Σέργιος Βαφειάδης: "Δεν υπάρχουν ιδανικές συνθήκες αν κάνεις αυτό που αγαπάς"

Ο Σέργιος Βαφειάδης αγγίζει κάθε μορφή τέχνης με μια τάση δέσμευσης αλλά και ελευθερίας, με πραγματισμό και ουτοπία. Εκείνο όμως που τον εμπνέει λίγο παραπάνω είναι το ντοκιμαντέρ. Δημιουργεί αλυσίδες συνδυάζοντας τη μουσική με την εικόνα, τα όνειρα με την απογοήτευση. Κι αυτές οι εικόνες είναι που τον μαγεύουν. Για εκείνον, δεν υπάρχουν ιδανικές συνθήκες αν κάνεις αυτό που αγαπάς. Αυτό που έχει σημασία είναι η αλήθεια.


 

Τι έχει εγκλωβίσει τους ανθρώπους, ώστε να αναζητούν διέξοδο σήμερα; Τι τους εγκλωβίζει στο ντοκιμαντέρ σας «Ζητείται Διέξοδος»;

Κοίτα, πιστεύω πως οι άνθρωποι εγκλωβίζονται γενικότερα όταν πρέπει να πάρουν σημαντικές αποφάσεις. Είτε αυτό έχει να κάνει με την δουλειά τους είτε με την εξέλιξη τους. Στην μέση μπαίνει το τι είναι σωστό, τι λάθος, τι πρέπει να κάνω και τι όχι και όπως καταλαβαίνεις η μπάλα χάνεται εύκολα μόλις χωθείς σε αυτή την λούπα. Τώρα στο Ζητείται Διέξοδος, δεν εγκλωβίζονται ακριβώς. Εγώ θα το έλεγα περιορίζονται. Προφανώς το ότι είμαστε μία χώρα που έχει πληγεί περισσότερο από την οικονομική κρίση έχει παίξει μεγάλο ρόλο στον εγκλωβισμό που αναφέρεσαι. Δηλαδή όταν μια οικογένεια δεν έχει να φάει, τα παιδιά τους δεν έχουν βασικά πράγματα, πως θα διαθέσουν χρήματα στο να του πάρουν ας πούμε ένα μουσικό όργανο; Μια κάμερα; Συνεπώς η τέχνη στην Ελλάδα πολλές φορές γίνεται ένα ακριβό χόμπι. Γενικότερα όμως η γεωγραφική θέση της Ελλάδας, η γλώσσα της αλλά και η μοντέρνα trash κουλτούρα πάντα δυσκόλευε τους καλλιτέχνες που εκφράζονται διαφορετικά και με ένα άλλο τρόπο να βρουν τον δρόμο τους. Δηλαδή οι μπάντες πχ της Αγγλίας, Γερμανίας, Βελγίου λόγω της γεωγραφικής θέσης πάντα τους ήταν πιο εύκολο να παίξουν στην Ευρώπη, ενώ οι Ελληνικές περιορίζονταν στα Βαλκάνια. Ευτυχώς όμως τα πράγματα έχουν αλλάξει τις δυο τελευταίες δεκαετίες και γίνονται διάφορα.

Υπάρχει αλήθεια διέξοδος ακόμα και στον πιο πολύπλοκο λαβύρινθο; Μπορεί ο άνθρωπος να συνεχίζει να ελπίζει παρά τις προσπάθειες της κοινωνίας να σκοτώσει την ελπίδα;

Εννοείται υπάρχει. Χωρίς ελπίδα και όνειρα μαύρο φίδι που μας έφαγε.

Με τι πρέπει να ποτίζουμε την κουλτούρα και ποιο θεωρείτε ότι θα ήταν το ιδανικό της άνθος;

Ο άνθρωπος πρέπει να αποκτά γνώσεις. Η κουλτούρα βασίζεται στην παιδεία, στην αισθητική και στην καλλιέργεια του πνεύματος.

Ως άνθρωπος που ασχολείται επαγγελματικά με την τέχνη, τι θα θέλατε να δηλώσετε σχετικά με την αφαίρεση των μαθημάτων της μουσικής και των καλλιτεχνικών από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση; Τι σημαίνει αυτή η αλλαγή για τον πολιτισμό μας;

Παιδεία χωρίς τέχνη δεν υπάρχει. Τα καλλιτεχνικά και η μουσική είναι απαραίτητα στο σχολείο. Είναι ώρες που σε χαλαρώνουν, σε απελευθερώνουν, σε κοινωνικοποιούν, σε κάνουν να σκέφτεσαι, να ανακαλύπτεις τις δυνατότητες σου και να σε ευαισθητοποιούν. Καταργώντας την τροφή αυτή της ψυχής προσπαθούν να στεγνώσουν την κριτική σκέψη, την διάθεση και την φαντασία των παιδιών.

Στο ντοκιμαντέρ αναφέρεται ότι «Οι άνθρωποι είμαστε οι επιλογές μας». Ισχύει στα αλήθεια αυτό; Πολλές φορές δεν κάνουμε επιλογές λόγω παρόρμησης ή συνθηκών που βρίσκουν μεγάλη αντίθεση με την προσωπικότητα μας;

Δεν σημαίνει ότι δεν κάνουμε λάθος επιλογές. Αποδεχόμαστε τις συνέπειες χωρίς μοιρολατρία και με απόλυτη ειλικρίνεια αγωνιζόμαστε για να βελτιώσουμε την ζωή μας.

Τι θεωρείτε πως έχει ραγίσει στον ελληνικό πολιτισμό και οδήγησε στην κατάρρευση, την οποία περιγράφετε στο ντοκιμαντέρ;

Η σκόπιμα καλλιεργημένη μιζέρια, η κακή πολιτική στην χώρα και η αδιαφορία των ειδικών.

Τα ντοκιμαντέρ σας περιγράφουν την πραγματικότητα με πολύ ρεαλισμό. Σαν άνθρωπος είστε βαθιά πραγματιστής ή τείνετε και προς τον ρομαντισμό ή τα όνειρα για κάτι ιδανικό και πιο όμορφο;

Περιγράφω τα πράγματα όπως έχουν και πιστεύω ότι δεν είναι ουτοπικό να ονειρευόμαστε και να προσπαθούμε για μία καλύτερη κοινωνία.

Θα ήθελα χρησιμοποιώντας τα αρχικά της λέξης ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ, να αναφέρετε λέξεις που περιγράφουν τι σημαίνει για εσάς αυτή η μορφή τέχνης.
​​​​​​​
Ν: Νόηση.
Τ: Τρόπος.
Ο: Όραμα.
Κ: Κυνισμός
Ι: Ιδιοτέλεια.
Μ: Μνήμη.
Α: Αλήθεια.
Ν: Νοσταλγία
Τ: Ταύτιση.
Ε: Επιθυμία.
Ρ: Ρεαλισμός.

Τι σας μάγεψε στο ντοκιμαντέρ και αποφασίσατε να ακολουθήσετε αυτό το επαγγελματικό μονοπάτι; Τι το ξεχωρίζει από τις άλλες μορφές οπτικοακουστικής τέχνης;

Στα δεκαοκτώ μου είδα το Man With A Movie Camera του Vertov και έπαθα πλάκα με το πώς συγκεκριμένες εικόνες non fictional μπορούν να σε καθηλώσουν. Στο ντοκιμαντέρ συμμετέχοντες και συνεργείο πρέπει να χτίσουν ισχυρούς δεσμούς και να σε εμπιστευτούν κατά ένα τρόπο και μου αρέσει αυτό.

Υπάρχει κάποιο θέμα, το οποίο θα θέλατε πολύ να θίξετε σε κάποιο μελλοντικό ντοκιμαντέρ σας;

Ναι κάτι έχω κατά νου αλλά είναι νωρίς ακόμα για να ανακοινωθεί.

Το γεγονός πως αναλαμβάνετε τριπλό ρόλο (σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός) σας κάνει να αισθάνεστε μεγαλύτερη σιγουριά για το αποτέλεσμα της δουλειάς σας ή θα προτιμούσατε μελλοντικά να ασχοληθείτε περισσότερο με έναν συγκεκριμένο τομέα;

Αυτό είναι ένα αναγκαίο κακό που το συνηθίζεις κάποια στιγμή. Δεδομένου ότι στην  Ελλάδα σε indie και μικρές παραγωγές ο σκηνοθέτης αναλαμβάνει πολλαπλούς  ρόλους όχι μόνο στο ντοκιμαντέρ αλλά και σε άλλα medium το συνηθίζεις. Όχι, δεν θα ήθελα να τα αναλαμβάνω όλα, αλλά άμα θες να κάνεις κάτι, όπως και να ‘χει, αναλαμβάνεις τις ευθύνες. Στο μέλλον ίσως θα ήθελα να ασχοληθώ λίγο περισσότερο με το κομμάτι της παραγωγής.

Ποια είναι η σχέση σας με τη μουσική, δεδομένου ότι αποτελεί κεντρικό πυρήνα των ντοκιμαντέρ σας;

Σχέση αγάπης κυριολεκτικά. Αν δεν υπήρχε η μουσική δεν ξέρω κι εγώ πραγματικά που θα είχα καταλήξει.

 Ύστερα από τις σπουδές σας στο εξωτερικό, πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε στην Ελλάδα για να ασχοληθείτε με το ντοκιμαντέρ;

Η αλήθεια στην δουλειά σου δεν αναγνωρίζει χώρο και συνθήκες. Απλά αναγνωρίζεται. Συνεπώς δεν έχει νόημα το σε ποια χώρα βρίσκομαι.

Ποια είναι η ισχυρότερη επιθυμία σας τόσο επαγγελματικά όσο και προσωπικά όσον αφορά τα μελλοντικά σας σχέδια;

Είχα την τύχη να δουλέψω έστω και με μικρό συνεργείο στον Καναδά πριν κάποια χρόνια. Θα ήθελα να δουλέψω σε μια μεγαλύτερη παραγωγή στο εξωτερικό κυρίως Αμερική.

Τι να περιμένουμε από εσάς αυτή την περίοδο;

Έχω ετοιμάσει ένα σενάριο μιας μικρού μήκους fictional ταινίας και συλλέγω πληροφορίες για ένα ντοκιμαντέρ που θέλω να κάνω εδώ και πολύ καιρό.