Πώς και γιατί το νοσταλγικό replay αγαπημένων σειρών και ταινιών σου κάνει καλό;

Η νοσταλγία, το αίσθημα της λαχτάρας και της επιθυμίας για τους καιρούς που έχουν περάσει, είναι μια πολύ κοινή αίσθηση – για την ακρίβεια είναι ένα από τα 27 «κύρια» συναισθήματα που αισθάνονται οι άνθρωποι. Θα μπορούσε λοιπόν εύκολα να υποστηριχθεί ότι ένα πράγμα μας βοήθησε στη συνεχιζόμενη πανδημία του κορωνοϊού: οι αστραφτερές, ροζουλί, νοσταλγικές σκέψεις.

Σε μια εποχή που ο πλανήτης έχει σταματήσει σε κοινωνικό επίπεδο, η δημιουργία νέων αναμνήσεων με τους κολλητούς, τον φίλο ή την οικογένειά σου έχουν «παγώσει». Για να ξεγελαστεί το μυαλό σου μπαίνει σε μια διαδικασία να παίζει ξανά στο replay αγαπημένες σου στιγμές και αναμνήσεις. Οι ισχυρές νοσταλγικές αναμνήσεις μπορούν να σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις τη μετάβαση στη ζωή σου, να σου δώσουν άνεση και να τονίσουν την αίσθηση της ταυτότητάς σου. Στον εγκέφαλο, αυτή η τάση σύνδεσης με το παρελθόν μπορεί να επηρεάσει τα συναισθήματα, τις αποφάσεις, ακόμη και τις συνήθειές σου.

Η νοσταλγία είναι ένα γλυκόπικρο συναίσθημα και περιλαμβάνει κυρίως θετικά συναισθήματα και μια απόχρωση θλίψης και λαχτάρας. Οι νοσταλγικές αφηγήσεις συνήθως χαρακτηρίζουν προσωπικά σημαντικές και κάπως ρόδινες αναμνήσεις της παιδικής σου ηλικίας ή σημαντικών γεγονότων της ζωής, όπως γιορτές γενεθλίων και γάμοι. Και είναι πραγματικά ωφέλιμο για σένα να αφήσεις το μυαλό σου να περιπλανηθεί εκεί. Βοηθά στην ενίσχυση της διάθεσης, της αυτοεκτίμησης, της αυτο-συνέχειας (την αίσθηση της σύνδεσης μεταξύ του παρελθοντικού και του τωρινού εαυτού σου), προσφέροντας αισιοδοξία και νόημα στη ζωή σου.

Αυτό, σύμφωνα με νέα έρευνα που συντάχθηκε από το Βρετανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου και το Google Pixel 5, μπορεί να εφαρμοστεί και στην επανάληψη της παρακολούθησης των αγαπημένων σου ταινιών και τηλεοπτικών εκπομπών. Πιο αναλυτικά, το BFI έχει απαριθμήσει τις κορυφαίες 50 ταινίες με δυνατότητα επαναληπτικής παρακολούθησης, οι οποίες περιλαμβάνουν μια ολόκληρη σειρά δραματικών νοσταλγικών επιλογών όπως το Togiola, το Shakespeare In Love, το Sense & Sensibility, το Ορλάντο, το The Favorite και το A Phantom Thread. Με λίγα λόγια: η επανάληψη της παρακολούθησης των αγαπημένων σου ρομαντικών δραμάτων εποχής αναδείχθηκε στην τέλεια εικονική κουβέρτα άνεσης κατά τη διάρκεια αυτού του χειμώνα.

Ενώ η απόλαυση σε ταινίες και τηλεοπτικές εκπομπές από το παρελθόν μπορεί να φαίνεται να είναι μια μορφή απόδρασης, η νοσταλγία στην πραγματικότητα εξυπηρετεί κεντρικές ψυχολογικές λειτουργίες που μπορεί να σε βοηθήσουν να αντιμετωπίσεις την αβεβαιότητα και να διατηρήσεις την ψυχική σου ευεξία. Μια βασική πρόκληση κατά τη διάρκεια της πανδημίας είναι η μείωση των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικά όντα και έχουμε έμφυτη ανάγκη να συνδεθούμε με άλλους. Μια δόση νοσταλγίας μπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιμη κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου επειδή αποκαθιστά την ευημερία και την αίσθηση της κοινωνικής σύνδεσης.

Παρόλο που το να παίζεις και ξαναβλέπεις στο Netflix ή στις διάφορες κινηματογραφικές πλατφόρμες ή ακόμα και ξεθάβοντας στον σκληρό σου τις πιο πολύτιμες κι αγαπημένες και χιλιοϊδωμένες τηλεοπτικές εκπομπές από αιώνες πριν, μπορεί να σου μοιάζει σαν ένοχη απόλαυση - δεν θα έπρεπε να το βλέπεις έτσι. Όπως συμφωνεί κι η επιστήμη της ψυχολογίας η νοσταλγική αυτή απόλαυση σου εγχέει ένα σύνθετο φάσμα συναισθημάτων, που σου επιτρέπει να αισθάνεσαι ταυτόχρονα συναισθηματική όσο και χαρούμενη. Η νοσταλγία σε κάνει να νιώθεις ότι η αξία σου συνεχίζει στον χρόνο αναλλοίωτη, υπάρχει η αίσθηση της συνέχειας και του νοήματος στη ζωή, και ότι συνεχίζεις να προστατεύεις και να αγαπάς τους άλλους. Κι αυτοί είναι μερικοί από τους βασικούς παράγοντες για τη διατήρηση της ψυχικής σου υγείας.

Η επανεξέταση των αγαπημένων σου ταινιών και τηλεοπτικών εκπομπών από το παρελθόν μπορεί να σε μεταφέρει πίσω στον χρόνο και να σε πλημμυρίσει με ζεστά, νοσταλγικά συναισθήματα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όλο και πιο πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ένα αίσθημα μοναξιάς περισσότερο έντονο από ποτέ. Όταν αισθάνεσαι μοναξιά, είναι φυσικό να χρησιμοποιείς τον μηχανισμό της νοσταλγίας για να ξανακερδίσεις την αίσθηση της κοινωνικής σύνδεσης και η ασφάλεια αυτής της «επιστροφής» βοηθάει στην ενίσχυση της αντίληψης της κοινωνικής υποστήριξης.

Ομοίως, όταν νιώθεις ότι η συνέχεια της ζωής σου διαταράσσεται, αξιοποιείς τις νοσταλγικές διαδικασίες για να ξανακερδίσεις και να ξαναχτίσεις έναν σύνδεσμο μεταξύ του παρελθόντος και του τρέχοντος εαυτού σου. Κατά μία έννοια, μπορείς επίσης να μετατρέψεις αυτά τα συναισθήματα της μοναξιάς σε κίνητρα. Όταν βιώνεις νοσταλγία, μπαίνεις σε μια αναπτυξιακή νοοτροπία, η οποία δημιουργεί μια αυθεντική αυτοέκφραση και την επιθυμία να επιτύχεις πράγματα που βρίσκονται κοντά στην καρδιά σου.

Όπως τακτικά όταν ζορίζεσαι υπάρχει η τάση να καταφεύγεις σε συνταγές comfort food οι οποίες πιο συχνά αφορούν μαμαδίσια πιάτα που σου προσφέρουν αισθήματα θαλπωρής και ζεστασιάς μέσω των γεύσεων των μυρωδιών που έχεις συνδέσει με αγαπημένες παιδικές αναμνήσεις. Όπως όταν νιώθεις την ανάγκη να ακούσεις τις αγαπημένες σου «κασέτες» ή playlists που έχεις συνδυάσει με εποχές αλλοτινές που σε κάνουν να νιώθεις όμορφα κάθε φορά που με το play μεταφέρεσαι νοερά σε σχολικές εκδρομές, φοιτητικά πάρτι και έντονα ερωτικά καρδιοχτύπια. Το ίδιο ακριβώς αντίκτυπο έχουν και ταινίες και σειρές που σου αποπνέουν έναν αέρα νοσταλγίας.

Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως, και πριν ή και χωρίς το Netflix, γνώριζες ήδη πολύ καλά αυτό το μυστικό ευτυχίας και οι ενδορφίνες σου άρχιζαν πάρτι με το που έπαιζαν οι ασπρόμαυροι τίτλοι κλασικών ελληνικών ταινιών, όπως το «Δεσποινίς διευθυντής» ή το «Ξύλο βγήκε από τον παράδεισο»…