«Το ζητούμενό μου είναι πάντοτε το μυστικό που στήνει ένα μεγάλο κοινωνικό ψυχογράφημα με κάθε ιστορία μου» Ευτυχία Γιαννάκη

Τη γνώρισα σε ένα βιβλιοφιλικό στέκι πριν από την έκδοση του πρώτου της βιβλίου με ήρωα τον αστυνόμο Χάρη Κόκκινο. Το χιούμορ και η ευφυΐα της μου κέντρισαν την προσοχή και το ενδιαφέρον από την αρχή. Η κοινή αγάπη μας για τα βιβλία, το γράψιμο και την ανάγνωση, μας έφεραν κοντά. Την πρώτη περιπέτεια του Κόκκινου είχα τη χαρά και την τιμή να την διαβάσω πριν εκδοθεί – στη συνέχεια είμαι σε εκείνους που έχουν την τύχη να διαβάσουν το νέο της βιβλίο από τους πρώτους. Πέντε χρόνια μετά, 5 μυθιστορήματα και 3 παιδικά βιβλία, διακρίσεις, βραβεύσεις, η Ευτυχία συνεχίζει όπως όταν την πρωτογνώρισα, απόλυτα προσηλωμένη στον στόχο της. Μόνο που κάθε χρονιά, με κάθε βιβλίο της, γίνεται ολοένα και καλύτερη, προσφέροντας στους αναγνώστες και μια συγκίνηση παραπάνω. Με αφορμή το πρόσφατο βιβλίο της που μόλις έσκασε μύτη, με τίτλο «Στη φωλιά του ιππόκαμπου» που κυκλοφορεί όπως και τα προηγούμενα από τις εκδόσεις Ίκαρος, είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.  

Ξεκινώντας από τον τίτλο – πώς επέλεξες τον ιππόκαμπο και τη συμβολίζει η λέξη φωλιά για σένα;

Υπάρχουν σύμβολα που τρυπώνουν στην αφήγηση και από ένα σημείο κι έπειτα την καθορίζουν. Ένα τέτοιο υπήρξε και ο ιππόκαμπος για τη συγκεκριμένη ιστορία, αφού οι ιππόκαμποι με τα μικροσκοπικά πτερύγιά τους και την όρθια στάση τους στο νερό συχνά παρασύρονται και αναγκάζονται να κολυμπήσουν κόντρα στο ρεύμα, μέχρι να σπάσει η καρδιά τους. Εκτός κι αν καταφέρουν να πιαστούν από κάπου με την ουρά τους. Είναι κάτι που κάνουμε όλοι με έναν τρόπο, αγωνιζόμαστε κόντρα στις αντιξοότητες, κοιτάμε για στήριγμα μέχρι το τέλος, μέχρι να σταματήσει η καρδιά μας. Αυτή η αιώνια μάχη, η συγκινητική πάλη μέχρι τελικής πτώσης βρίσκεται στον πυρήνα της ιστορίας. Το παράξενο αυτό ζωάκι με το κεφάλι αλόγου, την ουρά μαϊμούς, το μάρσιππο απ’ όπου τα αρσενικά γεννούν τα μικρά τους και τα εξογκωμένα λέπια του μοιάζει να είναι το ζώο των ζώων, έχοντας καταπιεί και διατρέξει εκατομμύρια ετών ιστορίας. Ο ιππόκαμπος στον ανθρώπινο εγκέφαλο από την άλλη συνδέεται με την μνήμη μας. Το ταξίδι των ιστοριών μας, των λέξεων και η μνήμη που αλέθει τα μικρά και τα μεγάλα είναι επίσης ένα πυλώνας αυτής της ιστορίας, όπως και το ζήτημα του παρελθόντος που τρυπώνει στο παρόν. Έτσι όλα πυροδοτούνται όταν μια μαχόμενη δημοσιογράφος εντοπίζεται νεκρή στην πισίνα του πρώην συζύγου της που εξαφανίζεται. Η δημοσιογράφος έχει στο στήθος της για τατουάζ έναν τεράστιο ιππόκαμπο και όχι τυχαία βέβαια.

https://www.instagram.com/p/CQqny2GLoxX/

Τι θα έλεγες σε έναν υποψήφιο αναγνώστη, τι πρόκειται να διαβάσει σε αυτό το βιβλίο;

Μια συναρπαστική ιστορία που παντρεύει τη σφιχτή πλοκή, το σασπένς και όλα όσα χαρακτηρίζουν το αστυνομικό μυθιστόρημα με το καθρέφτισμα των κοινωνικών ζητημάτων της εποχής μας, συστήνοντας τελικά ένα μεγάλο κοινωνικό ψυχογράφημα, έναν μικρόκοσμο που όταν κλείσει κανείς την τελευταία σελίδα του, διαπιστώνει ότι παραμένει ζωντανός. Η γυναικοκτονία, η βία κατά των γυναικών, τα κυκλώματα της σύγχρονης τέχνης, τα κλειστά στόματα, η ανοχή της βίας και η αποσιώπηση, η μικρή κοινωνία που γνωρίζει τα πάντα, βλέπει, ακούει και κλείνει τα μάτια σε ένα ταξίδι που απλώνει το δίχτυ της ιστορία από την Αθήνα μέχρι την Ύδρα. Το όριο της μυθοπλασίας και πραγματικότητας είναι επίσης κάτι που θα προβληματίσει τον αναγνώστη.

Μέσα στο βιβλίο αυτό που το θεωρώ κέντημα με ψιλοβελονιά και πολλή λεπτοδουλειά παρελαύνουν πολλά στοιχεία από τα τέσσερα βιβλία που προηγήθηκαν – γιατί αυτή τη φορά σου ήταν πιο έντονη η ανάγκη να τα συμπεριλάβεις;

Όπως ο ιππόκαμπος παντρεύει όλα όσα προηγήθηκαν, έτσι κι αυτό το βιβλίο ενσωματώνει όσα βιβλία προηγήθηκαν με πρωταγωνιστή τον Αστυνόμο Χάρη Κόκκινο και πηγαίνει ένα βήμα παρακάτω. Ίσως και πολλά. Το βιβλίο συνομιλεί όχι μόνο με όσα προηγήθηκαν, αλλά και με ένα βιβλίο που αγαπώ πολύ, τον Υπνοβάτη της Μαργαρίτας Καραπάνου που διαδραματίζεται ομοίως στην Ύδρα, καθώς και με ποιητές, ζωγράφους και δημιουργούς που αγάπησαν το νησί.

https://www.instagram.com/p/CQ5pXLaL4QC/

Στο τέλος του προηγούμενου βιβλίου, στο σημείωμα του συγγραφέα αναφέρεσαι στα ρευστά όρια πραγματικότητας και μυθοπλασίας, αφήνεις υπόνοιες ότι ο πρωταγωνιστής μπορεί να είναι υπαρκτό πρόσωπο, σε αυτό το βιβλίο το πας ένα βήμα παραπάνω και βάζεις ένα σίγουρα υπαρκτό πρόσωπο μέσα στη δράση, πώς νιώθεις για αυτή την τολμηρή κίνηση και τι σημαίνει για σένα;

Στόχος μου είναι ο αναγνώστης να καθρεφτιστεί με ευθύ τρόπο στο βιβλίο δημιουργώντας μια συνθήκη στην οποία αναρωτιέται συνεχώς για την αλήθεια και το ψέμα και κυρίως για τη δικιά του αλήθεια και το δικό του ψέμα, τα δικά του όρια και τι είναι διατεθειμένος να πιστέψει. Το παράδοξο που θέλει ένα ψέμα να μας φέρνει πιο κοντά στην αλήθεια από οτιδήποτε άλλο συνιστά εδώ και αιώνες τη μαγεία της αφήγησης και της λογοτεχνίας. Αν φτάνει ο αναγνώστης να αναρωτιέται αν είναι αληθινός ο χαρακτήρας, τότε αυτός έχει ήδη ξεπηδήσει από τις σελίδες και ναι, είναι αληθινός.

Εκτός από τα πρόσωπα της ιστορίας πρωταγωνιστικό ρόλο παίζει κι ο Θεριστής, ο Ιούνιος και οριακά το βιβλίο κατάφερε να εκδοθεί στις τελευταίες μέρες του Ιουνίου αλλά εκτός από τη χρονική συγκυρία, η κυκλοφορία του βιβλίου συνέπεσε και μια επικαιρότητα που την έχεις ήδη παρουσιάσει στο βιβλίο σου – ενώ το θέμα της κλοπής έργων τέχνης εμφανίστηκε και στο προηγούμενο βιβλίο – είσαι από τους συγγραφείς που εμπνέονται από την επικαιρότητα ή που την προβλέπουν;

Νομίζω οι συγγραφείς συχνά αφουγκράζονται το συλλογικό ασυνείδητο γιατί ακριβώς είναι προσεκτικοί, κάθονται σιωπηλοί και παρατηρούν τα μοτίβα, τις συμπεριφορές, όσα λέγονται και όσα αποκρύπτονται. Υπάρχει πάντοτε μια ενέργεια, ένα ρεύμα που διατρέχει την εκάστοτε συνθήκη. Από την επικαιρότητα εμπνέονται οι δημοσιογράφοι, οι δημιουργοί εμπνέονται από την καταβύθιση στον ψυχισμό των χαρακτήρων τους, οι οποίοι βεβαίως καθρεφτίζουν την κοινωνική συνθήκη της εποχής τους, αφού είναι εξορισμού παγιδευμένοι σε αυτήν. Άρα, δίνουν μια πιο βαθιά ερμηνεία της πραγματικότητας και της ανθρώπινης κατάστασης, δεν την σχολιάζουν.

https://www.instagram.com/p/CQ8X-nbr2TX/

Συνήθως σε βιβλίο πρωταγωνιστεί ένα θέμα – εδώ έχουμε ένα παλίμψηστο θεμάτων, ωστόσο για σένα ποιο είναι το πιο σημαντικό, που δίνεις μεγαλύτερη βαρύτητα;

Στη βία κατά των γυναικών με όλες τις μορφές που μπορεί να παίρνει και την ανοχή βεβαίως σε αυτή τη βία που γεννάει και τρέφει το θηρίο. Θεωρώ ότι είναι καιρός να μιλήσουν οι γυναίκες δημιουργοί για το θέμα. Η συχνά ηδονοβλεπτική ανδρική ματιά στο έγκλημα κατά των γυναικών που διατρέχει πολλά αστυνομικά μυθιστορήματα, ταινίες και σειρές, πώς τη βίασε, πώς την σκότωσε, πώς την έκανε κομματάκια, η τόσο διαδεδομένη λαγνεία της βίας υπό αυτό το πρίσμα είναι κάτι που πρέπει να βρει μια ουσιαστική απάντηση και βρίσκει όσο αρχίζουν να μιλούν και να γράφουν τα θύματα.

Και με όλα όσα συμβαίνουν στην πρόσφατη επικαιρότητα, το βιβλίο σου έρχεται να αποκαταστήσει τον «λανθασμένο» όρο «έγκλημα πάθους» - τι σημαίνει για σένα αυτός ο όρος;

Ένα άλλοθι των υπερασπιστικών γραμμών που ακολουθούν οι θύτες. Μπορώ να νιώσω ότι υπάρχει πάθος για την τέχνη, πάθος για δημιουργία, πάθος για τη δουλειά μας, πάθος για τη ζωή. Όταν το πάθος μπαίνει δίπλα στη λέξη έγκλημα έχουμε μια χυδαία αντιστροφή της πραγματικότητας που επιχειρεί να ξεπλύνει το αίμα από τα χέρια του θύτη. Όταν ακούω την έκφραση ή την βλέπω να διατυπώνεται σε μέσα επικοινωνίας και κοινωνικής δικτύωσης ετοιμάζομαι για τον κανιβαλισμό του θύματος που ακολουθεί. Το «εσύ στο χώμα κι εγώ στη φυλακή» έπαψε να είναι μαγκιά ή μάλλον δεν έπαψε, αλλά θα πάψει, πρέπει να πάψει.

https://www.instagram.com/p/CQ0jD6PrRH0/

Στο βιβλίο αναφέρεις ότι ο καιρός της καραντίνας δεν είναι εύκολος δημιουργικός χρόνος – γράφηκε το βιβλίο σε μέρες καραντίνας και άλλαξε αυτή η συνθήκη κάτι στη διαδικασία της συγγραφής;

Η συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου ήταν μια διέξοδος, μπορούσα να πίνω τον καφέ μου στην Ύδρα με τους ήρωές μου, αντί να μετράω τις ημέρες του εγκλεισμού στην Αθήνα. Η επινόηση ενός κόσμου προκύπτει πάντοτε από το λίγο της πραγματικότητας. Είναι αυτό που λείπει που γεννά την τέχνη και την ανάγκη μας να παρηγορηθούμε μέσα από τις ιστορίες μας, ώστε να κατανοήσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας, την αρχή και το τέλος.

Και στα προηγούμενα βιβλία σου υπάρχει διακειμενικότητα αλλά αυτή τη φορά σε ένα σημείο σχεδόν συνομιλείς με τη Μαργαρίτα Καραπάνου και τον Υπνοβάτη της, πώς προέκυψε αυτή η «σύλληψη»;

Από την γνωριμία μας. Ήταν η πρώτη που μου είχε πει ότι θα πρέπει να γράψω αστυνομικά μυθιστορήματα. Τότε έσκασα στα γέλια. Δεν διάβαζα αστυνομικά. Η ίδια τα λάτρευε και συχνά περνούσε τα νεανικά καλοκαίρια της στην Ύδρα διαβάζοντάς τα, θαυμάζοντας τη δομή και τον ρυθμό τους. Τοποθετώντας την ιστορία μου στην Ύδρα, οι κουβέντες μας και το βιβλίο της Μαργαρίτας τρύπωσαν αυτόματα στην αφήγηση. Ποτέ δεν είδα άλλωστε την Ύδρα χωρίς αυτή την συγκλονιστική ιστορία της Μαργαρίτας Καραπάνου. Υπάρχει μια υπόγεια Ύδρα που συνδέεται με όλο το βάρος των αφηγήσεων, των ποιημάτων, των πινάκων και των ιστοριών που υπάρχουν για το νησί. Μια πέτρα ριγμένη στο νερό και σε πολλά έργα που την καθρεφτίζουν και όχι τυχαία.

https://www.instagram.com/p/CQtj_z6Jmv6/

Δεν θα σε ρωτήσω γιατί γράφεις αστυνομικά το έχεις ήδη απαντήσει πολλές φορές, θα σε ρωτήσω ωστόσο γιατί γράφεις κοινωνικά αστυνομικά;

Γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Με ενδιαφέρει η πλοκή όχι ως αυτοσκοπός, αλλά ως κλειδί που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και ξεκλειδώνει τα βαθύτερα, τα μύχια, τη μυστική ζωή του και το άγνωστο που κουβαλάει. Το ζητούμενό μου είναι πάντοτε το μυστικό που στήνει ένα μεγάλο κοινωνικό ψυχογράφημα με κάθε ιστορία μου. Είναι πάντοτε το συναίσθημα, η ταραχή και η τρυφερότητα καθώς σκύβει κανείς στους ανθρώπους, στις λέξεις που δονούνται μπροστά στο άγνωστο, στο σκοτάδι και το φως του.

Ο κόσμος των βιβλίων σου δεν είναι πλασμένος για παιδιά – πιστεύεις γενικά ότι ο κόσμος μας δεν είναι πλέον για παιδιά; Και τι είναι αυτό που κάνει τους ήρωές σου να επιστρέφουν στην παιδική τους ηλικία και πολλοί από αυτούς να έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς;

Η παιδική ηλικία είναι η ρίζα, ο χαμένος παράδεισος και ως τέτοια ξεδιπλώνεται στις ιστορίες μου. Είναι το παρελθόν που επιστρέφει διαρκώς με τα τραύματα ή τα ανεξόφλητα χρέη του. Δεν αντέχω εύκολα τη βία κατά των παιδιών και γι’ αυτό φρόντισα να απέχω στα αστυνομικά μου από αυτή τη θεματολογία. Η ευκολία με την οποία στήνει κάποιος μια τέτοια ιστορία και καταπιάνεται για παράδειγμα με το θέμα της παιδεραστίας ή της παιδικής κακοποίησης δίνοντας συχνά αυτόν τον ζόφο επιφανειακά με ταράζει διπλά.

https://www.instagram.com/p/CP5ez75lDr0/

Μιλώντας για παιδιά πότε θα έχουμε τη νέα περιπέτεια των πιτσιμπούινων;

Το φθινόπωρο καλώς εχόντων των πραγμάτων θα επανέλθουμε μαζί με τη Σοφία Τουλιάτου που αυτόν τον καιρό εικονογραφεί τη νέα ιστορία του μυστήριου και πολύχρωμου κόσμου μας.

Τι διάβασες στην καραντίνα και τι θα διαβάσεις στις διακοπές σου;

Διάβασα εκατοντάδες νέα βιβλία και ξαναδιάβασα αγαπημένους κλασικούς, Κάφκα, Μπέρνχαρντ, Γέλινεκ. Στις διακοπές θα διαβάσω βιβλία από την τρέχουσα εκδοτική παραγωγή των αστυνομικών που είναι πλούσια.

https://www.instagram.com/p/CG9yDcZFl7e/

Έχεις ξεκινήσει να γράφεις το τρίτο κομμάτι της τριλογίας του βυθού και αν ναι θα μας πεις πού θα εκτυλίσσεται;

Έχω ξεκινήσει να το σχεδιάζω. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ανασκαλεύει τον δικό μου βυθό προς το παρόν κι εκεί τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Οπότε για την ώρα παραμένει στον πιο αχαρτογράφητο και σκοτεινότερο βυθό όλων μέχρι κάποια θραύσματα να ανασυρθούν στο φως ενός άλλου βυθού και στη συνέχεια στον αφρό του. Μέχρι τότε το πρόγραμμα έχει βουτιές.

Περισσότερα για την Ευτυχία Γιαννάκη: Ευτυχία Γιαννάκη (giannaki.com)