Γιάννος Περλέγκας: «Στείρα η αριστεία και επικίνδυνη»

Tον χειμώνα που μας πέρασε σκηνοθέτησε Πιραντέλο ( "Να ντύσουμε τους γυμνούς") και Τζόρντι Σάντσεθ - Πεπ Άντον Γκόμεθ («Μισά-μισά») στο θέατρο Γκλόρια Μικρό. Ηταν και οι δυο παραστασεις δυο μεγάλες επιτυχίες.

Λίγο πριν στο πλευρό του (μεγάλου) Βασίλη Παπαβασιλείου , στην παράσταση " Relax...Minotis," ο Γιάννος Περλέγκας ερμήνευσε τον Σάββα , κερδίζοντας με την ερμηνεία του κοινό και κριτικούς. Αυτό το καλοκαίρι παίρνει μέρος στη "Φαίδρα" του Ρακίνα. Και τον χειμώνα που έρχεται σκηνοθετει μιούζικαλ : την "Ωραία μου Κυρία"!  Τι άλλο χρειάζεται για να θέλει κάποιος, όπως εγώ, να μιλήσει οπωσδήποτε με τον Γιάννο Περλέγκα;

Μετά την πρεμιέρα στο θέατρο της Μικρής Επιδαύρου, στο έργο του Ρακίνα , ο Περλέγκας  μιλάει για ένα πολύ δύσκολο στοίχημα. Αλλά και και για έναν έρωτα ¨'ανομο και βέβηλο", αυτόν της Φαίδρας για τον Ιππόλυτο
 
"Γνώριζα ελάχιστα και επιδερμικά τον «Ιππόλυτο» του Ευριπίδη, που είναι η βασική πηγή για τη «Φαίδρα»,  γραμένη από τον Ρακίνα  στην Γαλλία του 17ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια των δοκιμών, ανακαλύψαμε όλοι μαζί ένα σπουδαίο κείμενο, το οποίο τολμώ να πω ότι με συγκινεί, με κινητοποιεί και το κατανοώ περισσότερο από το ευριπίδειο πρωτότυπο.

Το ανέβασμα της Έφης Θεοδώρου προσπαθεί να αναδείξει με μια αυστηρή προσήλωση στο κείμενο και στην έμμετρη δεκαπεντασύλλαβη μορφή του το μέγεθος των προσώπων και του δράματός τους. Η ανάγνωση της παράστασης δεν είναι ρεαλιστική. Έτσι κι αλλιώς αυτά τα έργα τα υποβιβάζεις αν τα αποδώσεις με έναν κακώς εννοούμενο ρεαλισμό. Σε έναν ανοιχτό χώρο, κατάστικτο από στήλες που πάνω τους φέρουν κάποια ηχεία από τα οποία ακούγεται η μουσική του Κορνήλιου Σελαμσή, οι εφτά ηθοποιοί της παράστασης παλεύουμε σε ένα σχεδόν άχρονο τοπίο να μεταφέρουμε τα πολύπλοκα ρακινικά νοήματα. Είναι ένα πολύ δύσκολο στοίχημα."

Τι έχει να μεταφέρει στο κοινό του 2019 ο λόγος του Ρακίνα, και τι ο αρχαίος μύθος που τον ενέπνευσε; 
 
"Η «Φαίδρα» του Ρακίνα, επηρεασμένη τόσο από τον Ευριπίδη όσο και από τον Σενέκα, προσδίδει στον αρχαίο μύθο την σύγχρονη του Ρακίνα καθολική, ιανσενιστική οπτική, μια οπτική σαφώς πολύ πιο ενοχική από εκείνη της αρχαιότητας. Ο άνομος, βέβηλος έρωτας της Φαίδρας για τον Ιππόλυτο, αλλά και όλες οι σχέσεις των ηρώων είναι στιγματισμένες από τη βαριά σκιά της ενοχής του καθολικισμού. Υπό αυτήν την έννοια, βρίσκω ότι μας αφορά περισσότερο ως κοινωνία, και γι’ αυτό και εγώ πια μπορώ να κατανοήσω περισσότερο τον Ρακίνα από τον Ευριπίδη, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση. Είμαστε πιο κοντά στον 17ο παρά στον 5ο αιώνα π.Χ. Δυστυχώς, ή ευτυχώς."

Ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης. Τι σας λείπει από καθεμία από τις τρεις αυτές ιδιότητες και το αναπληρώνετε στις υπόλοιπες; 
 
"Θεατρικός συγγραφέας δεν έχω υπάρξει ποτέ και με δυσκολία μπορώ να φανταστώ ότι θα υπάρξω. Είναι τέτοιος ο θαυμασμός που έχω στα έργα και στους συγγραφείς που δεν τολμώ να διανοηθώ να γράψω κάτι ποτέ. Ως ηθοποιός όμως και τα τελευταία 5 χρόνια ως σκηνοθέτης, φιλοδοξώ (και συνήθως οφείλω να ομολογήσω πως δεν τα καταφέρνω), να έρχομαι κοντά στη σκέψη των συγγραφέων με τους οποίους έχω την ευλογία να συναναστρέφομαι μέσω των έργων τους. Θεωρώ πως ο ηθοποιός οφείλει να είναι η μαμή της σκέψης του συγγραφέα, δεν πρέπει να είναι ένας απλός εκτελεστής. Στο στόμα του ηθοποιού γεννιέται, αν γεννηθεί, κάθε βράδυ, το «νεκρό» κείμενο ενός συγγραφέα. Συχνά ως ηθοποιός, δυστυχώς, έχω βιώσει τη ματαίωση αυτής της γέννας, είτε από ευθύνη των σκηνοθετών, είτε, πολύ συχνά, από δική μου ανεπάρκεια. Δυστυχώς ο ηθοποιός βρίσκει συχνά καταφύγιο στον παιδισμό, είναι συχνά ανήλικοι οι ηθοποιοί για διάφορους λόγους. Εξασκώ τα τελευταία χρόνια το όχι ιδιαίτερα ευυπόληπτο σε εμένα επάγγελμα του σκηνοθέτη, κυρίως για να μπορώ να εμψυχώνω τους συναδέλφους μου ηθοποιούς προς την κατεύθυνση μιας υποκριτικής χειραφέτησης και ενδυνάμωσης. Ο σκηνοθέτης είναι εφεύρεση του τέλους του 19ου αιώνα. Μέχρι τότε χρειάζονταν μόνο οι συγγραφείς και οι ηθοποιοί. Κάπως πρέπει να τα κατάφερναν και χωρίς σκηνοθέτη."

Στο πλούσιο βιογραφικό σας, θα δει κανείς μόνο προσεγμένες παραστάσεις. Τι θεωρείτε πιο σημαντικό στην έως τώρα πορεία σας, τα “όχι" ή τα “ναι" σας; 
 
"Έχουν αποβεί εξίσου μοιραία και τα δύο, και τα όχι και τα ναι. Προσεγμένες παραστάσεις θα τις χαρακτήριζα στην πρόθεσή τους, όχι αναγκαστικά στο αποτέλεσμά τους. Έχω συμμετάσχει σε ουκ ολίγες «απρόσεκτες παραστάσεις». Είχα την ευλογία της συνάντησης με τον Λευτέρη Βογιατζή και με τον Βασίλη Παπαβασιλείου. Οι δύο αυτοί άνθρωποι μου έθεσαν τέτοιους στόχους με το παράδειγμά τους και γι’ αυτόν το λόγο είμαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό μου."

To 2007 σας απονεμήθηκε το βραβείο Χορν. Μιλήστε μας λίγο για την αριστεία στο χώρο της τέχνης. 
 
"Δεν υπάρχει αριστεία, είναι στείρα η αριστεία και επικίνδυνη. Είσαι πάντα μικρότερος από αυτό με το οποίο καταγίνεσαι κι αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάς ποτέ. Εμείς αξιωθήκαμε για όποιους λόγους να βρισκόμαστε μέσα στην τέχνη, δεν υπάρχει η τέχνη μέσα σε εμάς. Κάτι είναι μεγαλύτερο από εμάς και εμείς με τις πενιχρές δυνάμεις μας το υπηρετούμε ή όχι".

 "Το θέατρο πρέπει να έχει απεύθυνση, δεν γίνεται αλλιώς. Κάθε φορά ξεκινάμε από το σπίτι μας, κι εμείς ως ηθοποιοί κι εσείς ως θεατές, για να συναντηθούμε” δηλώσατε εύστοχα στο παρελθόν. Πως κρίνετε το ελληνικό κοινό και ποιές είναι οι ιδιαιτερότητές του; 
 
"Το κοινό, όπως και οι καλλιτέχνες, έχει ιδιοτελή κριτήρια. Εξίσου ιδιοτελώς εξυψώνει ή καταβαραθρώνει κάποιον. Δεν θέλω να ομαδοποιήσω το κοινό. Ήδη με τη λέξη «κοινό» έχω πρόβλημα. Είναι προσωπική, ή θα έπρεπε να είναι προσωπική η σχέση κάθε θεατή ξεχωριστά με το έργο τέχνης που έχει απέναντί του. Ούτε μπορώ να κατηγοριοποιήσω τους Έλληνες θεατές. Υπάρχουν και αυτοί που είναι υπόλογοι στο αγελαίο, υπάρχουν και οι ευαίσθητοι. Το ίδιο και σε εμάς, τους λεγόμενους καλλιτέχνες. Ακόμα και οι εξαιρετικότεροι είναι ευάλωτοι στο αγελαίο."

Την επόμενη θεατρική περίοδο ετοιμάζετε το διάσημο μιούζικαλ “Ωραία μου κυρία” στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Μιλήστε μας γι’ αυτό. 
 
"Με μεγάλη χαρά ετοιμαζόμαστε ως ομάδα να αντιμετωπίσουμε αυτό το υπέροχο, μεικτό είδος που είναι το μιούζικαλ και το οποίο λατρεύω από παιδί. Με τους συνεργάτες μου, την Μαρία Κυριαζή στη μετάφραση της πρόζας, την Λουκία Χουλιάρα στα σκηνικά και τα κοστούμια, την Δήμητρα Ευθυμιοπούλου συνεργάτιδα στη σκηνοθεσία και χορογράφο, τον Νίκο Βλασόπουλο στους φωτισμούς, τον Δημήτρη Δημόπουλο στη μετάφραση των τραγουδιών, και τη Μάγδα Καυκούλα που είναι βοηθός μου, προετοιμαζόμαστε εδώ και καιρό για το τόσο ιδιαίτερο αυτό έργο, του οποίου ο φαινομενικά ανάλαφρος χαρακτήρας είναι πολύ μεγάλη πρόκληση. Πάντως, δεν μπορώ να μην τονίσω πως το «Ωραία μου κυρία», παρόλα του τα προτερήματα, αποτελεί μια παραχάραξη ενός μεγάλου έργου: του «Πυγμαλίωνα» του Μπέρναρ Σω. Οι εμπορικές επιταγές του Μπρόντγουαιη της δεκαετίας του 50 και του Χόλλυγουντ της δεκαετίας του 60 μετέτρεψαν ένα «αναιδές», βαθιά πολιτικό έργο με τερατώδεις προεκτάσεις, σε ένα χαριτωμένο μεν, ασπόνδυλο δε, love story. Η παράσταση μας θα προσπαθήσει να αποκαταστήσει μια ισορροπία ανάμεσα στην μεθυστική ελαφράδα του «Ωραία μου κυρία» και στην βιτριολική σάτιρα του «Πυγμαλίωνα», για τον οποίο ο Μπέρναρ Σω έχει αναφέρει πως κύρια πηγή έμπνευσής του ήταν το «Κουκλόσπιτο» του Ίψεν. Η μελέτη μας όλο αυτό το διάστημα μας έχει οδηγήσει στην παράδοξη, αλλά γαργαλιστική αυτή ανάγνωση, την οποία έχουμε μεγάλη αδημονία να επιχειρήσουμε".

Υπάρχει κάτι για το οποίο έχετε μετανιώσει στη ζωή σας; 
 
Έχω μετανιώσει που δεν έμαθα και ως ηθοποιός και ως άνθρωπος την αξία της αναπνοής νωρίτερα.

Ποιο είναι το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σας; 
 
Η ανασφάλεια, η ενοχή και η απολογία. Κι επειδή ακούγονται όλα βαριά, νομίζω πια πως δεν έχουν μόνο αρνητικό πρόσημο ή αρνητικά αποτελέσματα.

Ο ορισμός της επιτυχίας για σας ποιος είναι; 
 
Η συνεννόηση.

5 λέξεις που περιγράφουν τον εαυτό σας;
 
Γιος. Πατέρας. Σύντροφος. Ηθοποιός. Αδαής.

https://www.youtube.com/watch?v=9VJAfaluKBk