Πώς το να είστε πολύ ευέλικτοι μπορεί τελικά να βλάψει εσάς και τη σχέση σας

Η Άννα πάντα περηφανευόταν που ήταν απίστευτα ευέλικτη. Έχοντας μεγαλώσει σε μια οικογένεια με έναν συναισθηματικά ασταθή και πεισματάρικο πατέρα, υποσχέθηκε στον εαυτό της ότι δεν θα ήταν ποτέ έτσι.

Από πολύ μικρή, συνήθιζε να περπατά πάνω σε τεντωμένο σχοινί, αφού ποτέ δεν ήξερε πότε θα έχανε την ψυχραιμία του ο μπαμπά της. Και όταν το έκανε, εκείνη θα επιδίωκε αμέσως να τον ηρεμήσει υποχωρώντας στις απαιτήσεις του.

Με τα χρόνια, ανέπτυξε μια ασυνήθιστη ικανότητα να προβλέπει τις ανάγκες του και να σβήνει τις φωτιές πριν βγουν εκτός ελέγχου. Σε αντίθεση με τα αδέρφια της που συχνά στέκονταν απέναντι στον πατέρα τους και του φώναζαν, εκείνη συνέχιζε με ό,τι ήθελε, ενώ έμενε φαινομενικά ανενόχλητη.

Ήταν ο ειρηνευτής στην οικογένεια. Η ιδιαίτερα εύκολη και συγκαταβατική φύση της λειτούργησε για εκείνη. Τουλάχιστον για λίγο.

Αργότερα στη ζωή, όταν η Άννα μπήκε σε ρομαντικές σχέσεις, δυσκολεύτηκε. Συχνά ένιωθε ανασφάλεια και δεν μπορούσε να ικανοποιήσει τις ανάγκες της. Αντί να μιλήσει για τον εαυτό της, θα υπέκυπτε αυτόματα στις επιθυμίες του συντρόφου της.

Μετά από πολλή ενδοσκόπηση, ανακάλυψε ότι τα βάσανά της οφείλονταν, εν μέρει, σε αυτό που θεωρούσε προηγουμένως ως το μεγαλύτερο προσωπικό της πλεονέκτημα: την εξαιρετική της ευελιξία. Τώρα κατάλαβε ότι είχε γίνει η μεγαλύτερη ευθύνη της. Συνειδητοποίησε ότι ήταν μια καλυμμένη μεταμφίεση για μια πολύ ανθυγιεινή συμπεριφορά: το να ευχαριστεί τους ανθρώπους.

Το People-Pleasing σας φθείρει εσωτερικά

Όλοι γνωρίζουμε ότι το να είμαστε υπερβολικά πεισματάρηδες και να μπαίνουμε στο δρόμο μας, όπως ο πατέρας της Άννας, δεν αποτελεί συνταγή για ακμάζουσες σχέσεις. Αντίθετα, η ευελιξία είναι καλή για εμάς και για τις σχέσεις μας.

Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί η διαφορά μεταξύ του να είσαι ευέλικτη και χωρίς όρια, καθώς η Άννα είχε μάθει να γίνεται ειρηνευτής μεγαλώνοντας.

Για να διατηρήσουμε την ειρήνη στις σχέσεις μας, μπορεί να σκύβουμε προς τα πίσω για τους άλλους, ενώ αγνοούμε τις δικές μας ανάγκες. Επιπλέον, μπορεί να μη λάβουμε υπόψη μας –και ίσως ακόμη και να παραβιάσουμε– τις αξίες μας. Όταν επαναλαμβάνεται με την πάροδο του χρόνου, αυτή η συμπεριφορά μπορεί να εξελιχθεί σε μια ανθυγιεινή συνήθεια και να καταστεί επιζήμια για την ευημερία μας.

Για παράδειγμα, μπορεί να θυσιάσουμε άμεσα τις επιθυμίες μας για να ευχαριστήσουμε τον σύντροφό μας. Παρά τις καλές μας προθέσεις, ωστόσο, η «θυσία» μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία μας, καθώς και στη σχέση μας.

Ενώ κάποιοι από εμάς μπορεί να εγκαταλείψουμε ενεργά τις προσωπικές προτιμήσεις για να ευχαριστήσουμε τον σύντροφό μας, άλλοι από εμάς μπορεί να το κάνουμε πιο παθητικά υποχωρώντας σε κάτι που δεν θέλουμε.

Με άλλα λόγια, «συμφωνούμε». Δεχόμαστε, συμμορφωνόμαστε ή υποβάλλουμε σιωπηρά ή παθητικά). Ουσιαστικά, όπως ορίζει το Oxford English Dictionary τη συμπεριφορά, «δεχόμαστε κάτι απρόθυμα αλλά χωρίς διαμαρτυρία».

Ποιος από εμάς δεν το έχει κάνει αυτό; Αποδεχθήκαμε κάτι που δεν θέλαμε ίσως για να ευχαριστήσουμε κάποιον ή να αποφύγουμε να πληγώσουμε τα συναισθήματά του;

Με την πρώτη ματιά, δεν φαίνεται να είναι μεγάλη υπόθεση. Και όταν γίνεται περιστασιακά για μικρά πράγματα μπορεί να είναι ακίνδυνο.

«Το να υποχωρείτε» μπορεί να είναι πιο επιζήμιο από το «να παραιτείστε»

Ωστόσο, εάν αυτή η συμπεριφορά γίνει ο προεπιλεγμένος τρόπος για να φερόμαστε έτσι σε όλους τους τομείς της ζωής, έχει τη δυνατότητα να μετατραπεί σε μια ανθυγιεινή, ακόμη και επικίνδυνη, συνήθεια. Ειδικά όταν πρόκειται για τις πιο στενές μας σχέσεις.

Για παράδειγμα, μπορεί να μην αποκαλύψουμε τα αληθινά μας συναισθήματα στον σύντροφό μας. Αντίθετα, μπορεί να βρεθούμε να ακολουθούμε τις επιθυμίες τους ενώ παραμελούμε τις δικές μας, για να μην «ταρακουνήσουμε τη βάρκα».

Στη διαδικασία, μπορεί ακόμη και να καταλήξουμε να διακυβεύσουμε τις βαθύτερες πεποιθήσεις και τις αξίες μας από μια άστοχη προσπάθεια να ευχαριστήσουμε τον σύντροφό μας ή να προστατεύσουμε τη σχέση.

Η τακτική συναίνεση με τον ερωτικό μας σύντροφο μπορεί να μας κάνει να χάσουμε τελικά την αίσθηση του εαυτού μας αγνοώντας τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τα όνειρά μας. Και μπορεί να έχει καταστροφική επίδραση στην ευημερία μας στο δρόμο.

Σε μια πρόσφατη πληθυσμιακή μελέτη σε πάνω από 2.500 ηλικιωμένους ηλικίας 62-99 ετών, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα που συναίνεσαν στην πρώτη τους σεξουαλική εμπειρία ανέφεραν χειρότερη σωματική υγεία και αυξημένα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας αργότερα στη ζωή τους από εκείνα των οποίων η πρώτη σεξουαλική επαφή ήταν επιθυμητή.

Οι ερευνητές ορίζουν τη σεξουαλική συναίνεση ως «έλλειψη αντίστασης στην ανεπιθύμητη σεξουαλική δραστηριότητα» και «ανεπιθύμητη σεξουαλική δραστηριότητα» ως «καταστάσεις στις οποίες ένα άτομο συναινεί ελεύθερα στη σεξουαλική δραστηριότητα με έναν σύντροφο χωρίς να βιώνει ταυτόχρονα μια επιθυμία για την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας».

Δυστυχώς, η πρώτη σεξουαλική επαφή της Άννας ήταν αυτή στην οποία συμφώνησε επίσης, παρά μια που ήθελε ενεργά. Ενώ ήταν σε μια ερωτική σχέση με τον φίλο της εκείνη την εποχή, ένιωθε ότι δεν ήταν ακόμα συναισθηματικά έτοιμη να κάνει σεξ.

Παρά τα συναισθήματά της, κατέληξε να ενδώσει γιατί δεν ήθελε να τον απογοητεύσει. Σε καμία περίπτωση όμως δεν ένιωσε αναγκασμένη ή πιεσμένη να κάνει σεξ μαζί του, είπε.

Ωστόσο, εκείνη δεν ήξερε τις επιθυμίες και τις προσωπικές της αξίες και έβαλε τις επιθυμίες του πάνω από τις δικές της. Ήταν μια συνήθεια που είχε εδραιωθεί και συνήθιζε να κάνει από την παιδική της ηλικία.

Εκ των υστέρων, λέει ότι θα είχε προχωρήσει διαφορετικά θέτοντας όρια σε αυτό που ήταν και δεν αισθανόταν άνετα εκείνη την εποχή ως έφηβη στην πρώτη της σοβαρή σχέση.

Η τελευταία μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Advances in Mental Health δείχνει τι βίωσε η Άννα. Πολλά παιδιά που είχαν γονείς με κάποιο είδος ψυχικής ασθένειας γίνονται ειδικοί στη φροντίδα προβλέποντας τις ανάγκες των άλλων, ενώ ταυτόχρονα συγκαλύπτουν τις δικές τους ανάγκες.

Στο Model of Acquiescence τους, οι ερευνητές εξηγούν πώς αυτή η διαδικασία είναι ασυνείδητη και ξεδιπλώνεται σιγά-σιγά: «Το παιδί όχι μόνο μαθαίνει πώς να παραμερίζει τις δικές του ανάγκες αλλά τελικά χάνει την ικανότητα να αναγνωρίζει καθόλου τις δικές του ανάγκες». Αυτή η ανθυγιεινή συμπεριφορά είναι ένας μαθημένος μηχανισμός αντιμετώπισης.

Διακοπή του αρνητικού κύκλου

Για να σταματήσετε την αρνητική επίδραση αυτής της συμπεριφοράς στη ζωή σας και στις μελλοντικές γενιές, είναι σημαντικό να διαταράξετε τον κύκλο, ο οποίος μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο. Η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας συνιστάται πάντα εάν μεγαλώσατε σε οικογένεια με ψυχικές ασθένειες και παλεύετε.

Για όσους θέλουν να ελέγξουν την ευελιξία τους και να σταματήσουν να υποχωρούν σε άλλους, δοκιμάστε να ασκήσετε τις ακόλουθες υγιεινές συνήθειες:

Θέστε όρια εκ των προτέρων. Καθιερώστε ξεκάθαρες γραμμές για πράγματα που είναι αδιαπραγμάτευτα. Αυτά συχνά ευθυγραμμίζονται με τις αξίες μας. Κοινοποιήστε τις προσδοκίες σας από τη σχέση και τι θέλετε και τι δεν θα δεχτείτε.

Κατανοήστε τη διάκριση μεταξύ του να είσαι δεκτικός και παθητικός. Επιλέξτε να είστε ενεργός δέκτης, αντί να ζείτε παθητικά υποχωρώντας ασυνείδητα στους άλλους. Κατανοήστε τις αξίες σας και βεβαιωθείτε ότι αναγνωρίζονται και γίνονται σεβαστές.

Να είστε διεκδικητικοί, όχι συγκαταβατικοί. Όταν τα όριά μας δεν γίνονται σεβαστά (είτε αγνοούνται κατά λάθος είτε παραβιάζονται εκ προθέσεως) μιλήστε και μην υποκύψετε. Ήρεμα και άμεσα, πείτε στο άλλο άτομο ότι δεν θα γίνει ανεκτή η καταπάτηση των ορίων σας.

Εν ολίγοις, το να είστε υπερβολικά ευέλικτοι και να ευχαριστείτε τους ανθρώπους μπορεί να φαίνεται ότι λειτουργεί αυτή τη στιγμή. Αλλά δεν είναι βιώσιμο. Συνήθως γυρίζει μπούμερανγκ και προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά μακροπρόθεσμα για εσάς και τη σχέση σας.

Μια καλύτερη προσέγγιση είναι να θέτετε όρια, να κατανοείτε τις αξίες σας και να δείχνετε σθένος για να διασφαλίζετε ότι πάντα θα αναγνωρίζονται και θα γίνονται σεβαστά.