«Η τέχνη πρέπει να είναι μια έκφραση αγάπης ή αλλιώς δεν είναι τίποτα»

O Μαρκ Σαγκάλ  γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου 1887 στο Βιτέμπσκ της σημερινής Λευκορωσίας, και πέθανε στις 28 Μαρτίου 1985 σε ηλικία 97 ετών, στην κοινότητα του Αγίου Παύλου, στη νοτιοανατολική Γαλλία.  Ηταν Ρώσος ζωγράφος εβραϊκής καταγωγής. Θεωρείται ένας από τους μείζονες καλλιτέχνες της μοντέρνας τέχνης. Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τη μουσική μαθαίνοντας βιολί, καθώς και με το σχέδιο. Έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη ζωγραφική και φοίτησε στη σχολή ζωγραφικής του Γεχούντα Πεν, στο Βιτέμπσκ, με στόχο να ολοκληρώσει αργότερα τις σπουδές του στην πρωτεύουσα της Ρωσίας. Το χειμώνα του 1906, εγκαταστάθηκε στην Αγία Πετρούπολη, έχοντας προηγουμένως εξασφαλίσει την ειδική άδεια που έπρεπε να κατέχει κάθε Εβραίος, την εποχή εκείνη, προκειμένου να κατοικήσει μόνιμα στην πρωτεύουσα.

Στην Αγία Πετρούπολη κατάφερε να κερδίσει υποτροφία για σπουδές στη γνωστή σχολή Svanseva, όπου δίδασκε ο Λέον Μπακστ, σχεδιαστής σκηνικών για το ρωσικό θέατρο και εκπρόσωπος του συμβολισμού. Τα πρώτα έργα του Σαγκάλ χαρακτηρίζονταν από θέματα που επανήλθαν και σε μεταγενέστερους πίνακές του, όπως αγροτικές σκηνές ή θέματα εμπνευσμένα από τη ζωή στην ύπαιθρο και την επαρχία. Το φθινόπωρο του 1909 γνώρισε την Μπέλα Ρόζενφελντ, κόρη Εβραίου κοσμηματοπώλη από την πόλη του Βίτεμπσκ, την οποία παντρεύτηκε τελικά το 1915 και στην οποία είναι αφιερωμένοι αρκετοί από τους πίνακές του.

https://www.instagram.com/p/CLSOI7lgSJW/

Το 1910, με τη βοήθεια του προστάτη του, Max Winawer, ταξίδεψε στο Παρίσι όπου ήρθε σε επαφή με το έργο πρωτοπόρων καλλιτεχνών της εποχής, όπως των ιμπρεσιονιστών, του Πωλ Γκωγκέν, του Βίνσεντ βαν Γκογκ ή του Ανρί Ματίς. Εξίσου επιδραστική υπήρξε και η επίσκεψή του στο Λούβρο, η οποία όπως ο ίδιος σημειώνει στα απομνημονεύματά του, τον «σημάδεψε». Στο Παρίσι ο Σαγκάλ συνδέθηκε επίσης με τον Γάλλο ποιητή Γκιγιώμ Απολλιναίρ, ο οποίος προσπαθούσε να του εξασφαλίζει ευκαιρίες να εκθέτει τα έργα του. Εκείνος του αφιέρωσε με τη σειρά του τον πίνακα Φόρος τιμής στον Απολιναίρ (1911). Σε ορισμένους από τους πίνακες του Σαγκάλ εκείνης της περιόδου, όπως στο Αδάμ και Εύα (1912) διαφαίνεται η σχέση του με το κίνημα του κυβισμού, αν και θεωρείται πως επηρεάστηκε λιγότερο από τους θεμελιωτές του, δηλαδή τον Πάμπλο Πικάσσο και τον Ζωρζ Μπρακ, και περισσότερο από το έργο του Ρομπέρ Ντελωναί. Την Άνοιξη του 1914, μετά από πρόταση του Απολιναίρ, ο εκδότης του περιοδικού Der Sturm (Η Θύελλα) Χέρβαρτ Βάλντεν, ανέλαβε την οργάνωση της πρώτης ατομικής έκθεσης του Σαγκάλ στο Βερολίνο. (πηγή βιογραφικού Wikipedia)

Τιμώντας σήμερα την επέτειο της γέννησής του θυμόμαστε μερικές από τις φράσεις του που αντικατοπτρίζουν τη σχέση του με την τέχνη.

«Η τέλεια τέχνη αρχίζει εκεί που τελειώνει η φύση.»

«Μόνο η αγάπη με ενδιαφέρει και είμαι σε επαφή μόνο με πράγματα που περιστρέφονται γύρω από την αγάπη».

«Η δουλειά δεν είναι να βγάζεις λεφτά. Εργάζεσαι για να δικαιολογήσεις τη ζωή. "

«Αν δημιουργώ από την καρδιά, σχεδόν όλα λειτουργούν. Όταν προσπαθώ να δημιουργήσω από το κεφάλι, σχεδόν τίποτα. "

«Εάν όλη η ζωή κινείται αναπόφευκτα προς το τέλος της, τότε πρέπει, κατά τη διάρκεια της δικής μας, να την χρωματίσουμε με τα χρώματα της αγάπης και της ελπίδας μας».

https://www.instagram.com/p/B75Q8VglS9O/

«Όλα τα χρώματα είναι φίλοι με τα συγγενικά τους και λατρεύουν τα αντίθετά τους».

«Το όνομά μου είναι Marc, η συναισθηματική μου ζωή είναι ευαίσθητη και το πορτοφόλι μου είναι άδειο, αλλά λένε ότι έχω ταλέντο».

«Όταν τελειώνω έναν πίνακα, τον κρατάω δίπλα σε κάποιο αντικείμενο φτιαγμένο από τον Θεό - ένα βράχο, ένα λουλούδι, το κλαδί ενός δέντρου ή το χέρι μου - ως τελικό τεστ. Εάν ο πίνακας στέκεται δίπλα σε ένα πράγμα που δεν μπορεί να κάνει ο άνθρωπος, ο πίνακας είναι αυθεντικός. Αν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ των δύο, είναι κακή τέχνη».

«Αγάπη και φαντασία, πηγαίνουν χέρι-χέρι.»

«Παρά όλα τα προβλήματα του κόσμου μας, στην καρδιά μου δεν έχω εγκαταλείψει ποτέ την αγάπη με την οποία μεγάλωσα ή στην ελπίδα του ανθρώπου για την αγάπη. Στη ζωή, όπως και στην παλέτα του καλλιτέχνη, υπάρχει μόνο ένα χρώμα που δίνει νόημα στη ζωή και την τέχνη - το χρώμα της αγάπης»

«Στις τέχνες, όπως στη ζωή, όλα είναι δυνατά υπό την προϋπόθεση ότι βασίζονται στην αγάπη».

«Όλος ο εσωτερικός μας κόσμος είναι πραγματικότητα και, ίσως, περισσότερο από τον φαινομενικό μας κόσμο».

https://www.instagram.com/p/Bu4aw7GAvYW/

«Το χρώμα είναι όλο το μυστικό. Όταν το χρώμα είναι σωστό, η φόρμα είναι σωστή. Το χρώμα είναι το παν, το χρώμα είναι ο ρυθμός, όπως στη μουσική όλα είναι ρυθμός».

«Η αξιοπρέπεια του καλλιτέχνη έγκειται στο καθήκον του να διατηρεί σε εγρήγορση την αίσθηση του θαύματος στον κόσμο. Σε αυτήν την μακρά επαγρύπνηση πρέπει συχνά να μεταβάλλει τις μεθόδους διέγερσης. Αλλά σε αυτό το μακρύ εγχείρημα αγωνίζεται επίσης ενάντια στη συνεχή τάση του κόσμου να κοιμάται».

«Τι μεγαλοφυία, αυτός ο Πικάσο. Είναι κρίμα που δεν ζωγραφίζει».

«Όσο πιο ελεύθερη είναι η ψυχή, τόσο πιο αφηρημένη γίνεται η ζωγραφική».

«Ο χρόνος είναι ένα ποτάμι χωρίς όχθες».

«Θα μπορούσατε να αναρωτηθείτε για ώρες τι σημαίνουν τα λουλούδια, αλλά για μένα, είναι η ίδια η ζωή, σε όλη τη χαρούμενη λαμπρότητα της. Τα λουλούδια σε βοηθούν να ξεχάσεις τις τραγωδίες της ζωής».

«Θέλω να παρουσιάσω ένα ψυχικό σοκ στη ζωγραφική μου, κάτι που πάντα να παρακινείται από έναν εικονογραφικό συλλογισμό: δηλαδή, μια τέταρτη διάσταση».

«Τα δάχτυλα πρέπει να εκπαιδευθούν, ο αντίχειρας γεννιέται γνωρίζοντας ήδη».

«Μια ωραία μέρα καθώς η μητέρα μου έβαζε το ψωμί στο φούρνο, πήγα πάνω της και της είπα: Μαμά θέλω να γίνω ζωγράφος».

«Αυτό που εννοώ με το “αφηρημένο” είναι κάτι που έρχεται στη ζωή αυθόρμητα μέσα από μια γκάμα αντιθέσεων, πλαστικό ταυτόχρονα με ψυχικό, και διαπερνά τόσο την εικόνα όσο και το μάτι του θεατή με αντιλήψεις για νέα και άγνωστα στοιχεία».

«Δεν μπορείς να εξηγήσεις την τέχνη μου με "-ισμούς". Είναι πολύ άσχημο αυτό για έναν καλλιτέχνη. Αυτό που πρέπει είναι να δώσεις βάση στο χρώμα».

«Οι αλλαγές στην κοινωνική δομή και στην τέχνη θα έχουν περισσότερη αξιοπιστία εάν είχαν την καταγωγή τους στην ψυχή και το πνεύμα. Αν οι άνθρωποι διαβάσουν τα λόγια των προφητών με μεγαλύτερη προσοχή, θα βρίσκουν τα κλειδιά της ζωής».

«Η τέχνη πρέπει να είναι μια έκφραση αγάπης ή αλλιώς δεν είναι τίποτα».

«Για μένα ένα βιτρό παράθυρο είναι ένα διαφανές χώρισμα μεταξύ της καρδιάς μου και της καρδιάς του κόσμου».

«Αν υπάρχει ένα σύμβολο που πρέπει να ανακαλυφθεί σε έναν πίνακα μου, δεν θα ήταν η πρόθεσή μου. Είναι ένα αποτέλεσμα που ίσως δεν έψαχνα. Είναι κάτι που μπορεί να βρεθεί αργότερα και το οποίο μπορεί να ερμηνευτεί ανάλογα με το προσωπικό γούστο του καθένα».