Χιούμορ: πολύτιμος μηχανισμός επιβίωσης και σύνδεσης

Η Dara Greenwood, Ph.D., κοινωνική ψυχολόγος, όπως διαβάζουμε σε πρόσφατο άρθρο της στο psychology today, άκουσε για τον ξαφνικό θάνατο του Matthew Perry από δύο φίλους που επικοινώνησαν μέσω μηνύματος και συνεχίζει γράφοντας: «εν μέρει επειδή ήξεραν ότι μελετάω παρακοινωνικές σχέσεις (φανταστική οικειότητα) με πρόσωπα των μέσων ενημέρωσης, αλλά και επειδή όλοι μεγαλώσαμε βλέποντας Friends και νιώθοντας κάποια αίσθηση φιλικής συγγένειας η ανόητη, εγκάρδια ομάδα νέων που ήταν μέρος της εβδομαδιαίας μας ζωής για τόσα χρόνια. Στην πραγματικότητα, η είδηση ​​της απώλειας του ενέπνευσε ένα μαζικό κύμα θλίψης σαν να είχαμε ακούσει την είδηση του θανάτου ενός δημοφιλούς και αγαπημένου συμμαθητή μας στο γυμνάσιο.

Υπάρχει τόσο πολύς τρόμος και βία που εκτυλίσσεται στον κόσμο αυτές τις μέρες που ο προβληματισμός για έναν θάνατο διασημοτήτων και τις ψυχολογικές του επιπτώσεις μπορεί να φανεί ίσως λιγότερο κρίσιμος σε σύγκριση. Ωστόσο, καθώς ένα άρθρο των New York Times περιέγραψε πώς αντέδρασαν ορισμένοι Ουκρανοί στον πρόσφατο θάνατο του Μάθιου Πέρι, όχι μόνο το Friends άγγιξε γενιές ανθρώπων σε όλο τον κόσμο από τα μέσα της δεκαετίας του '90 μέσω της ατελείωτης αναγέννησής του σε πλατφόρμες ροής, αλλά και η εκπομπή και οι χαρακτήρες του μπορεί επίσης να έχουν ιδιαίτερο βάρος λόγω της δύναμης τόσο της κωμωδίας όσο και των υποκατάστατων «φίλων» που βοηθούν στον μετριασμό της συναισθηματικής πίεσης και της αγωνίας.

Όπως είπε η Ούλια Πο στους New York Times, «…Έχω πολλά συναισθήματα για αυτήν τη σειρά… Τότε, όταν δραπέτευσα από την Κριμαία, ήμουν σε κατάθλιψη και την παρακολούθησα και κόλλησα μαζί της, και με βοήθησε».

Τα οφέλη της κωμωδίας

Ένας αρκετά μεγάλος όγκος ερευνών υποδηλώνει ότι η έκθεση στην κωμωδία μπορεί να μετριάσει το άγχος ή την αρνητική διάθεση. Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με δύο ερευνητικές μελέτες που διεξήχθησαν κατά τη διάρκεια της αρχικής σειράς του "Friends" (Szabo, 2003; Szabo et al., 2005), η παρακολούθηση ενός επεισοδίου του "Friends" είχε οφέλη για τη βελτίωση της διάθεσης στο ίδιο επίπεδο με 20 λεπτά άσκησης ή ακούγοντας μουσική, σε σχέση με τις συνθήκες ελέγχου (π.χ. παρακολούθηση ενός ντοκιμαντέρ ή το να κάθεσαι ήσυχος).

Γιατί η κωμωδία όμως είναι καλή για την υγεία μας; Όπως διαπίστωσε η έρευνα της κοινωνικής ψυχολόγου Michele Tugade, το να αφήνεσαι και να ακουμπάς σε στιγμές θετικών συναισθημάτων, όσο σύντομες ή φαινομενικά ασήμαντες, μπορεί να βοηθήσει στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας τόσο για βραχυπρόθεσμα όσο και για μακροπρόθεσμα οφέλη για την υγεία. Η εμπειρία συναισθημάτων όπως η χαρά μπορεί να βοηθήσει να αναιρέσουμε τις αρνητικές φυσιολογικές επιπτώσεις του στρες και να επιστρέψουμε το σώμα και το μυαλό μας σε πιο προσαρμοστικά βασικά επίπεδα πιο γρήγορα.

Αυτό είναι σύμφωνο με τη θεωρία «διεύρυνση και οικοδόμηση» (Fredrickson, 2004), η οποία υποστηρίζει ότι τα θετικά συναισθήματα μας επιτρέπουν να σκεφτόμαστε ευρύτερα και δημιουργικά, διευκολύνοντας το παιχνίδι και τις ισχυρές κοινωνικές σχέσεις. Μπορεί να τεθεί σε κίνηση μια «ανοδική σπείρα» όπου τα θετικά συναισθήματα και η αποκλίνουσα σκέψη αλληλοενισχύονται και συμβάλλουν στην αύξηση της ανθεκτικότητας με την πάροδο του χρόνου. Όπως σημειώνει ο Frederickson (2004), μακριά από το να είναι ένα ασήμαντο προνόμιο της κοινωνικής και συναισθηματικής μας ζωής, «τα θετικά συναισθήματα τροφοδοτούν την ανθρώπινη άνθηση».

Δεδομένων των όσων γνωρίζουμε για την τοξικότητα του μακροχρόνιου στρες στο μυαλό και το σώμα (van der Kolk, 2014) και το αυξημένο τραύμα που αντιμετωπίζουν τόσοι πολλοί άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, είναι το πιο σημαντικό να εκτιμήσουμε φωτεινές στιγμές χιούμορ και χαράς όταν μπορούμε να τις βρούμε. Η επανεξέταση της κωμικής κληρονομιάς του Matthew Perry μπορεί να κάνει κυριολεκτικά καλό στην υγεία σας.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστόσο, ότι δεν ευνοούν όλες οι κωμωδίες ή όλα τα στυλ του χιούμορ τη συναισθηματική ευεξία. Το κακότροπο ή απαξιωτικό χιούμορ μπορεί να ενισχύσει τις αντικοινωνικές στάσεις και τις προκαταλήψεις (Ford et al., 2015) και η χρόνια εμπλοκή σε επιθετικό ή αυτοκαταστροφικό χιούμορ μπορεί να συσχετιστεί με χειρότερα ψυχολογικά αποτελέσματα (Martin et al., 2003).

Ωστόσο, η χρήση του χιούμορ για σκοπούς ψυχικής ενδυνάμωσης (π.χ. «Αν νιώθω κατάθλιψη, συνήθως μπορώ να φτιάξω τη διάθεση με χιούμορ») ή για να συνδεθώ με άλλους (π.χ. «Μου αρέσει να κάνω τους ανθρώπους να γελούν») έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με μεγαλύτερη συναισθηματική ευεξία, είναι σημαντικό επομένως να έχετε επίγνωση σχετικά με το τι και με ποιον γελάτε.

Πώς συνδεόμαστε με την pop culture

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά μιας «παρακοινωνικής σχέσης» είναι η αντίληψη ότι μια αγαπημένη φιγούρα των μέσων ενημέρωσης είναι «σαν παλιός φίλος» (Rubin et al., 1985). Αν και μπορεί να αισθανόμαστε ενοχλημένοι που έχουμε ισχυρές συναισθηματικές συνδέσεις με χαρακτήρες των μέσων ενημέρωσης, αποδεικνύεται ότι ακόμη και φανταστικοί φίλοι μπορούν να βοηθήσουν στην αντιστάθμιση του πόνου της ανασφάλειας ή της απόρριψης.

Έρευνα των Derrick et al. (2008) διαπίστωσε ότι το να γράφουν για έναν αγαπημένο χαρακτήρα μπορεί να φέρει τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση πιο κοντά στον ιδανικό εαυτό τους, ακόμη περισσότερο από το να γράφουν για έναν στενό σύντροφο ή φίλο. Άλλες εργασίες έχουν βρει ότι το γράψιμο για έναν αγαπημένο τηλεοπτικό χαρακτήρα μπορεί να μειώσει τα συναισθήματα κοινωνικής απόρριψης και μοναξιάς (Derrick et al., 2009).

Περαιτέρω, παλαιότερη έρευνα διαπίστωσε ότι άτομα με συναισθηματικές ευπάθειες ανέφεραν αυξημένη παρακοινωνική αλληλεπίδραση με αγαπημένους τηλεοπτικούς χαρακτήρες (το καστ των "Friends" ήταν εμφανές, Greenwood, 2008). Και, μεταξύ ενός δείγματος ετεροφυλόφιλων συμμετεχόντων, η αυξημένη φανταστική οικειότητα με τους αγαπημένους χαρακτήρες αντίθετου φύλου ήταν σημαντικά μεγαλύτερη για εκείνους με αυξημένες σχετικές ανησυχίες (δηλαδή, μεμονωμένα άτομα με άγχος προσκόλλησης, Greenwood & Long, 2011).

Συνολικά, αυτή η εργασία υποδηλώνει ότι τα στοιχεία των μέσων ενημέρωσης μπορεί να λειτουργούν για την αντιμετώπιση ορισμένων ψυχολογικών αναγκών (αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα σε αυτόν τον τομέα είναι περίπλοκη και αντιφατική). Οι κοινωνικές μας σχέσεις με τους αγαπημένους χαρακτήρες μπορεί να μην αντικαθιστούν την αξία ενός πραγματικού φίλου ή ρομαντικού συντρόφου, αλλά μπορεί να παρέχουν ένα προσωρινό συναισθηματικό βάλσαμο που μας επιτρέπει να περάσουμε σε περιόδους απομόνωσης ή ανασφάλειας.

Τέλος, πέρα ​​από τα ατομικά οφέλη της σύνδεσης με αγαπημένους χαρακτήρες, η συνεργασία με άλλους fans μπορεί επίσης να έχει κοινωνική και συναισθηματική αξία. Η έρευνα για την ταυτότητα θαυμαστών, για παράδειγμα, έχει βρει ότι η συναναστροφή με άλλους θαυμαστές είναι προγνωστική για μεγαλύτερη σχεσιακή ευημερία (Vinney et al., 2019). Το να συγκεντρωθείτε για να θρηνήσετε την απώλεια μιας αγαπημένης διασημότητας μπορεί επίσης να διευκολύνει την αίσθηση του ανήκειν και του κλεισίματος. Οι θαυμαστές σε όλο τον κόσμο συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν την αμοιβαία αγάπη τους για τον χαρακτήρα των Friends και του Matthew Perry, Chandler Bing, από τη Νέα Υόρκη έως τη Σαγκάη.

Σε ένα προηγούμενο άρθρο για την παρακοινωνική απώλεια, η Dara Greenwood σημείωσε πόσο φυσικό είναι να νιώθουμε θλίψη όταν πεθαίνει ένας αγαπημένος χαρακτήρας/φιγούρα των μέσων ενημέρωσης, πώς η δύναμη της σύνδεσής μας με αυτόν τον χαρακτήρα προβλέπει την ένταση της θλίψης μας και πώς τέτοιες απώλειες μπορεί μερικές φορές να έχουν θετικό όφελος από την παρακίνηση της ευαισθησίας και την αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με την ψυχική ή σωματική υγεία. Κανένα από αυτά τα σημεία δεν είναι λιγότερο αληθινό όταν πρόκειται για τη συγκεκριμένη απώλεια του Μάθιου Πέρι – στον οποίο τόσοι πολλοί άνθρωποι ένιωσαν συναισθηματικά δεμένοι και του οποίου οι ειλικρινείς περιγραφές των εμπειριών του με τον εθισμό μπορεί να ήταν επικυρωτικές, παρακινητικές και/ή προειδοποιητικές.

Παρόλο που πολλοί από εμάς αγωνίζονται με το βάρος και το τραύμα της παγκόσμιας καταστροφής από κοντά και μακριά, μπορούμε επίσης να απολαύσουμε πραγματικούς και φανταστικούς «φίλους» που μας κάνουν να γελάμε και να νιώθουμε λιγότερο μόνοι. Οτιδήποτε μας φέρνει σε επαφή με την κοινή μας ανθρωπιά και συμπόνια είναι ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση.

Πηγή

Η Dara Greenwood, Ph.D. είναι κοινωνική ψυχολόγος και αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Vassar College που μελετά τις κοινωνικές και συναισθηματικές επιπτώσεις της δέσμευσης στα μέσα ενημέρωσης.