10 τρόποι για να απαλύνεις την ντροπαλότητα

Το παιδί μου είναι ντροπαλό και δεν ντρέπομαι να το πω. Θα προτιμούσα, όχι μπροστά του. Θεωρώ λάθος το να βάζουμε ταμπέλες στα παιδιά τις οποίες μετά καλούνται να διατηρήσουν και να είναι "οι τεμπέληδες", "οι αγενείς", "οι ντροπαλοί". Ίσως και για μια ζωή.

Θεωρώ φυσιολογική την ντροπαλότητα, ξέρω όμως ότι υπάρχουν παιδιά που δεν περνάνε καλά βιώνοντάς την ή παιδιά με ορισμένες δυσκολίες τις οποίες οι γύρω τους επισημαίνουν κάνοντάς τα να ντρέπονται ακόμα περισσότερο. 

- Τι είναι όμως η ντροπαλότητα;
Είναι το αίσθημα αμηχανίας ή ανησυχίας που έχει κάποιος όταν βρίσκεται κοντά σε άλλους ανθρώπους και είναι πιο έντονο όταν το άτομο βρίσκεται μπροστά σε καινούργιες καταστάσεις ή σε άγνωστους ανθρώπους. 
Αξίζει να επισημανθεί ότι είναι φυσικό κομμάτι της ανθρώπινης ανάπτυξης, ενώ σύμφωνα με έρευνες αποτελεί έμφυτο χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας των ανθρώπων. 

- Πότε εμφανίζεται συνήθως; 
Τα περισσότερα παιδιά εμφανίζουν το αίσθημα ντροπής, φόβου και αμηχανίας στην προσχολική ηλικία (4 και 5 ετών). Εκείνη είναι η στιγμή που το παιδί καλείται να βγει έξω από το οικογενειακό προστατευτικό περιβάλλον και να προσδιορίσει τη θέση του στον παιδικό σταθμό και τις σχέσεις του με τα υπόλοιπα παιδιά. 

- Είναι ανησυχητική;
Η ντροπαλότητα ως στοιχείο του χαρακτήρα ενός παιδιού δεν αποτελεί πρόβλημα, εκτός κι αν επηρεάζει τη λειτουργικότητα και την κοινωνική του ανάπτυξη.

- Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα ντροπαλά παιδιά να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση;

1. Αρχικά, πρέπει οι ίδιοι οι γονείς να πιστέψουν στο παιδί και στις ικανότητές του. Αν οι γονείς δείξουν εμπιστοσύνη και υπομονή, δίνοντάς του χώρο και χρόνο να εκφραστεί, θα εξωτερικεύσει τα συναισθήματά του.

2. Ένα συχνό λάθος που κάνουν γονείς κι εκπαιδευτικοί είναι να συγκρίνουν τα παιδιά είτε με τα αδέλφια τους, είτε με συμμαθητές τους. Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και μοναδικό.

3. Το οικογενειακό περιβάλλον είναι καλό να περιορίσει τις επιπλήξεις και τις παρατηρήσεις. Δεν πρέπει να πιέζουμε το παιδί να πει ή να κάνει κάτι που το φέρνει σε δύσκολη θέση απλά για να φανεί κοινωνικό. Φράσεις όπως «γιατί δε χαιρετάς;», «γιατί δε λες καληνύχτα;» κ.λπ. ειδικά μπροστά σε τρίτα πρόσωπα θα το αγχώσουν περισσότερο.

4. Ο διάλογος μπορεί να βοηθήσει. Όταν οι γονείς μιλούν για τα δικά τους συναισθήματα δίνουν στο παιδί την ευκαιρία να εκφράσει τις ανησυχίες του.

5. Πρέπει το παιδί να παροτρύνεται να παίρνει πρωτοβουλίες και να επαινείται όταν προσπαθεί. Κυρίως παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες που η αυτοπεποίθησή τους κλονίζεται εύκολα, οφείλουμε να τα επιβραβεύουμε για την προσπάθειά τους και να επισημαίνουμε την αξία τους.

6. Οι γονείς είναι τα πρότυπα των παιδιών, επομένως μπορούν να περνούν θετικά μηνύματα με τις φιλίες τους, την κοινωνικότητά τους και τη συμμετοχή τους σε δραστηριότητες.

7. Είναι σημαντικό να συμμετέχουν τα παιδιά σε κάποιο άθλημα ή σε κάποια δραστηριότητα που τους αρέσει. Οι χώροι αυτοί δίνουν μια ευκαιρία στα παιδιά να κοινωνικοποιηθούν και να τονωθεί η αυτοπεποίθησή τους.

8. Το role playing μπορεί να βοηθήσει. Με απλά λόγια φτιάχνουμε ένα παιχνίδι ρόλων όπου το παιδί καλείται να πάρει θέση σε διάφορες περιστάσεις.

9. Όταν είσαι γονέας ενός συνεσταλμένου και ντροπαλού παιδιού είναι πιθανό να έχεις το άγχος της κοινωνικότητάς του στο σχολείο. Επίσης είναι πολύ πιθανό να του μεταδίδεις αυτό το άγχος με συμβουλές όπως «μίλα στα παιδιά της τάξης!», «στο διάλειμμα να είσαι με τους συμμαθητές σου!» κ.λπ. Με αυτόν τον τρόπο, το παιδί μπορεί να συμπεριφερθεί ως δορυφόρος γύρω από σχολικές παρέες και να μη χτίζει ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις.

10. Στην περίπτωση που το παιδί έχει μεγάλη δυσκολία κατά την επαφή του με συνομηλίκους, ενθάρρυνέ το να καλέσει φίλους του στο σπίτι και βοήθησε στην οργάνωση του χρόνου που θα περάσουν μαζί. Η οργάνωση του χρόνου πρέπει να γίνει από κοινού με το παιδί και μόνο στην αρχή.

Ευχαριστούμε τον ψυχολόγο Πάτροκλο Παπαδάκη (www.psychologos-papadakis.gr), και την ειδική παιδαγωγό (MSc) Ζωή Δαμοπούλου.