Κατερίνα Καραδήμα: «Οι λιλιπούτειοι θεατές είναι οι πιο αυστηροί κριτές!»

Ηθοποιός, σκηνοθέτης, εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού και καλλιτεχνική Διευθύντρια του Μικρού Θεάτρου Αγρινίου, η Κατερίνα Καραδήμα έχει ταυτιστεί στο μυαλό μου με το βρεφικό θέατρο. Μετά την περσινή μεγάλη επιτυχία του «Κοίτα», φέτος επανέρχεται με το έργο «Έξω πάνω μέσα κάτω» και μας κάνει να αναρωτιόμαστε: «Κι αν οι μεγάλοι «μικραίνουν» μέσα στα «σπιτάκια τους», μήπως ήρθε η ώρα οι μικροί να «μεγαλώσουν» έξω απ’ αυτά;»

Παράσταση για βρέφη: Μου ακούγεται τρομερά ιντριγκαδόρικο, για να είμαι ειλικρινής. Ποιος είναι ο τρόπος για να κάνεις ένα μωρό να παρακολουθήσει θέατρο; 

Μάλλον να του μιλήσεις στη γλώσσα του. Να του δείξεις εικόνες που θέλει να δει, να κινήσεις το ενδιαφέρον του με αντικείμενα που θέλει να αγγίξει, να του ταξιδέψεις τη φαντασία ακόμα πιο πέρα και να του θυμίσεις λίγο την τρυφεράδα της μαμάς. Αν καταφέρεις να επικοινωνήσεις μαζί του με τον μοναδικό κώδικα που ξέρει, αυτόν της ανακάλυψης και του παιχνιδιού, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να συμβεί μια μικρή θεατρική μαγεία. Είναι σαν να «κατεβαίνεις» λίγο εσύ και να «ανεβαίνει» λίγο το μωρό για να συναντηθείτε κάπου κάπως θεατρικά.

Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το ιδιαίτερο είδος θεάτρου; Έπαιξε ρόλο ο ερχομός της κόρης σας, της Αρετής;

Η βρεφική παράσταση της Ξένιας Καλογεροπούλου «Έλα έλα» ήταν η αιτία αυτού του νέου καλλιτεχνικού δρόμου. Μετά από αυτή την παράσταση, άλλαξε κάτι μέσα μου, κάτι μετακινήθηκε. Δεν ήξερα ότι μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο. Το θεώρησα μεγάλη καλλιτεχνική πρόκληση και θέλησα να το κάνω. Το έψαξα, διάβασα, ταξίδεψα ως την Ιταλία να παρακολουθήσω βρεφικό θέατρο και όταν ήμουν έτοιμη να το κάνω, έμεινα έγκυος στην κόρη μου και το ανέβαλα για ένα χρόνο.
Σίγουρα έπαιξε ρόλο ο ερχομός της γιατί είχα άλλον έναν λόγο να προχωρήσω αλλά και ένα αντικείμενο παρατήρησης τόσο κοντά μου και τόσο μέσα μου. Μου έμοιαζε σαν μια συνάντηση που έπρεπε να γίνει...

Μιλήστε μας λίγο για το Μικρό Θέατρο Αγρινίου του οποίου είστε καλλιτεχνική διευθύντρια.

Το Μικρό Θέατρο είναι ένα θέατρο 90 θέσεων που λειτουργεί ως θεατρικό εργαστήρι για παιδιά, έφηβους, ενήλικες αλλά και ένας χώρος που δημιουργεί τις δικές του παραγωγές. Το τελευταίο του εγχείρημα είναι οι βρεφικές παραστάσεις που δοκιμάζονται πρώτα από τα βρέφη του Αγρινίου και μετά παίρνουν τον δρόμο τους. Πρόκειται για έναν χώρο που φτιάχτηκε με πολλή αγάπη και αφοσίωση και που απασχολεί γύρω στους 90 μαθητές εβδομαδιαία. Συμβαίνουν ωραία πράγματα εκεί μέσα, μακριά από το κέντρο του πολιτισμού, την Αθήνα. Είμαι περήφανη γι’αυτό. Είναι το πρώτο μου «παιδί» που το φροντίζω και μεγαλώνει ωραία.

Πώς νιώσατε όταν διαβήκατε την πόρτα του... Πόρτα;

Χαρούμενη πολύ. Σαν παιδί.΄Οπως αρμόζει στον χώρο του Πόρτα. Δεν το πίστευα ότι θα συνέβαινε ποτέ κάτι τέτοιο. Όταν απομακρύνεσαι από την Αθήνα για χρόνια, το τελευταίο που περιμένεις είναι να παίξει η παράστασή σου στο Πόρτα. Παρακολουθούσα χρόνια τις δουλειές της Ξένιας και του Θωμά και πάντα ένιωθα ότι αυτό το συγκεκριμένο παιδικό θέατρο που συμβαίνει στο Πόρτα είναι αυτό που όχι μόνο σέβεται τη νοημοσύνη του παιδιού αλλά και την εξελίσσει. Πράγμα καθόλου δεδομένο στα σύγχρονα θεατρικά δρώμενα. Το θαύμαζα και το θαυμάζω. Και χαρά και τιμή ένιωσα...
 

Μετά το «Κοίτα», το «Έξω Πάνω Μέσα Κάτω!». Τι θα δει ένα μωρό/νήπιο στην παράσταση αυτή;

Θα δει ένα άλλο «μωρό» που προσπαθεί να παίξει ανακαλύπτοντας τις διαφορετικές οπτικές του παιχνιδιού μέσα από το έξω, το πάνω, το μέσα, το κάτω. Θα δει ένα μωρό να θέλει να βγει έξω για παιχνίδι αλλά και να γυρίσει μέσα στην ασφάλεια της μαμάς και του μπαμπά. Να θέλει να ξαναβγεί έξω, ίσως πιο μακριά αυτή τη φορά, χωρίς να φοβάται και να θέλει να ανακαλύψει κι άλλα ακόμα περισσότερα.

Διαβάζω στο δελτίο Τύπου ότι «η παράσταση έρχεται να προτρέψει τους μικρούς να κάνουν πράγματα πιο μεγάλα, να ανακατέψουν, να τσαλακώσουν, να φέρουν τα πάνω κάτω και τα μέσα έξω. Κι αν οι μεγάλοι «μικραίνουν» μέσα στα «σπιτάκια τους», μήπως ήρθε η ώρα οι μικροί να «μεγαλώσουν» έξω απ’ αυτά;». Μου φαίνεται αρκετά ανατρεπτικό εάν συλλογιστούμε την ελληνική νοοτροπία διαπαιδαγώγησης και την υπερπροστατευτικότητα που χαρακτηρίζει τους γονείς στη χώρα μας. Μήπως η παράσταση έρχεται να αλλάξει και νοοτροπίες;

Δεν ξέρω αν η παράσταση θα αλλάξει νοοτροπίες αλλά σίγουρα θα δημιουργήσει τροφή για σκέψη στους μεγαλύτερους. Ακόμα και οι πιο υπερπροστατευτικοί γονείς γνωρίζουν ότι ένα παιδί μεγαλώνει για να φύγει. Όχι για να μείνει. Παίζει, τρώει, κοιμάται, αγκαλιάζει, κλαίει, γελάει, ενθουσιάζεται, αγαπάει, ανακαλύπτει, ονειρεύεται και μετά μεγαλώνει και θέλει να βγει έξω. Το έξω όμως φοβίζει, κυρίως τους μεγάλους. Και όσο παραμένουμε μέσα γιατί φοβόμαστε το έξω, τόσο πιο μικροί γινόμαστε. Γι’ αυτό σκέφτηκα ότι μήπως αυτή η τόλμη για ζωή και οι νέες ανακαλύψεις μας κάνουν πιο μεγάλους, πιο σημαντικούς. Μήπως χρειάζεται μια πιο παιδική αντιμετώπιση και παρόρμηση στα πράγματα...

Ποια τα σχόλια της κόρης σας όταν είδε το έργο;

Μαμά, μπαλόνια! Να πετάξω κι εγώ; Να πάω πάνω;

Μια δική σας αγαπημένη ατάκα από την παράσταση...

Ακουρουλούκουμουκουτούκου τσούκουτσούκου...Τι; Έξω;

Οι λιλιπούτειοι θεατές είναι μήπως και οι πλέον αυστηροί κριτές;

Ναι, είναι γιατί εδώ δεν υπάρχουν ευγένειες. Αν δεν τους αρέσει θα σταματήσουν να βλέπουν και θα ασχοληθούν με το χέρι τους ή με τα μαλλιά της μαμάς. Πάντα τα παιδιά μάς προτρέπουν να βάλουμε τον πήχυ ψηλά. Γι’αυτό και κάποιες φορές που βλέπω ότι κάτι δεν λειτουργεί κατά την θέασή τους, οφείλω να το αλλάξω και να μιλήσω και πάλι στη γλώσσα τους. Ε, καμιά φορά χάνεσαι για λίγο στη μετάφραση...

Κλάματα, αναστάτωση, μαμάδες να σηκώνονται, να επιστρέφουν, άλλες να φεύγουν... Μπορεί ένα νήπιο 4 ετών να επηρεαστεί αρνητικά από το κλάμα ενός μωρού δίπλα του;

Αν αυτό συμβαίνει για αρκετή ώρα, μπορεί να συμβεί να επηρεαστούν κι άλλα βρέφη ή νήπια. Αν η μαμά δεν αντιδράσει έγκαιρα με μια αγκαλιά ή έναν ψίθυρο στ’αυτί ή να το βγάλει για λίγο έξω να ησυχάσει μπορεί να δημιουργήσει μια κινητικότητα με τον ήχο του. Έχει συμβεί και να μην έχουν επηρεαστεί γιατί εκείνη τη στιγμή παρακολουθούσαν μια πολύ δυνατή θεατρική δράση. Τίποτα δεν είναι δεδομένο.

Τι θα λέγατε με λίγα λόγια σε μια μαμά βρέφους ή νηπίου για να έρθει να δει την παράσταση;

Ότι η εμπειρία είναι μοναδική και για τη μαμά και για το παιδί. Να ξεπεράσει τους φόβους ότι «το παιδί μου είναι μικρό» ή «δεν θα κάτσει, θα κάνει φασαρία» γιατί η παράσταση είναι ειδικά φτιαγμένη για βρέφη και νήπια και αν κάνει φασαρία, δεν πειράζει. Είναι μέρος της παράστασης και το να μιλήσει και το να κλάψει και το να κοιμηθεί ακόμα ακόμα. Είναι κρίμα να χάσει αυτή την εμπειρία για απλούς μαμαδίστικους φόβους...
 

Ανάλογα με τις αντιδράσεις των παιδιών ή κάποια σχόλια γονιών, προχωράτε σε αλλαγές στην παράσταση ή μένετε πιστή στην αρχική ιδέα;

Για να είμαι ειλικρινής, προχωράω σε αλλαγές όταν βλέπω από τις αντιδράσεις των παιδιών ότι κάτι δεν λειτουργεί. Δεν έχει νόημα να επιμένεις σε κάτι που έχεις σκεφτεί όταν δεν μπορείς να το επικοινωνήσεις. Έτσι βρίσκεις τρόπο να καλυτερέψεις τη δουλειά σου και να μην ξεχάσεις το βασικό στόχο, που είναι το παιδί.

Ποιο είναι το πιο ιδιαίτερο σχόλιο από γονέα και η πιο ξεχωριστή αντίδραση παιδιού σε παράστασή σας;

Πέρσι στο «Κοίτα», στη σκηνή του ντους, ένα μωρό ετοιμαζόταν να μπει στη σκηνή μπουσουλώντας και η μαμά του το τραβούσε από τη μπλούζα για να το εμποδίσει να προχωρήσει. Πέντε λεπτά αργότερα, μαμά και μωρό ήταν ακριβώς στην ίδια θέση και παρακολουθούσαν τη σκηνή. Δεν χρειάστηκε κανένα σχόλιο από κανέναν. Εισέπραξα το μήνυμα ότι κάτι καλό συνέβαινε στη συγκεκριμένη σκηνή...

Τι περισσότερο κερδίζετε εσείς ως ηθοποιός και σκηνοθέτρια ασχολούμενη με αυτό το είδος και όχι με κάποιο άλλο;

Νομίζω γίνομαι λίγο πιο έξυπνη. Ψάχνω να βρω τρόπους, λύσεις και διεξόδους σε γρίφους με αντικείμενα, χρώματα, εικόνες και ήχους που να μπορούν να μιλήσουν μια συγκεκριμένη γλώσσα και ταυτόχρονα να παίξω με όλα αυτά. Σε ποια άλλη δουλειά το κάνεις αυτό; Νιώθω τυχερή. Νομίζω επίσης ότι γίνομαι και καλύτερος άνθρωπος. Όλη αυτή η φιλοσοφία του απλού που γεννά έναν ολόκληρο κόσμο, με κάνει πιο γεμάτη συναισθηματικά, κάτι που έχει feedback από τα ίδια τα παιδιά.

Το θέατρο για βρέφη και νήπια είναι κάτι πρωτοποριακό για τη χώρα μας. Σκέφτεστε να το εξελίξετε και ευρύτερα; Ποια είναι τα πλάνα σας;

Προς το παρόν, σκέφτομαι την επόμενη βρεφική παράσταση του Μικρού Θεάτρου που ξεκινάει πρόβες τον Νοέμβριο και το ταξίδι μου στην Ιταλία προκειμένου να παρακολουθήσω κι άλλες βρεφικές δουλειές. Με ενθουσιάζει η ιδέα να ξαναβρεθώ εκεί. Μέσα από την ίδια τη δουλειά, νομίζω θα έρθει και η εξέλιξη...

Τελικά, τι χρειάζεται ένα παιδί για να είναι ευτυχισμένο; Μπορεί ο δρόμος για την ευτυχία να περνάει από το θέατρο;

Αγάπη, εμπιστοσύνη και ενθάρρυνση. Μεγάλη ευτυχία να μπορεί να τα έχει ένα παιδί. Το θέατρο είναι κομμάτι της ενθάρρυνσης της σκέψης του και της φαντασίας του. Η δική μου ευτυχία ως παιδί πέρασε μέσα από το θέατρο την ημέρα που είδα την πρώτη μου παράσταση κι έφτασε μέχρι σήμερα να νιώθω το ίδιο ευτυχισμένη που μπορώ και υπάρχω μέσα από αυτό. Άρα μπορεί να συμβεί στο κάθε παιδί.

*Κάνε κλικ εδώ: Είδες με το μωρό σου το "Έξω μέσα πάνω κάτω"; για να διαβάσεις περισσότερα για την παράσταση!