Ροζίτα Σπινάσα: «Εκτιμώ κάθε καλό που μου δίνει η ζωή»

10 ιστορίες. 10 ήρωες στην πόλη και την επαρχία. 10 τούνελ που σε βυθίζουν στο σκοτάδι και τελικά σε βγάζουν στο φως της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Τα διηγήματα της Ροζίτας Σπινάζα υπό τον τίτλο «στόμαστομαστό», χειρουργικές λεπίδες που εισχωρούν σε λογική και συναίσθημα, είναι εδώ για να θυμίσουν ότι όλοι μας έχουμε κρυμμένο μέσα μας ένα σκοτεινό κομμάτι, που αγωνιά να βρεθεί στην επιφάνεια. Και όταν, κόντρα στα κοινωνικά πρέπει και τους ηθικούς φραγμούς, τα καταφέρνει, η έκρηξη είναι λυτρωτική. 

- Ολοκληρώνοντας το βιβλίο και έχοντάς το στην αγκαλιά μου, σκέφτηκα αρχικά ότι αυτοί οι άνθρωποι ζουν ανάμεσά μας. Και αμέσως μετά, ότι όλοι μας έχουμε ένα παρόμοιο κομμάτι μέσα μας, άλλοι βαθιά κρυμμένο και άλλοι λίγο πιο φανερό. Πώς το σχολιάζεις; Ποια αίσθηση θα ήθελες να αφήνει το βιβλίο στους αναγνώστες σου;
Όταν έγραφα τα διηγήματα ήθελα να προκαλέσω στον αναγνώστη έκπληξη μέσω της ανατροπής. Να του εξάψω το ενδιαφέρον και να τον αιφνιδιάσω. Βαθύτερους στόχους νόμιζα ότι δεν είχα, όπως όμως φάνηκε εκ του αποτελέσματος, μέσα από τις ιστορίες αναδύθηκαν οι αντιλήψεις μου ως προς την ανθρώπινη φύση: Την προσαρμοστικότητά της, την ακαριαία στάθμιση των συμφερόντων της, το ένστικτο επιβίωσης που έχει εξελιχτεί για να λειτουργεί στις μικρές μάχες της καθημερινότητας. Αναγνωρίζοντας την φυσική τάση του ανθρώπου να διατηρήσει με κάθε τρόπο τα κεκτημένα του, κατανοώ τους ήρωές μου. Μια φίλη μού έγραψε ότι «καταδύεσαι στα σκοτεινά νερά της ανθρώπινης ύπαρξης σαν να πρόκειται για μια βουτιά και μετά αναδύεσαι στο φως της αλήθειας, οδυνηρής αλλά και λυτρωτικής μαζί, όπως η σκοτεινή γη αφήνεται σιγά σιγά αλλά και αναπόδραστα στο ξημέρωμα», κάτι που μου άρεσε πολύ.

- Διαβάζοντας το «στόμαστομαστό», τόσο απολαυστικά και ανυπόμονα η αλήθεια είναι, η ιστορία που με πέτυχε απευθείας στην καρδιά είναι η ομώνυμη. Ίσως λόγω μητρότητος... Ποια είναι η δική σου αγαπημένη και γιατί;
Κι εγώ αγαπώ το ομώνυμο της συλλογής, γιατί είναι από τα πιο δυνατά και γιατί μου άνοιξε το δρόμο για την έκδοση: Το λογοπαίγνιο ‘στόμαστομαστό’ το είχα σκεφτεί όταν είχα γεννήσει τον γιο μου  Γιώργο και με είχε εντυπωσιάσει, το πώς ενώνεται η μια λέξη με την άλλη όπως ακριβώς ενώνεται και το στόμα με τον μαστό. Όταν αργότερα άρχισα να γράφω τα διηγήματα, το ανέσυρα από τη μνήμη μου ως τίτλο που ενέπνευσε το ομώνυμο διήγημα, το οποίο κατόπιν έστειλα στο λογοτεχνικό περιοδικό (δε)κατά. Εκεί το διάβασαν από τον Κέδρο κι επικοινώνησαν μαζί μου, στη συνέχεια συμφωνήσαμε την έκδοση της συλλογής. 
Επίσης ξεχωρίζω το «Οφθαλμόν αντί οφθαλμού»: Ζορίστηκα όταν το έγραφα, καθώς πρόκειται για μια ιστορία κακοποίησης. Ένας παλιός φίλος μου είχε μιλήσει για ένα παρ’ολίγον οικογενειακό ‘ατύχημα’ που μου είχε μείνει στο μυαλό για χρόνια και ζωντάνεψε μέσα στο διήγημα, με τρόπο που με ικανοποίησε ιδιαίτερα.

- Τι ωθεί μια δικηγόρο εν ενεργεία να ασχοληθεί με τη συγγραφή; Ποια ανάγκη σε έκανε να γράψεις;
Η ανάγκη μου να γράψω δεν πηγάζει από το επάγγελμά μου – ή, πιο σωστά, σχετίζεται με αυτό εξ αντιστρόφου: Ως κόρη δικηγόρου επηρεάστηκα ως προς τις σπουδές και τον επαγγελματικό μου προσανατολισμό από την ιδιότητα του πατέρα μου, με αποτέλεσμα, παρότι αγαπώ πολλές πλευρές της δουλειάς μου, να με κατατρέχει η αίσθηση ότι δεν είχα καταφέρει να αποτυπώσω το δικό μου στίγμα. Η συγγραφή ήρθε και μου άνοιξε την πόρτα προς την προσωπική, ελεύθερη έκφραση.

- Ποια ήταν η σχέση σου με το διάβασμα ως παιδί και ποια είναι σήμερα;
Διάβαζα από πολύ μικρή, αγαπούσα τα βιβλία και την ευχαρίστηση που αντλούσα από αυτά. Γενικά θεωρώ το διάβασμα μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις. Δεν το κάνω όμως από υποχρέωση, έχουν υπάρξει περίοδοι που είχα να πιάσω βιβλίο στα χέρια μου για καιρό. Επίσης αφήνω τα βιβλία που δεν με τραβάνε - θέλω το διάβασμα να γίνεται αβίαστα, χωρίς να καταβάλω προσπάθεια. Έτσι, το να μου λένε οι αναγνώστες ότι διάβασαν το βιβλίο μου απνευστί είναι ένα από τα καλύτερα κοπλιμέντα. Τώρα που ευτύχησα να αποκτήσω και τη συγγραφική οπτική, η λογοτεχνική ανάγνωση έγινε ακόμα πιο ενδιαφέρουσα: Δεν κερδίζω μόνο την απόλαυση του διαβάσματος, αλλά επωφελούμαι και ως προς τη μελλοντική εξέλιξη των δικών μου γραπτών.

- Ποια είναι τα βιβλία και οι συγγραφείς που έκαναν την ανάγκη σου για συγγραφή πιο έντονη;
Δεν νομίζω ότι διάβασα κάποιο βιβλίο και είπα, αυτό θα ήθελα να το είχα γράψει εγώ. Αντίθετα, τα σπουδαία βιβλία μού προκαλούν δέος, κάτι που λειτουργεί αποτρεπτικά ως προς την πίστη μου, ότι μπορώ κι εγώ να γράψω κάτι αξιόλογο. Από την άλλη, όπως γράφει ο Stephen King στο “Περί συγγραφής” (το οποίο αποτελεί έναν ιδιαίτερα ενθαρρυντικό και γενναιόδωρο οδηγό προς ‘ναυτιλομένους’), όταν διαβάσεις ένα βιβλίο που κυμαίνεται στο επίπεδο των δικών σου κειμένων, τότε αρχίζεις να πιστεύεις ότι μπορείς κι εσύ να βρεις το δρόμο για την έκδοση.

- Εργαζόμενη μητέρα κι όμως βρίσκεις χρόνο να ασχοληθείς με τη συγγραφή! Πώς τα καταφέρνεις; 
Σκαρώνω τις ιστορίες όταν τυχαίνει και ξυπνάω μέσα στη νύχτα – τότε μου έρχονται οι καλύτερες ιδέες. Η αποτύπωσή τους στο χαρτί (για την ακρίβεια, στον υπολογιστή) γίνεται κυρίως στο γραφείο, όταν υπάρχει ελεύθερος χρόνος. Η περσινή αποχή διαρκείας των δικηγόρων με βοήθησε να γράψω τα διηγήματα μέσα σε πέντε μήνες. Τώρα δεν υπάρχει η ίδια άνεση, όμως προσπαθώ να ξεκλέβω χρόνο για να γράφω τις ιστορίες που υπάρχουν ήδη στο μυαλό μου.

- Πλάθοντας στο μυαλό σου την ιστορία κάθε ήρωα, σε ποιο βαθμό επηρεάζεσαι στην καθημερινότητά σου; Κουβαλάς τον ήρωα μαζί σου ή τον αφήνεις κρυμμένο για λίγο στα αρχεία του υπολογιστή;
Έγραψα τα διηγήματα χωρίς να ταυτιστώ με τους ήρωές μου κι έτσι δεν ένιωθα να τους κουβαλώ μαζί μου. Αυτό που με απασχολούσε ήταν κατά βάση η πλοκή, η εξέλιξη του μύθου. Τώρα όμως που είμαι πιο ‘ψυλλιασμένη’, φέρνω τους νέους μου ήρωες συχνά στο μυαλό μου. Θέλω να τους γνωρίσω καλύτερα, ώστε να μπορώ να προβλέψω με ακρίβεια τις αντιδράσεις τους - να μου δείξουν αυτοί πώς θα συνεχιστεί η ιστορία και πού θα καταλήξει.

- Ποια είναι η καλύτερη στιγμή της συγγραφής ενός βιβλίου; Η ιδέα, το γράψιμο, η έκδοση, η γνώμη του κοινού;
Η σύλληψη της ιδέας μού δίνει μια ιδιαίτερη χαρά, την άμεση ευχαρίστηση ότι ‘έχω την ιστορία’. Για μένα αυτή είναι η πιο δυνατή στιγμή. Όμως και τα επόμενα στάδια - το να βρίσκω τις λέξεις που αποδίδουν εύστοχα αυτό που έχω στο μυαλό μου, η συνεργασία με τους ανθρώπους του Κέδρου, η στιγμή που κράτησα το βιβλίο στα χέρια μου, τα όμορφα λόγια των αναγνωστών- τα απόλαυσα στο φουλ. Είναι και που έχω πλέον την ωριμότητα να εκτιμώ κάθε καλό που μου δίνει η ζωή, σε όλη του την έκταση.

- Πόσο έχει επηρεάσει η δικηγορία την απόφασή σου να ασχοληθείς με αυτούς τους σκοτεινούς ήρωες;
Δεν έχω επηρεαστεί ή εμπνευστεί μέχρι στιγμής από δικαστικές υποθέσεις. Σίγουρα όμως η μακροχρόνια επαφή με τα ανθρώπινα προβλήματα και τον ανθρώπινο πόνο με έχουν επηρεάσει στο πώς βλέπω τη ζωή και τους ανθρώπους.

- Ποιος είναι ο πρώτος άνθρωπος που διάβασε τα διηγήματά σου πριν ακόμη εκδοθούν;
Τα έδινα ταυτόχρονα στον σύζυγό μου Άρη, την αδερφή μου Βανέσα και τη μητέρα μου Γωγώ. 

- Τι να περιμένουμε τώρα από εσένα; Ετοιμάζεις κάτι καινούριο;
Τα επόμενα διηγήματα, αυτό είναι το είδος μου προς το παρόν. Έχω ολοκληρώσει το πρώτο και δουλεύω το δεύτερο. Ενώ το γράψιμο της εκδοθείσας συλλογής ήταν εκρηκτικό, αυτή τη φορά γράφω πιο συνειδητά και με την άνεση του χρόνου που μου χαρίζει η πρόσφατη, πρώτη μου έκδοση, έχοντας ως στόχο να εμβαθύνω περισσότερο στους χαρακτήρες και να αναδείξω τα λεπτά σημεία των ιστοριών μου.

- Πώς είσαι ως άνθρωπος στην καθημερινότητά σου; Σκοτεινή όπως οι ήρωές σου, ρεαλίστρια και ανθρώπινη όπως ο τρόπος γραφής σου, χαρούμενη μητέρα και σύζυγος; Σκιαγράφησε τον εαυτό σου.
Τα επίθετα ‘ρεαλίστρια και ανθρώπινη’ νομίζω ότι με περιγράφουν καλύτερα. Επίσης προσπαθώ να διατηρώ μια θετική στάση παρά τα όποια προβλήματα - αντιπαθώ τη γκρίνια και τη μιζέρια. Δεν είναι ότι κρύβω τα αρνητικά μου συναισθήματα κάτω από το χαλί -αυτό θα ήταν μια άλλη παγίδα-, αλλά ότι προσπαθώ να τα αντιμετωπίζω και να προχωρώ μπροστά, αντί να τα αφήσω να με καθηλώσουν στην μεμψιμοιρία και την παραίτηση.

- Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που πήρες μέχρι σήμερα από τη ζωή; Ποια είναι η θυμοσοφία σου;
Να είμαι πιο επιεικής με τους ανθρώπους. Ότι η χαρά κρύβεται στις καθημερινές στιγμές. Να αποφεύγω τις συγκρούσεις που μπορούν να αποφευχθούν. Ότι ο εσωτερικός πλούτος είναι ανεκτίμητος. Να αγαπώ την οικογένεια και τους φίλους, οι καλοί συνοδοιπόροι στη ζωή είναι το πολυτιμότερο αγαθό. Πόσο κλισέ και πόσο αληθινά.

*Τα διηγήματα της Ροζίτας Σπινάσα «στόμαστομαστό» κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος.