Η παλαιστίνια φωνή της Adania Shibli «φιμώθηκε» στην Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης

Αρκετοί εξέχοντες συγγραφείς και εκδότες από όλο τον κόσμο κατηγόρησαν την Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης ότι «φίμωσε» τις παλαιστινιακές φωνές, μετά την τελετή απονομής βραβείων για την τιμή μυθιστορήματος παλαιστίνιου συγγραφέα που ακυρώθηκε λόγω του πολέμου στο Ισραήλ.

Στη γεννημένη στην Παλαιστίνη μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος Adania Shibli, η οποία μοιράζει τον χρόνο της μεταξύ Βερολίνου και Ιερουσαλήμ, επρόκειτο να απονεμηθεί στις 20 Οκτωβρίου το 2023 LiBeraturpreis, ένα ετήσιο βραβείο που δίνεται σε γυναίκες συγγραφείς από την Αφρική, την Ασία, τη Λατινική Αμερική ή τον αραβικό κόσμο.

Την Παρασκευή, ωστόσο, ο σύνδεσμος LitProm που απονέμει το βραβείο ανακοίνωσε ότι θα αναβάλει την τελετή απονομής «λόγω του πολέμου που ξεκίνησε η Χαμάς, εξαιτίας του οποίου υποφέρουν εκατομμύρια άνθρωποι στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη».

Στο Δελτίο Τύπου της, η LitProm είπε ότι είχε κάνει το βήμα να αναβάλει το βραβείο ως «κοινή απόφαση» με την συγγραφέα. Αλλά το λογοτεχνικό πρακτορείο της Shibli διέψευσε το γεγονός τονίζοντας ότι η απόφαση δεν ελήφθη με τη συγκατάθεσή της και ότι αν η τελετή είχε πραγματοποιηθεί θα είχε την ευκαιρία να σκεφτεί τον ρόλο της λογοτεχνίας σε αυτούς τους σκληρούς και οδυνηρούς καιρούς.

Μια ανοιχτή επιστολή, υπογεγραμμένη από περισσότερους από 350 συγγραφείς, συμπεριλαμβανομένου του Ιρλανδού μυθιστοριογράφου Colm Tóibín, του Αμερικανολίβυου βραβευμένου με Πούλιτζερ Hisham Matar, της Βρετανο-Πακιστανής μυθιστοριογράφου Kamila Shamsie και του Βρετανού ιστορικού William Dalrymple, απηύθυναν τον λόγο στους διοργανωτές της έκθεσης βιβλίου της Φρανκφούρτης, τη μεγαλύτερη εμπορική έκθεση στον κόσμο στο είδος της, λέγοντας ότι έχει «την ευθύνη να δημιουργεί χώρους για τους Παλαιστίνιους συγγραφείς να μοιράζονται τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τους προβληματισμούς τους για τη λογοτεχνία σε αυτούς τους τρομερούς, σκληρούς καιρούς, και όχι να τους φιμώνουν».

Το μυθιστόρημα της Shibli, που δημοσιεύθηκε στα αγγλικά το 2020 ως Minor Detail, χαιρετίστηκε από τη LitProm ως «ένα έργο τέχνης με αυστηρή σύνθεση που αφηγείται τη δύναμη των συνόρων και το τι κάνουν οι βίαιες συγκρούσεις στους ανθρώπους».

Το μυθιστόρημα, το οποίο προτάθηκε επίσης στις ΗΠΑ για τα Εθνικά Βραβεία Βιβλίου καθώς και για τα Διεθνή Βραβεία Βιβλίου, αντιπαραθέτει την αληθινή ιστορία του βιασμού και της δολοφονίας ενός κοριτσιού Βεδουίνων το 1949 στα χέρια μιας μονάδας του ισραηλινού στρατού με τη φανταστική ιστορία του μια γυναίκα δημοσιογράφος που ερευνά το έγκλημα στη Ραμάλα δεκαετίες αργότερα.

Το μυθιστόρημα έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο στη Γερμανία, όπου ο δημοσιογράφος Ulrich Noller αποχώρησε από την κριτική επιτροπή του LiBeraturpreis αυτό το καλοκαίρι σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την απόφαση να τιμήσει το βιβλίο.

Μια κριτική στην αριστερή εφημερίδα Taz έφερε την κριτική ότι «όλοι οι Ισραηλινοί σε αυτό το σύντομο μυθιστόρημα είναι ανώνυμοι βιαστές ή δολοφόνοι, ενώ οι Παλαιστίνιοι είναι θύματα δηλητηριασμένων ή χαρούμενων κατακτητών».

Οι πιο ευνοϊκές κριτικές υποστήριξαν ότι η απεικόνιση των Ισραηλινών στρατιωτών είναι απλώς συνεπής με το αποστασιοποιημένο λογοτεχνικό ύφος της Shibli, το οποίο παραπέμπει στον Ξένο του Αλμπέρ Καμύ.

Η Adania Shibli (1974, Παλαιστίνη) έχει γράψει μυθιστορήματα, θεατρικά έργα, διηγήματα και αφηγηματικά δοκίμια, τα οποία δημοσιεύτηκαν σε διάφορες ανθολογίες, βιβλία τέχνης και λογοτεχνικά και πολιτιστικά περιοδικά σε διάφορες γλώσσες. Έχει βραβευτεί δύο φορές με το βραβείο Qattan Young Writer's Award-Palestine το 2001 για το μυθιστόρημά της Masaas (μεταφρασμένο στα αγγλικά ως Touch. Northampton: Clockroot) και το 2003 για το μυθιστόρημά της Kulluna Ba'id bethat al Miqdar aan el-Hub (μεταφρ. στα αγγλικά We Are All Equally Far from Love. Northampton: Clockroot). Το τελευταίο της μυθιστόρημα είναι το Tafsil Thanawi (Minor Detail, Beirut: Al-Adab).

Μεταξύ των μη μυθιστορηματικών βιβλίων της είναι το βιβλίο τέχνης Dispositions (Ramallah: Qattan) και μια επιμελημένη συλλογή δοκιμίων A Journey of Ideas Across: In Dialog with Edward Said, (Berlin: HKW).

Παράλληλα με τη συγγραφή της, η Shibli ασχολείται με την ακαδημαϊκή έρευνα και από το 2013 διδάσκει με μερική απασχόληση στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Πολιτιστικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Birzeit της Παλαιστίνης.