«Προτιμώ να φωτογραφίζω μια ιδέα παρά ένα αντικείμενο, ένα όνειρο παρά μια ιδέα» Man Ray

Ακόμα κι αν δεν έχεις συγκρατήσει το όνομά του, οι φωτογραφίες του σίγουρα έχουν καθηλώσει το βλέμμα σου και τον έχουν καθιερώσει ως έναν από τους σημαντικότερους φωτογράφους. Ο Μαν Ραίη (Man Ray) γεννήθηκε στις 27 Αυγούστου 1890 και πέθανε στις 18 Νοεμβρίου 1976 κι ήταν Αμερικανός καλλιτέχνης, γνωστός κυρίως για το φωτογραφικό του έργο και την ανάμιξή του στα κινήματα του ντανταϊσμού και του υπερρεαλισμού.

Το πραγματικό του όνομα ήταν Emmanuel Rudzitsky και γεννήθηκε στη Φιλαδέλφεια της Πενσυλβανίας στην Αμερική το 1890, ενώ μεγάλωσε στο Μπρούκλιν της Νέα Υόρκης. Την περίοδο 1910-1911 παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής αφού προηγουμένως έχει αρνηθεί μια υποτροφία για σπουδές στην αρχιτεκτονική. Το 1915 πραγματοποιεί την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής, στη Νέα Υόρκη γεγονός που αποτελεί επίσης την αφορμή ώστε να ασχοληθεί με τη φωτογραφία, καθώς φωτογραφίζει ο ίδιος τα έργα του για τη δημιουργία καταλόγου. Από εκείνη τη στιγμή, ο Μαν Ραίη αφοσιώνεται στο φωτογραφικό μέσο και οι πρώτες σημαντικές φωτογραφίες του παρουσιάζονται το 1918.

Παράλληλα, ο Μαν Ραίη μαζί με τον Μαρσέλ Ντυσάν, συμμετέχουν στην οργάνωση ενός ντανταϊστικού ρεύματος στην Αμερική, την ίδια εποχή που ο ντανταϊσμός σημειώνει άνθιση στην Ευρώπη. Ακολουθεί η έκδοση ενός μοναδικού τεύχους της επιθεώρησης New York Dada το 1920, ωστόσο ο ίδιος ο Μαν Ραίη αποφαίνεται πως το ρεύμα του ντανταϊσμού δεν είναι εφικτό να αναπτυχθεί στην Αμερική.

Το καλοκαίρι του 1921 εγκαταλείπει τις Ηνωμένες πολιτείες και εγκαθίσταται στο Παρίσι. Η περίοδος που ακολουθεί είναι ίσως η πιο δημιουργική για τον Μαν Ραίη, ο οποίος συνεχίζει να ασχολείται με τη φωτογραφία διαμορφώνοντας ένα ιδιαίτερο ύφος αλλά και μια προσωπική τεχνική. Πολύ σύντομα από την άφιξή του στη Γαλλία, χρησιμοποιεί τις αποκαλούμενες Ραιη-γραφίες (rayographies) φωτογραφίες που παράγονται τοποθετώντας αντικείμενα πάνω σε μια φωτοευαίσθητη επιφάνεια και στη συνέχεια με έκθεσή τους σε φως. Η τεχνική αυτή στην πραγματικότητα ήταν ήδη γνωστή, ωστόσο ο Μαν Ραίη την υιοθέτησε για αμιγώς καλλιτεχνικούς σκοπούς.

Το 1925 συμμετέχει μαζί με τους Μαξ Ερνστ, Χουάν Μιρό, Πάμπλο Πικάσσο και Ζαν Αρπ στην πρώτη υπερρεαλιστική έκθεση που πραγματοποιείται στο Παρίσι.

Τη δεκαετία του 1930 ο Μαν Ραίη επινοεί μαζί με τη βοηθό του Lee Miller τη μέθοδο που καλείται solarization και ουσιαστικά αποτελεί το φαινόμενο Sabatier στη διαδικασία της φωτογραφικής εκτύπωσης.

Παράλληλα με τις υπερρεαλιστικές φωτογραφίες του, το έργο του Μαν Ραίη περιλαμβάνει και μια πληθώρα πορτρέτων, συμπεριλαμβανομένων και γνωστών καλλιτεχνών όπως του Ζαν Κοκτώ, του Ανρί Ματίς καθώς και των υπερρεαλιστών Αντρέ Μπρετόν, Τριστάν Τζαρά, Μαρσέλ Ντυσάν, Μαξ Ερνστ και άλλων.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου έζησε στην Καλιφόρνια. Πέθανε το 1976 στη Γαλλία. (πηγή βιογραφικού Wikipedia)

Με αφορμή την επέτειο της γέννησής του θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές του φράσεις αλλά και κάποια από τα σημαντικά του έργα:

«Προτιμώ να φωτογραφίζω μια ιδέα παρά ένα αντικείμενο, ένα όνειρο παρά μια ιδέα».

«Ποτέ δεν ήξερα τι δημιουργούσα μέχρι τη στιγμή που τελείωνα».

«Τα έργα μου σχεδιάστηκαν για να διασκεδάσουν, να ενοχλήσουν, να μπερδέψουν, να μυσταγωγήσουν και να εμπνεύσουν προβληματισμό».

«Όταν είδα ότι δέχτηκα επίθεση από όλες τις πλευρές, ήξερα ότι ήμουν στο σωστό δρόμο».

«Φυσικά, θα υπάρχουν πάντα εκείνοι που κοιτούν μόνο την τεχνική, που ρωτούν “πώς”, ενώ άλλοι πιο περίεργης φύσης θα ρωτήσουν “γιατί”. Προσωπικά, πάντα προτιμούσα την έμπνευση από την πληροφόρηση».

«Η κάμερα από μόνη της δεν βγάζει εικόνα. Για να φτιάξετε μια φωτογραφία χρειάζεστε μια φωτογραφική μηχανή, έναν φωτογράφο και κυρίως ένα θέμα. Είναι το θέμα που καθορίζει το ενδιαφέρον της φωτογραφίας».

 https://www.instagram.com/p/CTBwzhGIh7l/

«Η δημιουργία είναι θεϊκή, η αναπαραγωγή είναι ανθρώπινη».

«Η πραγματικότητα κατασκευάζεται από την επιθυμία».

«Δεν φωτογραφίζω τη φύση. Φωτογραφίζω τα οράματά μου».

 https://www.instagram.com/p/CTEgN16glC9/

«Τα κόλπα του σήμερα είναι οι αλήθειες του αύριο».

«Η φύση δεν δημιουργεί έργα τέχνης. Είμαστε εμείς, και η ειδική ικανότητα ερμηνείας του ανθρώπινου μυαλού, που βλέπουμε την τέχνη».

«Δεν ρωτάς έναν συγγραφέα τι γραφομηχανή χρησιμοποιεί».

«Οι δρόμοι είναι γεμάτοι από θαυμαστούς τεχνίτες, αλλά τόσο λίγους πρακτικούς ονειροπόλους».

«Για μένα, ένας ζωγράφος, αν κι όχι το πιο χρήσιμο, είναι το λιγότερο επιβλαβές μέλος της κοινωνίας μας».

«Πιστεύω στη σχέση φωτογραφίας και μουσικής. Και αυτή είναι η έμπνευσή μου».

 https://www.instagram.com/p/CTEYd4Fs1XC/

«Φωτογραφίζω τα πράγματα που δεν θέλω να ζωγραφίσω, αυτά που ήδη υπάρχουν».

«Ζωγραφίζω αυτό που δεν μπορεί να φωτογραφηθεί, αυτό που προέρχεται από τη φαντασία ή από τα όνειρα ή από μια ασυνείδητη κίνηση».

«Με έχουν κατηγορήσει ότι είμαι διασκεδαστής. Αλλά η πιο επιτυχημένη τέχνη για μένα περιλαμβάνει το χιούμορ».

 https://www.instagram.com/p/CTEJW0zgH2P/

«Το κραγιόν είναι το κόκκινο σήμα του θάρρους».

«Παραθέστε με όσο θέλετε, στην πραγματικότητα δεν με πειράζει ακόμα κι αν με παραθέτετε λάθος!»

«Δεν υπάρχει πρόοδος στην τέχνη, όπως δεν υπάρχει πρόοδος στην αγάπη».

 https://www.instagram.com/p/CTD9T51pEuB/

«Μια ορισμένη περιφρόνηση για το υλικό που χρησιμοποιείται για να εκφράσει μια ιδέα είναι απαραίτητη για την πιο καθαρή υλοποίηση αυτής της ιδέας».

«Όπως δουλεύω με χρώματα, πινέλα και καμβά, δουλεύω με το φως, κομμάτια γυαλιού και χημεία».

«Το κίνημα Dada δεν μπορεί να ζήσει στη Νέα Υόρκη. Όλη η Νέα Υόρκη είναι Dada και δεν θα ανεχτεί έναν αντίπαλο».

 https://www.instagram.com/p/CTDhtUHJlUk/

«Αν είχα το νεύρο, θα είχα γίνει κλέφτης ή γκάνγκστερ, αλλά αφού δεν το είχα, έγινα φωτογράφος».

«Είναι τέχνη η φωτογραφία; Δεν έχει νόημα να προσπαθείς να μάθεις αν είναι τέχνη. Η τέχνη είναι παλιομοδίτικη. Χρειαζόμαστε κάτι καινοτόμο».

«Μου αρέσουν οι αντιφάσεις. Δεν έχουμε φτάσει ποτέ στην απέραντη ποικιλία των αντιφάσεων που υπάρχουν στη φύση. Αύριο θα αντικρούσω τον εαυτό μου. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διεκδικήσω την ελευθερία μου, την πραγματική ελευθερία που δεν βρίσκει κανείς ως μέλος της κοινωνίας».

 https://www.instagram.com/p/CTDKx2qFV5t/

«Ένας δημιουργός χρειάζεται μόνο έναν ενθουσιώδη οπαδό για να τον δικαιώσει».

«Μιλώντας για γυμνά, είχα πάντα μια μεγάλη αγάπη για αυτό το θέμα, τόσο στους πίνακές μου όσο και στις φωτογραφίες μου, και πρέπει να ομολογήσω, όχι για καθαρά καλλιτεχνικούς λόγους».

«Σε όλη μου τη ζωή ζωγράφισα εικόνες έτσι ώστε ορισμένοι άνθρωποι να πέφτουν νεκροί όταν τις κοιτούσαν, αλλά δεν τα έχω καταφέρει ακόμα. Ο χειρότερος πίνακας δεν μπορεί να σε πληγώσει, αλλά ένας κακός οδηγός μπορεί να σε σκοτώσει, ένας κακός κριτής μπορεί να σε στείλει στην καρέκλα, ένας κακός πολιτικός μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη χώρα, γι' αυτό και ένας κακός πίνακας είναι ιερός».

«Δεν ήταν ποτέ το αντικείμενό μου να καταγράψω τα όνειρά μου, μόνο η αποφασιστικότητα να τα πραγματοποιήσω».

«Μία από τις ικανοποιήσεις μιας ιδιοφυΐας είναι η θέληση και το πείσμα».