το έθιμο εκτός από την Ελλάδα, υπάρχει και στην Αλβανία (ονομάζεται Βερόρε), στα Σκόπια (ονομάζεται Μαρτίνκα). Σε αυτές τις χώρες πολλές φορές δένουν το Μάρτη σε κάποιο καρποφόρο δέντρο, ώστε να του χαρίσουν ανθοφορία, ενώ μερικοί τον τοποθετούν κάτω από μια πέτρα κι αν την επόμενη ημέρα βρουν δίπλα της ένα σκουλήκι, σημαίνει ότι η υπόλοιπη χρονιά θα είναι πολύ καλή. 

https://www.instagram.com/p/CpNdbAyI-9a/

-Στη Ρουμανία έχουν έναν ωραίο μύθο: Ο θεός Ήλιος μεταμορφώθηκε σε νεαρό άνδρα και κατέβηκε στη Γη για να πάρει μέρος σε μια γιορτή. Τον απήγαγε, όμως, ένας δράκος, με αποτέλεσμα να χαθεί και να βυθιστεί ο κόσμος στο σκοτάδι. Μια ημέρα ένας νεαρός, μαζί με τους συντρόφους του σκότωσε το δράκο και απελευθέρωσε τον Ήλιο, φέροντας την άνοιξη. Ο νεαρός έχασε τη ζωή του και το αίμα του έβαψε κόκκινο το χιόνι. Από τότε, συνηθίζεται την 1η του Μάρτη όλοι οι νεαροί να πλέκουν τον Μάρτη (Μαρτισόρ στα Ρουμάνικα), με κόκκινη κλωστή που συμβολίζει το αίμα του νεαρού άνδρα και την αγάπη προς τη θυσία και άσπρη που συμβολίζει την αγνότητα. 

(Πηγή πληροφοριών: www.mixanitouxronou.gr)

Ας καλωσορίσουμε τον πρώτο μήνα της άνοιξης και με δύο ποιήματα μεγάλων Ελλήνων ποιητών:

Μάρτιος-ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

Ροδίζ’ η πρώτη του Μάρτη μέρα,
Και στο παιδάκι της η μητέρα
Γελώντας πάει:
“Με μάρτη έρχομαι το λαιμό σου
Να στεφανώσω. Σαν άγγελός σου
Θα σε φυλάει.

“Από χρυσάφι, προτού να φέξει,
Με τι φροντίδα τον έχω πλέξει
Για σε, χρυσό μου!
Με κάθε χρώμα τον έχω ντύσει,
Ουράνιο τόξο, που θα στολίσει
Τον ουρανό μου.

“Αρχίζει ο ήλιος σαν πρώτα πάλι
Να τρέχει ελεύθερος στην αγκάλη
Γαλάζιου αιθέρα.
Λιώνουν τα χιόνια, κι όσ’ απομένουν
Άσχημα νέφη, κι αυτά μορφαίνουν
Μέρα τη μέρα.

“Αρχίζει ο ήλιος σαν πρώτα πάλι
Να ξετρυπώνει αγάλι αγάλι
Τα λουλουδάκια
Δειλά κρυμμένα μέσα στο χώμα.
Κι ύστερ’ απ’ τ’ άνθη, φροντίζει ακόμα
Για τα παιδάκια.

“Κι όποιο παιδάκι με μάρτη βλέπει,
Χρυσή στα χρόνια τ’ απλώνει σκέπη,
Το καμαρώνει.
Γιατί του Μάρτη η αλυσίδα
Μάνας χεράκι, μάνας φροντίδα
Του φανερώνει.

“Και όποιο πάλι το ιδεί να τρέχει
Δίχως στεφάνι Μαρτιού να έχει,
Δεν τ’ αγαπάει.
Κακό παλιόπαιδο το νομίζει,
Ακούς, παιδί μου; και το μαυρίζει
Και τ’ αρρωστάει.

“Μα το δικό σου σαν αντικρύσει
Λαμπρό στολίδι, θα σ’ αγαπήσει
Όσο κανένα.
Κι η ίδια ακτίνα του θα σε φιλήσει
Το πιο ωραίο που θα γεννήσει
Άνθος, κι εσένα!

“Ο Μάρτης θεία είν’ ευλογία!
Σα χελιδόνι ή ευτυχία
Στα σπίτια μπαίνει.
Και η υγεία σα μαϊστράλι
Στο γαλανόλευκο περιγιάλι
Μας ανασταίνει.

Αυτός, μ’ αγγέλου φτερά κινάει
Και το Χριστό της πρωτομηνάει
Στην Παναγία.
Και στην πατρίδα επαναστάτης,
Ο Μάρτης έφερε τη γλυκιά της
Ελευθερία.

“Να του σπιτιού μας το χελιδόνι
Εις την παλιά του φωλιά σιμώνει,
Και σε ζητάει.
Πρόβαλε, δέξου το… Στο λαιμό σου
Πώς μοιάζει ο μάρτης! σαν άγγελος
Θα σε φυλάει”.

 https://www.instagram.com/p/CpHgW-Joj-M/

Η πρωτομαρτιά ή Το χελιδόνι-ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ

Καλώς μας ήλθες, άκακο πουλί χαριτωμένο
καλώς μας ήλθες, του Μαρτιού πρωτόλουβο λουλούδι!
Με πόση, να 'ξερες, κρυφή λαχτάρα περιμένω
ν’ ακούσω μες στα σύγνεφα το πρώτο σου τραγούδι!

Τόσο συνήθισα ο φτωχός να βλέπω κάθε μέρα
χαρές κι ελπίδες να πετούν, να πνίγονται στο ρέμα
του χρόνου τ’ ανυπόταχτου, π’ ακόμ’ ακόμα ψέμα
μου φαίνετ’ ότι σε θωρώ να σχίζεις τον αιθέρα
με τα σπαθάτα σου φτερά... Γλυκό μου χελιδόνι,

μας έφερες καλοκαιριά;... Όψιμο θα 'λθει χιόνι;...
Μας έπιασε λιγοψυχιά, πουλί ξενιτεμένο,
και νύκτα κι αποκάρωμα... Κανείς μας δεν ακούει
του γείτονα τ’ απόφωνα... το αίμα πετρωμένο
στην κλειδωμένη μας καρδιά, πουλάκι μου, δεν κρούει...

Πόθος κανείς, ούτ’ όνειρα... Δε νείρεται η ψυχή μας
παρά καθάριους ουρανούς, αστροφεγγιές και κύματα
χωρίς αφρούς να ξεψυχούν σε περιγιάλια μνήματα!
Καθώς η νεκροθάλασσα κι η άκαρπ’ η ζωή μας
έχει βουβό παραδαρμό... Για μια στιγμή φουσκώνει,

ξερνά τα φύκη τα νεκρά κι ύστερα μαρμαρώνει.
Πέτα, πουλάκι μου, γοργά, μη βαρεθείς το δρόμο,
κι αν εύρεις σκέπη φτωχική και πλούσιο παραθύρι,
κλειστό, σα μάτι βάρυπνο, δίπλωσ’ ευθύς στον ώμο
τα χρυσοπράσινα φτερά και γίνου ξυπνητήρι...

Και πες ότ’ ήλθ’ η άνοιξη, κι ότ’ άνοιξη δεν είναι
να κελαδούν οι πέρδικοι σιμά στη σαστικιά τους,
ούτε να νανουρίζουνε τ’ αηδόνια τη φωλιά τους
δεν είναι γάργαρα νερά, όχι, πουλί, δεν είναι
ούτε φλογέρα πιστικού, ούτε χλωρά τριφύλλια...

Πες ότ’ εδώ την άνοιξη τη φέρνουν καριοφίλια...
Κι αν στη φωνή σου τη γλυκιά δε σηκωθούν οι ευνούχοι,
πάρε, πουλάκι μου, φτερό, να βρεις παλιά λημέρια.
Σύρε να ειδείς τον Όλυμπο, τη Γκιώνα, το Βελούχι
χαιρέτησε τη Λιάκουρα και φώναξ’ ώς τ’ αστέρια.

Κι αν μείν’ η Κιάφα ακίνητη κι ο βράχος του Ζαλόγγου
δε θυμηθεί το ζωντανό, τον άγριο καταρράχτη,
που επάνωθέ του εμούγκρισε... αν μες στο Κούγκι η στάχτη
του Σαμουήλ δε θερμανθεί κι αν τα κλαριά του λόγγου
δε φορτωθούν με φλάμπουρα και δε σεισθεί η Χιμάρα,

φύγε, πουλί μου, γρήγορα, κι είναι Θεού κατάρα.

Και το πουλί ανυπόμονο, γοργό σαν την ελπίδα
αρπάζει από τον ήλιο μας μια λάμψη, μιαν αχτίδα
για να την έχει συντροφιά στο σκοτεινό του δρόμο,
και χάνεται μισουρανίς... Πες μου, γιατί με τρόμο
το γύρισμά σου καρτερώ, γλυκό μου χελιδόνι;...
Θα να `χομε καλοκαιριά;... Όψιμο θά `λθει χιόνι;...