"Βαλκανική Τριλογία" της Olivia Manning (Eκδόσεις Μεταίχμιο)

Ιδανικό βιβλίο για τέτοιες πρωτόγνωρες μέρες σαν αυτές που ζούμε, η "Βαλκανική Τριλογία" της Olivia Manning (μετάφραση της Κλαίρης Παπαμιχαήλ) . Μια τριλογία, όπου περιλαμβάνονται τα μυθιστορήματα: Η μεγάλη τύχη,  Η κατεστραμμένη πόλη, Ήρωες και φίλοι.

Στην καρδιά της τριλογίας βρίσκονται ο Γκάι και η Χάριετ Πρινγκλ, νιόπαντρο ζευγάρι Άγγλων που φτάνουν στο Βουκουρέστι –το αποκαλούμενο Παρίσι της Ανατολής– το φθινόπωρο του 1939, λίγες εβδομάδες μετά τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία. Όσο ασυγκράτητα κοινωνικός είναι ο Γκάι, τόσο εσωστρεφής είναι η Χάριετ, που ανακαλύπτει, προς έκπληξή της, ότι πρέπει να μοιραστεί τον λατρεμένο της σύζυγο με έναν ευρύ κύκλο φίλων και γνωστών. Ακολουθούν κι άλλες εκπλήξεις: η Ρουμανία εντάσσεται στον Άξονα, και σύντομα η πρωτεύουσα κατακλύζεται από Γερμανούς στρατιώτες. Οι Πρινγκλ καταφεύγουν στην Ελλάδα, με μια ομάδα προσφύγων που αποτελείται από Ρώσους «λευκούς εμιγκρέδες», δημοσιογράφους, απατεώνες και αξιωματούχους. Στην Αθήνα, ωστόσο, το ζευγάρι θα βρεθεί μπροστά σε μια νέα πρόκληση – με τον τρόπο της, εξίσου σπουδαία με το θέατρο του πολέμου που ακόμη διευρύνεται.

Η Βαλκανική τριλογία είναι η ιστορία ενός γάμου και ενός πολέμου, ένα πολυσύνθετο αριστούργημα στο οποίο η Olivia Manning ζωντανεύει την αβεβαιότητα που επικρατεί στις ζωές των πολιτών όταν βρίσκονται υπό στρατιωτική πολιορκία. Κέντρο του ενδιαφέροντος της Manning δεν είναι το πεδίο της μάχης αλλά η καφετέρια και η κουζίνα, η κρεβατοκάμαρα και ο δρόμος, η καθημερινότητα των απλών πολιτών που έχει διαταραχτεί από τον πόλεμο και όμως παραμένει απαράλλαχτη.

 Οι σύγχρονοι αναγνώστες της Βαλκανικής Τριλογίας θα τη θαυμάσουν σίγουρα ως τεχνικό επίτευγμα, ως αξιανάγνωστο βιβλίο και ίσως ακόμα και ως λεπτομερές ιστορικό ντοκουμέντο. Ωστόσο αυτό που μάλλον θα εντυπωσιάσει το σημερινό αναγνωστικό κοινό περισσότερο από καθετί άλλο είναι η αξία της ως ενός ολοκληρωμένου χρονικού μιας σημαντικής περιόδου για τη συναισθηματική εξέλιξη της δυτικής κοινωνίας. Η σχέση ανάμεσα στη θεσμική εκπροσώπηση και στο προσωπικό βίωμα έχει επαναπροσδιοριστεί στην εποχή μας. Ο εαυτός βρίσκεται σε άνοδο, η έννοια του καθήκοντος γίνεται μακρινή. Ωστόσο αποτελούμε κι εμείς μέρος της αιώνιας ροής. Το προσωπικό και το πολιτικό, η ειρήνη και ο πόλεμος, το ατομικό και το συλλογικό, η ανάγκη και η υποχρέωση, ο εαυτός και η κοινωνία του, όλα βρίσκονται εν κινήσει, όπως γινόταν πάντα. Κι αν οι αναγνώστες συμπεράνουν ότι ο δικός μας κόσμος είναι τουλάχιστον πιο απελευθερωμένος από  τον κόσμο του Γκάι και της Χάριετ, πιο εκφραστικός, πιο ανεκτικός, ίσως ακόμα και πιο τρυφερός, θα έχουν αποκτήσει επίσης και μια καλύτερη αίσθηση για το πώς έφτασε να γίνει έτσι και για την αξία της αγάπης που τόσο απεγνωσμένα αναζητούμε, για την οποία με τόση μανία παλεύουμε.

(Από την εισαγωγή της Rachel Cusk)

Η βρετανίδα Olivia Manning (1908-1980) ήταν μυθιστοριογράφος, ποιήτρια, συγγραφέας και κριτικός. Στα έργα της, λογοτεχνικά και μη, συνήθως περιγράφει τα ταξίδια και τις προσωπικές της οδύσσειες που διαδραματίζονται τόσο στην Αγγλία και την Ιρλανδία όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Τον Αύγουστο του 1939 παντρεύτηκε τον R. D. Smith, λέκτορα του Βρετανικού Συμβουλίου, τον οποίο ακολούθησε στο Βουκουρέστι και εν συνεχεία στην Ελλάδα, την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη, καθώς οι Ναζί επέλαυναν στην Ανατολική Ευρώπη. Στις εμπειρίες της βασίστηκαν τα πιο γνωστά της έργα, τα έξι μυθιστορήματα που αποτελούν τη Βαλκανική τριλογία και την Τριλογία του Λεβάντε. Η δόξα και η αναγνώριση ήρθαν, όπως το φοβόταν, μετά τον θάνατό της το 1980, όταν οι δύο τριλογίες της μεταφέρθηκαν στη μικρή οθόνη με τον τίτλο Fortunes of War και πρωταγωνιστές τους Κένεθ Μπράνα και Έμμα Τόμσον.