Skip to main content

INTERVIEW

Μαρία Ευθυμίου: «Ο σεβασμός στον άνθρωπο και στη φύση είναι ιδανικά αναλλοίωτα»

Η καθηγήτρια που εδώ και πάνω από μία δεκαετία παραδίδει αφιλοκερδώς μαθήματα Ιστορίας σε χιλιάδες ανθρώπους εκτός πανεπιστημίου μίλησε στο AllYou.gr  για το χτες, το αύριο, και κυρίως το σήμερα.


Γωγώ Καρκάνη

Δύο χιλιάδες τριακόσιες ώρες δωρεάν μαθημάτων σε δήμους, βιβλιοθήκες, σχολεία, πολιτιστικά κέντρα, φυλακές και κέντρα απεξάρτησης. Αυτός είναι ο μέχρι τώρα απολογισμός του έργου που η Μαρία Ευθυμίου προσφέρει εδώ και έντεκα χρόνια, πέρα από τη θητεία της στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ως αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας. Ως λειτούργημα και πολιτική πράξη αντιμετωπίζει τη διδασκαλία, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η Ιστορία μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τον εαυτό μας και τον κόσμο.

Όμως η Μαρία Ευθυμίου δεν είναι μόνο μια γυναίκα με αληθινή αγάπη για την επιστήμη της και προσωπικό όραμα, αλλά και μια χαρισματική αφηγήτρια, όπως μπορεί να διαπιστώσει ακόμα και κάποιος που δεν έχει βρεθεί στις διαλέξεις της, αρκεί να διαβάσει το «Μόνο λίγα χιλιόμετρα» (εκδ. Πατάκη). Στο καινούριο αυτό βιβλίο –το οποίο πρόκειται, ουσιαστικά, για μια μεγάλη συνέντευξη που η ακαδημαϊκός έδωσε στο Μάκη Προβατά– αφηγείται την ιστορία της ζωής της αλλά και εκείνη της ανθρωπότητας συναρπαστικά σαν μυθιστοριογράφος και μεθοδικά ως επιστήμονας.

Τι απέμενε να τη ρωτήσουμε εμείς; Κυρίως, εστιάσαμε σε κάποια αποσπάσματα που ξεχωρίσαμε από το βιβλίο και της ζητήσαμε να τα σχολιάσει. 

Ιστορία και παρόν

Από παιδί, όπως έχετε πει, παρατηρείτε την κοινωνία με ό,τι συνεπιφέρει ο έρωτας: μαγεία, πικρία, ελπίδα, ηδονή, παραφορά, αναστοχασμό, απογοήτευση, χαρά και λύπη. Ποια συναισθήματα κυριαρχούν σε εσάς στην παρατήρηση της εποχής που διανύουμε;

«Όλα τα παραπάνω αλλά κυρίως ανησυχία. Και εγρήγορση».

Η περίοδος που διανύει σήμερα η Ελλάδα της κρίσης θα μπορούσε να παρομοιαστεί, χωρίς να καταφύγουμε σε υπεραπλουστεύσεις, με κάποια ιστορική εποχή του παρελθόντος;

«Η σημερινή κρίση της Ελλάδας έχει μοναδικά χαρακτηριστικά σε σχέση με προηγούμενες κρίσεις που η χώρα έχει βιώσει. Αυτό την κάνει, από πολλές πλευρές, πιο αδιέξοδη».

Με ποιον τρόπο η Ιστορία μπορεί να μας βοηθήσει ως πολίτες και ως χώρα να διαχειριστούμε την κρίση;

«Η Ιστορία μάς βοηθά λόγω του γεγονότος ότι δίνει βάθος στα όσα ζούμε. Όταν γνωρίζεις ότι αυτό που σου συμβαίνει –ή περίπου αυτό που σου συμβαίνει– έχει συμβεί και σε άλλους πολλές φορές μέσα στο χρόνο, αποκτάς μεγαλύτερη καρτερία και σοφία, γιατί διευκολύνεσαι στο να δεις το πρόβλημά σου από μια απόσταση. Και αυτή είναι η πιο σωστή θέση στην οποία πρέπει να σταθείς, εάν θέλεις να βοηθηθείς στην κατανόηση του προβλήματός σου». 

Σήμερα η είσοδος εκατομμυρίων παράνομων Μουσουλμάνων μεταναστών αλλάζει δραματικά το τοπίο στην Ευρώπη, έχετε πει. Η ελευθερία και η ανοχή του δυτικού πολιτισμού, το ισχυρό σημείο του, γίνεται η αχίλλειος πτέρνα του. Υπάρχει τρόπος να προστατέψουμε τις αρετές του δυτικού πολιτισμού χωρίς να χάσουμε την ψυχή μας;

«Εάν δεν βρεθεί βιώσιμη, ισορροπημένη, ρεαλιστική –πέρα από ιδεοληψίες και λόγια εύκολα, του αέρα– λύση στο θέμα των προσφύγων, η Ευρώπη θα βιώσει βίαιες έως και μοιραίες εποχές για το σημερινό κόσμο της, για την ελευθερία και την ανοχή της». 

Τα μεγάλα ιδανικά, έχετε πει, και η μάχη γι’ αυτά, είναι από τις πιο συγκλονιστικές πλευρές του ανθρώπου, από τις πιο απελπισμένες. Στις μέρες μας υπάρχουν μεγάλα ιδανικά;

«Ο σεβασμός στον άνθρωπο και στη φύση είναι ιδανικά αναλλοίωτα, με τα οποία ο άνθρωπος συνομιλεί επί χιλιετίες. Και σήμερα χρειάζεται να το κάνει αυτό περισσότερο από ποτέ».

Προσωπική βούληση και περιστάσεις

Όλοι μας είναι δυνατόν να βρεθούμε σε περιστάσεις που είναι πέρα από εμάς, που μας παγιδεύουν σιωπηλά προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση και μας ωθούν να κάνουμε πράγματα μεγάλα ή μικρά, μεγαλειώδη ή ποταπά, λέτε σε κάποιο σημείο του βιβλίου. Τελικά στις πράξεις μας έχουν μεγαλύτερη βαρύτητα οι περιστάσεις ή η προσωπική βούληση;

«Η προσωπική βούληση είναι η τεράστια μηχανή πίσω από τις πράξεις μας. Αυτή δοκιμάζεται από τις εκάστοτε περιστάσεις που έχουν τη δύναμη, κάθε φορά, να την αναπλάθουν αλλά και να την αναπροσανατολίζουν. Και τούτο γιατί οι περιστάσεις μάς οδηγούν σε διαρκώς νέες εσωτερικές αναγνώσεις, ανασηματοδοτήσεις και, τελικά, αποφάσεις που μόνο το μέλλον μπορεί να αποδείξει εάν ήταν σωστές ή λάθος. Πολλές φορές, όταν θα έχουμε πια εμείς πεθάνει».

Παράλληλη εκπαίδευση

Μια από τις παθογένειες της σύγχρονης εκπαίδευσης στην Ελλάδα, όπως λέτε, είναι το ότι το σχολείο έχει πάψει να είναι απαιτητικό. Ποια άλλα μεγάλα προβλήματα χαρακτηρίζουν τη σύγχρονη εκπαίδευση;

«Το γεγονός ότι έχουν πάψει να πιστεύουν στην εκπαίδευση –και άρα να την υπηρετούν ως ιδανικό– πολλοί εκ των εργαζομένων σε αυτήν στον τόπο μας».

Αν το σχολείο, στη σημερινή τουλάχιστον μορφή του, είναι ανεπαρκές στη διδασκαλία της Ιστορίας, με ποιους τρόπους μπορεί ο καθένας μας ξεχωριστά να διευρύνει τους ορίζοντές του σε αυτή την επιστήμη;

«Μελετώντας έγκυρα πονήματα Ιστορίας τόσο Ελλήνων όσο και ξένων μελετητών. Σήμερα, εξάλλου, προσφέρονται και διαδικτυακά μαθήματα Ιστορίας από έγκυρους φορείς, όπως είναι στην Ελλάδα το εγχείρημα του Mathesis των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης, το e-learning του Πανεπιστημίου Αθηνών κ.ά.».

Μπορείτε να ξεχωρίσετε μια εμπειρία διδασκαλίας εκτός πανεπιστημίου που σας έχει εντυπωθεί, για οποιονδήποτε λόγο, στη μνήμη;

«Πολλές. Ανασύρω μία: προ δεκαετίας, στην Ελευσίνα, τα βραδινά αυτά μαθήματα παρακολουθούσε με συνέπεια και προσοχή ένας σεμνός νεαρός με βασανισμένα χέρια. Όταν κάποια στιγμή μιλήσαμε, συνειδητοποίησα ότι το παλληκάρι αυτό δούλευε καθημερινά ως καθαριστής σε νυκτερινή βάρδια και ότι φεύγοντας από το μάθημα θα δούλευε σκληρά μέχρι το ξημέρωμα. Ένιωσα απέραντο σεβασμό για το ήθος του νέου αυτού ανθρώπου και διπλή ευθύνη, από τη δική μου πλευρά, να του παράσχω αυτό που, με τόση προσωπική θυσία, ανέμενε να του προσφέρω στο μάθημα».

Σε ένα μαγικό φινιστρίνι

Αν σας δινόταν η ευκαιρία να επιλέξετε ένα ιστορικό γεγονός που βρίσκεται σε εξέλιξη, για να παρακολουθήσετε τη μελλοντική έκβασή του από ένα φινιστρίνι, ποιο θα ήταν αυτό;

«Πώς θα εξελιχθεί η άνοδος της δύναμης της Κίνας, της Ινδίας, της Τουρκίας στο μέλλον, και πώς αυτό θα επηρεάσει τις αξίες και το πλαίσιο ζωής που έχει δημιουργήσει η μέχρι σήμερα πολιτική και πολιτιστική υπεροχή της Δύσης». 

Και αν, αντίστοιχα, μπορούσατε να μεταφερθείτε σε κάποια εποχή του παρελθόντος, ποια θα επιλέγατε;

«Θα ήθελα να το κάνω αυτό για πολλές εποχές. Π.χ., για την Ιαπωνία του β’ μισού του 19ου αιώνα, όταν η κοινωνία αυτή επέλεξε να αλλάξει ολότελα, υιοθετώντας τις αρχές και τα επιτεύγματα της Δύσης προκειμένου να ανταπεξέλθει στις διεθνείς προκλήσεις που αντιμετώπιζε. Εάν θα έπρεπε, ωστόσο, να επιλέξω μία, θα επέλεγα μάλλον τον αγγλικό 17ον αιώνα κατά τον οποίο ζυμώθηκε, από πολλές πλευρές, η σημερινή υπεροχή της Δύσης και του αγγλοσαξονικού κόσμου. Που είναι ο κόσμος στ’ απόσκια του οποίου ζούμε σήμερα, τα τριακόσια τουλάχιστον τελευταία χρόνια».

Ένα βιβλίο, δύο συγγραφείς

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις αλλά και ανταμοιβές που κρύβει η συγγραφή ενός βιβλίου από δύο ανθρώπους, σύμφωνα με την εμπειρία της συνεργασίας σας με το Μάκη Προβατά στο «Μόνο λίγα χιλιόμετρα»;

«Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να συντονιστούμε στην πίστη για το βιβλίο αυτό, καθώς η δημιουργία του ήταν ιδέα του κ. Προβατά στην οποία εγώ, αρχικά, πολύ επιφυλακτικά συγκατένευσα. Στη συνέχεια, ωστόσο, γρήγορα αποδείχθηκε πως συνεργαζόμασταν άψογα, πως ο ένας ενέπνεε τον άλλο, πως ο ένας κατανοούσε και σεβόταν τον άλλο και πως τα ενδιαφέροντά μας ήταν σε γραμμή συνταύτισης και κοινής αναζήτησης. Έτσι, τα “Μόνο λίγα χιλιόμετρα” του βιβλίου εξελίχθηκαν σε πολλά χιλιόμετρα γόνιμης φιλίας. Και διανοητικής εμπειρίας».
 

11353.jpg
Το εξώφυλλο του βιβλίου.

 

Διαβάστε επίσης

INTERVIEW

«Η μητέρα μου, και η αστείρευτη αγάπη της για τη ζωή, αποτελεί τη βασική πηγή έμπνευσής μου» Μαρία Κηλαηδόνη

Λίγο πριν από την εμφάνισή της στο Gazarte, 18/2, η Μαρία Κηλαηδόνη μιλάει για τα σχέδιά της στην Αγγελική Λάλου και το allyou

INTERVIEW

«Η καλύτερη εποχή είναι εδώ και τώρα, κάτι που πάλευα χρόνια να καταλάβω στην πράξη» Λουίζα Σοφιανοπούλου

Λίγο πριν τραγουδήσει «Time of my life», η ταλαντούχα τραγουδίστρια Lou Is, ή αλλιώς Λουίζα Σοφιανοπούλου, μίλησε στην Αγγελική Λάλου και το allyou.gr 

INTERVIEW

«Με εμπνέει η μέση γυναίκα που παλεύει για το καλό των παιδιών της και των οικείων της. Η γυναίκα αγωνίστρια της ζωής» Φωτεινή Δάρρα

Λίγο πριν τις νέες της εμφανίσεις στο Half Note, η εξαιρετική Φωτεινή Δάρρα σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην Αγγελική Λάλου και το allyou.gr

Προτεινόμενα

ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ

Ζώδια Παρασκευής 29 Μαρτίου

Μην αποφύγετε να βρείτε τη λύση σε κάτι που σας βασανίζει, όσο και αν φοβάστε μήπως πληγωθείτε

BLOGS

Η Beyoncé αποκαλύπτει την tracklist του νέου της δίσκου, Cowboy Carter

Ο οποίος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα cover του “Jolene” της Dolly Parton, αλλά και συμμετοχή του θρύλου της country, Willie Nelson

VIRAL

Το teaser trailer της νέας ταινίας του Γιώργου Λάνθιμου Kinds Of Kindness είναι εδώ

Στο Ιστορίες Καλοσύνης πρωταγωνιστεί η άρτι βραβευθείσα με Όσκαρ Emma Stone, ενώ το σενάριο της ταινίας συνυπογράφει το δίδυμο Γιώργος Λάνθιμος-Ευθύμης Φιλίππου.