Είμαστε χαμένοι στη μετάφραση;

«Lost in translation» μια ταινία ορόσημο για το σύγχρονο dating και τη διεθνή γλώσσα της ερωτικής επαφής. Το «Lost in translation» δεν είναι μια κλασική ρομαντική ταινία, αν και βάζει στο στόχαστρο και στο μικροσκόπιο όλες τις συμπεριφορές και την ιεροτελεστία του dating και ίσως το πώς το βιώνουν -αντικειμενικά και χωρίς συναισθηματικές φιοριτούρες- και τα δύο φύλα.

Μία από τις σπουδαιότερες ταινίες της Σόφιας Κόπολα, που απέσπασε κριτικές του στιλ: «Η εναλλαγή μεταξύ αστείας κωμωδίας και τρυφερού ρομαντισμού, το Χαμένοι στη μετάφραση είναι ένας θρίαμβος για όλους τους εμπλεκόμενους, τόσο μπροστά όσο και πίσω από την κάμερα».

Παρά την κλασική σύνθεση «boy meets girl» η εξέλιξη της ταινίας κινείται οριακά στην παρωδία αυτής της συνάντησης.

Η Scarlett Johansson συναντά τον Bill Murray στο ξενοδοχείο του Τόκιο στο οποίο μένουν. Είναι σε έναν απελπιστικό γάμο με έναν παραγωγό τηλεόρασης, ενώ ο Murray αντιμετωπίζει μια σοβαρή κρίση μέσης ηλικίας, κάνοντας ζογκλερικά ανάμεσα σε γυρίσματα για ιαπωνικές διαφημίσεις ουίσκι και τη γοητευτική, μεσήλικη σύζυγό του που του τηλεφωνεί για δείγματα χαλιών και τα παιδιά.

Συναντιούνται ένα βράδυ στο μπαρ του ξενοδοχείου, εκείνη τον γουστάρει πολύ και έχει το θάρρος να του το δείξει. Εκείνος ανταποκρίνεται στην τρυφερότητά της μετά από πολλή εσωτερική ανησυχία. Βλέπουν μαζί όλα τα αξιοθέατα του Τόκιο μαζί, και τα συναισθήματα αγάπης του ενός για τον άλλον μεγαλώνουν. Αλλά ένα βράδυ μετά από πολύ αλκοόλ, ο Murray κοιμάται με την τραγουδίστρια του μπαρ του ξενοδοχείου και η Johansson τους πιάνει στα πράσα.

Μετά από μια εκρηκτική σκηνή, ο Murray ζητά συγγνώμη για αυτό που έκανε, αλλά έρχεται σε επαφή με την Johansson πριν φύγει από το Τόκιο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Johansson αποδέχεται τη συγγνώμη του και χωρίζουν ειρηνικά. Αν μείνεις στην πρώτη ανάγνωση η πλοκή θυμίζει κλασικό ρομάντζο.

Παρά τα κωμικά διανθίσματα που αποπροσανατόλιζαν μερικώς από το κυρίως θέμα (όπως όταν ο εμπορικός διευθυντής του Suntory Whisky ζητά από ένα ιαπωνικό call girl να επισκεφθεί τον Murray στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του ως ένδειξη εκτίμησης για το έργο του στις διαφημίσεις του), αυτή η ταινία έδωσε μια συναρπαστική άποψη για το πώς δύο ψυχές πολύ διαφορετικές μεταξύ τους ενώθηκαν στην αναζήτηση της αγάπης υπό το πολιτισμικό σοκ μιας αχαρτογράφητης για τους ίδιους περιοχή.

Από την προσωπική κρίση στην γενικότερη κρίση των σχέσεων του σήμερα

Στην περίπτωση της ταινίας, νομίζω ότι η συνύπαρξη αρμονίας και δυσαρμονίας στην αγάπη είναι πιο ορατή με τον τρόπο που ο Μπομπ (ο χαρακτήρας του Murray) ξεκινά να αναπτύσσει συναισθήματα για τη Σαρλότ (Johansson), αλλά στη συνέχεια τα πετάει όλα στον αέρα όταν κοιμάται με την τραγουδίστρια του ξενοδοχείου. Οι ειλικρινείς εξομολογητικές συνομιλίες του με την Σαρλότ ήταν σημάδια βαθύτερων συναισθημάτων. Αλλά το άγχος του να μετατρέψει αυτά τα συναισθήματα σε δέσμευση ήταν πιο εμφανές στα γεγονότα που ακολούθησαν. Φοβάται τη δέσμευση προς αυτή τη νέα γυναίκα λόγω της αβεβαιότητας που συνεπάγεται μια τέτοια σύνδεση. Λαμβάνοντας υπόψη τις καθημερινές ανέσεις της παντρεμένης ζωής του (όπως φαίνεται από το πώς του μιλάει η σύζυγός του στο τηλέφωνο) αυτή η αβεβαιότητα είναι ανεπιθύμητη.

Πολλοί άντρες που περνούν την κρίση της μέσης ηλικίας τείνουν να έρχονται αντιμέτωποι με αυτόν τον αποσυντονισμό, με αυτή την αντίφαση. Θέλουν κάτι που τους ενθουσιάζει αλλά δεν θέλουν να είναι ένα μόνιμο προσάρτημα στη ζωή τους. Η Σαρλότ ήταν αυτό το συναρπαστικό πράγμα για τον Μπομπ. Ένα λαμπερό παιχνίδι στο σωρό της μονοτονίας.

Πέρα από αυτό, η έλξη της Σαρλότ για τον Μπομπ δεν ήταν επίσης ασυνήθιστη. Σίγουρα, είχαν αποκλίνουσα διαφορά ηλικίας. Αλλά είναι κοινός τόπος ότι κατά καιρούς, οι νεότερες γυναίκες τείνουν να έλκονται από την ωριμότητα και τη σταθερότητα των μεγαλύτερων ανδρών και την πλούσια εμπειρία που μια τέτοια σχέση θα μπορούσε να προσφέρει. Στην κατάσταση της Σαρλότ, δεν βοήθησε το γεγονός ότι ο σύζυγός της δούλευε στα μέσα μαζικής ενημέρωσης με αποτέλεσμα να λείπει συχνά και να μην έχουν τον απαραίτητο κοινό χρόνο προκειμένου να δουν τη σχέση τους να ανθίζει. Δεν βοήθησε επίσης ότι ο συζυγός της φλέρταρε κάνοντας παρουσία της Σάρλοτ κομπλιμέντα σε μια ξανθιά σεξοβόμβα. Αυτή η φθορά στο γάμο της δημιούργησε το κενό για να δημιουργηθεί η επιθυμία και η ανάγκη για την παράνομη ερωτική σχέση με τον Μπομπ.

Big in Japan

Οι δυσκολίες προσαρμογής και πλοήγησης σε μια ξένη κουλτούρα παίζουν επίσης ρόλο στην εξήγηση της σύνδεσης της Σαρλότ και του Μπομπ. Δεν μπορούν να μιλήσουν ιαπωνικά. Βρίσκουν τις πολιτιστικές πρακτικές περίεργες και νέες. Εξομοιώνοντας με το άγνωστο περιβάλλον τους, μια αίσθηση εγγύτητας καθησυχάζει το ζευγάρι καθώς ενώνονται στο ταξίδι τους.

Συνολικά, και οι δύο είχαν όλες τις ισχυρές ρίζες για μια σχέση μέσα από τα διάφορα γεγονότα που συμβαίνουν στην ταινία. Είχαν χημεία. Αυτό που τους έλειπε, ωστόσο, ήταν ο μόνιμος δεσμός – η δέσμευση- που χρειαζόταν για να ξεπεράσει η σχέση από το απλό στάδιο σε κάτι πιο βαθύ. Έτσι, ενώ ήταν ένας καλός αγώνας, δεν ήταν ένας επιτυχημένος αγώνας. Οι καλοί αγώνες ξεκινούν με τη χημεία, αλλά οι επιτυχημένοι αγώνες χρειάζονται επιμονή και συγκεκριμένη επίλυση των αντιξοοτήτων. Έχει να κάνει με το κατά πόσο είσαι διατεθειμένος να κάνεις το αδύνατο δυνατό.

Επανερμηνεύοντας τον τίτλο

Πιστεύω ειλικρινά ότι το να «χαθείς στη μετάφραση» αποτελεί απόδειξη για τις δυσκολίες του να είσαι σε σχέση ή κυρίως του να προσπαθείς να μπεις σε μια καινούργια. Όταν γνωρίζεις έναν νέο άνθρωπο για πρώτη φορά, είτε σε ρομαντικό είτε φιλικό επίπεδο, υπάρχει ένα συναίσθημα ενθουσιασμού και απογοήτευσης. Από τη μία πλευρά, πιστεύεις «Α, αυτό είναι ένα νέο άτομο που δεν έχω γνωρίσει ξανά ... για να δω τι είναι!». Και τότε, στις στιγμές που το περιμένεις λιγότερο, ξεκινά μια απογοήτευση.

Πιστεύεις ότι οι πτυχές της προσωπικότητάς του είναι πολύ διαφορετικές και άγνωστες και αυτό σου δίνει ένα βαθμό άγχους. Αυτό θα μπορούσε να είναι καλό ή κακό, δεδομένου του πόσο λαχταράς την αγάπη του εν λόγω ατόμου. Ωστόσο, όταν δεν καταλαβαίνεις την εσωτερική έννοια των πράξεων και των λέξεων ενός άγνωστου ατόμου, ορισμένα πράγματα πραγματικά χάνονται κυριολεκτικά στη μετάφραση.

Στην ταινία, οι ήρωες δεν είχαν την πολυτέλεια του χρόνου για να γνωρίσουν σε βάθος ο ένας τον άλλον – αλλά είχαν κι οι δύο ένα μεγάλο μειονέκτημα, ήταν παντρεμένοι. Κατά πόσο βρίσκονταν στην ίδια θέση, το αν δηλαδή ένιωθαν κι οι δύο το ίδιο εγκλωβισμένοι, αν είχαν την ίδιας έντασης επιθυμία για να ξεφύγουν από το γάμο τους θα είχαν περισσότερες πιθανότητες να καταλήξουν μαζί. Για κάθε νέα σχέση η κατάληξη κρίνεται στο κατά πόσο βρίσκεσαι στο ίδιο μήκος κύματος με τον άλλον. Και κυρίως στο κατά πόσο σας ενώνουν οι ίδιες ανάγκες.

Πέρα από όλα τα διαφορετικά χαρακτηριστικά που φέρνουν κοντά δύο διαφορετικούς ανθρώπους αυτό που θα κρίνει το κατά πόσο θα έχουν μέλλον και θα παραμείνουν κοντά είναι το αν έχουν τις ίδιες ανάγκες και αν υπάρχει τρόπος ο ένας να ικανοποιήσει τις ανάγκες του άλλου και εάν στο μαζί ικανοποιούνται οι ανάγκες και των δύο. Ο βαθμός ικανοποίησης και ο βαθμός αμοιβαιότητας των αναγκών κι ύστερα των επιθυμιών είναι αυτό που γεφυρώνει τις διαφορές ή που τις μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, κάνοντας κάποια στιγμή το μεταξύ χάσμα ανυπέρβλητο εμπόδιο στην επαφή, συνύπαρξη κι επικοινωνία.