Κώστας Σπαθαράκης- Θοδωρής Δρίτσας: Αυτά είναι τα πρόσωπα πίσω από τον εκδοτικό οίκο που άλλαξε το χώρο του βιβλίου!

Στα τέλη του 2014, το να ανοίξεις ένα boutique εκδοτικό οίκο ισοδυναμούσε με το να ποντάρεις τα τελευταία σου χρήματα στη ρουλέτα στο zero. Αυτό (περίπου) έκαναν ο Θοδωρής Δρίτσας και ο Κώστας Σπαθαράκης, μόνο που... σήκωσαν την μπάνκα! Έπειτα από αρκετά χρόνια θητείας στο χώρο του βιβλίου, ως μεταφραστές και επιμελητές, τόλμησαν να βάλουν τα «λεφτά» τους στην ίδρυση ενός μικρού εκδοτικού οίκου, με την ονομασία «Αντίποδες». 

Αμέτρητες παρουσιάσεις, ένα βραβείο, χιλιάδες πωλήσεις και οκτώ τίτλους στα ράφια των βιβλιοπωλείων μετά, οι «ηθικοί αυτουργοί» του ταχύτατα αναπτυσσόμενου και άκρως μεταδοτικού λογοτεχνικού φαινόμενου με το κωδικό όνομα «Γκιακ» και του πιο ιδιαίτερου βιβλίου της χρονιάς, «Βένουσμπεργκ», μοιράζονται μαζί μας την συναρπαστική ιστορία τους.

Πώς πήρατε την απόφαση να ξεκινήσετε έναν εκδοτικό οίκο μέσα στην κρίσης; 
Ήταν μια απόφαση χωρίς ιδιαίτερο ρίσκο. Καθώς δουλεύουμε και οι δύο από χρόνια στο χώρο του βιβλίου, είχαμε την απαραίτητη τεχνογνωσία, και έτσι χρειαστήκαμε ελάχιστα χρήματα για να ξεκινήσουμε. Θέσαμε αρχικά πολύ μετριοπαθείς στόχους, όμως η θερμή υποδοχή από όλο το χώρο του βιβλίου καθώς και η ανταπόκριση του κοινού μάς επέτρεψαν να υλοποιήσουμε ιδέες που πέρυσι έμοιαζαν απραγματοποίητες.

Γιατί διαλέξατε το όνομα «Αντίποδες»;
Γιατί σηματοδοτεί αυτή την αντιστροφή που πιστεύουμε ότι είναι καιρός να επέλθει στο χώρο του βιβλίου: πρέπει να αρχίσουμε να βλέπουμε τα πράγματα χωρίς το προσωπείο της σοβαρότητας και της αυστηρότητας, πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε αυτό που πραγματικά μας ευχαριστεί στην ανάγνωση. 

Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα κείμενα που θα εκδώσετε;
Αυτό που κυρίως μας ενδιαφέρει είναι κείμενα που έχουν μια συγκεκριμένη αισθητική επιδίωξη ή που διατυπώνουν μια ιδέα, τα βιβλία δηλαδή που δεν γεννιούνται μόνο από τον συγγραφικό ναρκισσισμό και προσπαθούν να εκφράσουν κάτι στον δημόσιο χώρο. Εξάλλου, καθώς διαβάζουμε, διορθώνουμε και επιμελούμαστε οι ίδιοι τα βιβλία μας δεν μπορούμε να εκδώσουμε κάτι που οι ίδιοι θεωρούμε πληκτικό ή απλώς «καλό».

Ποια είναι τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά που πρέπει ένα βιβλίο να έχει εν μέσω κρίσης;
Δεν είναι βέβαιο ότι η κρίση επηρεάζει τα χαρακτηριστικά του βιβλίου. Ίσως όμως η γενικότερη δυσθυμία μάς έχει κάνει λιγότερο ανεκτικούς αναγνώστες, με την έννοια ότι δεν έχουμε την ψυχική αντοχή να σπαταλάμε το χρόνο μας σε ένα μέτριο βιβλίο. Μας έχει επίσης κάνει πιο προσεκτικούς απέναντι σε ό,τι βρίσκεται στον αφρό της δημοσιότητας.

Πέρα από συλλογές διηγημάτων και δοκίμια, υπάρχει κάποιο άλλο λογοτεχνικό είδος που θα θέλατε να εκδώσετε (π.χ. μυθιστορήματα,ποίηση);
Δεν έχουμε κανέναν περιορισμό. Θα εκδώσουμε και μυθιστορήματα, και ιστορικά και φιλοσοφικά έργα, και ποίηση. Ιδίως όμως για το μυθιστόρημα ισχύει αυτό που είπαμε μόλις πριν. Ένα απλώς «καλό» βιβλίο δεν αρκεί: αναζητάμε κάτι που να μπορούμε να ταυτιστούμε κατά κάποιο τρόπο μαζί του, και εμείς και οι αναγνώστες.

Περιμένατε την επιτυχία του «Γκιακ»; Τι σημαίνει «επιτυχία» στο χώρο του βιβλίου; 
Ήμασταν βέβαιοι ότι ξεκινούσαμε έχοντας στα χέρια μας ένα πολύ καλό βιβλίο και ήμασταν βέβαιοι ότι θα πάει καλά. Αλλά δεν μπορούσαμε να ελπίζουμε ότι το πρώτο μας βιβλίο θα πουλήσει 8.000 αντίτυπα, γιατί θα ήμασταν τρελοί. Η επιτυχία εν προκειμένω έγκειται στην προσέλκυση νέων αναγνωστών, ανθρώπων που διαβάζουν μεν αλλά δεν ασχολούνται με την ελληνική λογοτεχνία. Μαζί με μερικά άλλα παλιότερα βιβλία, το «Γκιακ» σηματοδότησε την επιστροφή ενός νεανικού και απαιτητικού κοινού στην ελληνική λογοτεχνία. 

Σε ό,τι αφορά στο κείμενο, τι είναι πιο σημαντικό για εσάς: η γλώσσα ή ιστορία;
Το ερώτημα αυτό μας οδηγεί στα χωράφια της θεωρίας της λογοτεχνίας, θυμίζει λίγο το δίπολο μορφής-περιεχομένου. Ίσως η εύκολη απάντηση να είναι ότι δεν υπάρχει το ένα χωρίς το άλλο, ότι δεν μπορείς να μιλάς για μια αφήγηση χωρίς να μιλάς συγχρόνως και για την αισθητική επεξεργασία του αφηγηματικού λόγου. Άλλωστε στην πραγματικότητα, όταν διαβάζουμε, συνεκτιμούμε διαρκώς και τα δύο στοιχεία. 

Τα βιβλία σας ακολουθούν μια ξεχωριστή και πολύ προσεγμένη κοινή αισθητική. Αυτή η ομοιομορφία είναι κάτι που επιδιώξατε;
Καθαρά από άποψη αισθητικής, μας αρέσει τα βιβλία μας να βγάζουν μια λιτότητα. Από εκεί και πέρα, η βασική ιδέα πίσω από την κοινή μορφή τους είναι ότι δε θέλαμε οι κυκλοφορίες μας να ανήκουν σε ξεχωριστές σειρές (π.χ. νεοελληνική λογοτεχνία, ποίηση, φιλοσοφία, κ.τ.λ.) αλλά, σεβόμενοι πάντα την ιδιαιτερότητα κάθε κειμένου, να εντάσσονται σε ένα ενιαίο φορμάτ. Γενικά, όμως, αυτό που προσπαθούμε να καταφέρουμε είναι να δώσουμε ένα ενιαίο «στίγμα» με την έννοια ότι θέλουμε κάθε βιβλίο που κυκλοφορεί από τους Αντίποδες να αναφέρεται στον ίδιο αναγνώστη, ο οποίος δεν περιορίζεται σε ένα είδος αλλά διαβάζει και νεοελληνική και ξένη λογοτεχνία και δοκίμια και φιλοσοφία κ.ο.κ.  Σταδιακά, βέβαια, και όσο εξελίσσονται οι Αντίποδες, μπορεί αυτή η κοινή αισθητική κάπως να «χαλαρώσει». 

Γιατί εκδίδετε κυρίως πρωτοεμφανιζόμενους Έλληνες συγγραφείς;
Γιατί και πριν ξεκινήσουμε τους Αντίποδες βλέπαμε γύρω μας ένα δημιουργικό δυναμικό που αναζητούσε χώρο έκφρασης. Πιστεύουμε λοιπόν ότι μπορούμε να διαμορφώσουμε μια τέτοια λογική.

Αρκετά από τα βιβλία που έχετε εκδώσει (π.χ. «Η Δύναμη του Κυρίου Δ*», το «Βένουσμπεργκ», ακόμα και το «Περί Βάθους») κινούνται στο ύφος της σάτιρας, θεωρείτε ότι το ελληνικό κοινό ανταποκρίνεται σε αυτό τόσο ιδιαίτερο ύφος λογοτεχνίας;
Αν κρίνουμε από την κίνηση των βιβλίων που αναφέρετε, θα λέγαμε πως ναι. Αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο η ανταπόκριση . Η σάτιρα έχει φτάσει να θεωρείται αποπαίδι της λογοτεχνίας, παρότι το πλαίσιο που μπορεί να λειτουργήσει, ο «βιόκοσμός» της είναι ακριβώς τα πιο σοβαρά θέματα. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να αλλάξει, όπως και κάθε δύσκαμπτη προσέγγιση στα θέματα αυτά που μας ενδιαφέρουν. 

Πώς νιώθετε για τα e-books; Είναι κάτι που υπάρχει στα άμεσα πλάνα σας;
Παρότι τα e-books έκαναν ένα δυναμικό ξεκίνημα στη διεθνή αγορά του βιβλίου, η παρουσία τους εμφανίζει σημάδια υποχώρησης. Η σύμβαση της «σελίδας» και της γεωμετρικής διάταξης της πληροφορίας αποδεικνύεται αρκετά ανθεκτική. Παρότι δεν έχουμε ιδεολογικές διαφωνίες, η δημιουργία e-books δεν είναι στα άμεσα σχέδιά μας. 

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Ο Φλωμπέρ, ο Μέλβιλ, ο Τολστόι και ο Ντοστογιέφσκι. 

Τι επιφυλάσσει το μέλλον για τους «Αντίποδες»; 
Φιλοδοξούμε να ανοιχτούμε λίγο περισσότερο στην ξένη πεζογραφία και να στραφούμε λίγο πιο συστηματικά προς το ιστορικό και το φιλοσοφικό δοκίμιο. Η αρχική μας στόχευση άλλωστε ήταν να εμπλουτίζεται η σειρά των λογοτεχνικών βιβλίων με έργα διαφορετικών πεδίων, αφού πιστεύουμε ότι το αναγνωστικό κοινό αναζητά πλέον τα βιβλία με βάση τον προσανατολισμό τους. Σε ό,τι αφορά το άμεσο μέλλον, μόλις κυκλοφόρησε «Η Δύσκολη Τέχνη», μια νουβέλα του Δημήτρη Ελευθεράκη. Μετά από αυτό, σειρά έχουν το «Ημερολόγιο Προσευχής» της Φλάννερυ Ο’ Κόννορ και τα «Αυτόματα» του πρωτοεμφανιζόμενου Κώστα Περούλη.