ΠΡΩΤΗ ΥΛΗ
Όταν η τέχνη σου σώζει τη ζωή
Υayoi Kusama: Η 89χρονη Γιαπωνέζα με την κόκκινη περούκα, αντιστέκεται σε όλες τις δοκιμασίες με δημιουργικότητα που φτάνει ώς το άπειρο.
Όταν η ζωή σου δίνει παραισθήσεις, μετάτρεψέ τις σε έργα τέχνης. Αυτό έκανε η Yayoi Kusama, η Γιαπωνέζα εικαστικός που τις κουκίδες που «βλέπει» γύρω της από την παιδική ηλικία της ακόμα, τις έχει αναδείξει σε καλλιτεχνικό έμβλημα.
Η ζωή της Kusama δεν ήταν ποτέ σπαρμένη με ροδοπέταλα. Ως παιδί κακοποιήθηκε συστηματικά από τη μητέρα της, η οποία επιπλέον την ανάγκαζε να κατασκοπεύει τον πατέρα της στις εξωσυζυγικές του περιπέτειες. Ως έφηβη έζησε από κοντά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν βρέθηκε σε μια φάμπρικα να ράβει αλεξίπτωτα για τους Ιάπωνες στρατιώτες.
Και από τα δέκα της χρόνια υποφέρει από παραισθήσεις, στις οποίες κυριαρχούν οι πυκνές κουκίδες που φτάνουν μέχρι το άπειρο.
Με αυτές τις κουκίδες (τις λεγόμενες polka dots), που άρχισε να προσθέτει στα έργα της, συστήθηκε στην ιαπωνική εικαστική σκηνή στη δεκαετία του ’50 και με τις ίδιες βρέθηκε στα 60s στο επίκεντρο της δημιουργικής έκρηξης που συντελέστηκε στη Νέα Υόρκη, εκθέτοντας παράλληλα με τον Andy Warhol.
Έργο της Kusama.
Με αυτές τις κουκίδες μπήκε σε μουσεία όπως το ΜοΜΑ και συμμετείχε στην Μπιενάλε της Βενετίας. Συγκρίθηκε με καλλιτέχνες όπως οι Jackson Pollok και Mark Rothko. Έδωσε δυναμικό παρών και στη μόδα, καθώς συνεργάστηκε με κορυφαίους οίκους, σχεδιάζοντας καλλυντικά και αξεσουάρ για τη Lancome και τον Louis Vuitton. Τιμήθηκε το 2017, εν ζωή ακόμα, με μια ρετροσπεκτίβα 50 χρόνων στο Hirshhorn Museum στην Ουάσινγκτον, προκαλώντας κοσμοσυρροή, και με τα εγκαίνια ενός μουσείου αφιερωμένου σε εκείνη (Yayoi Kusama Museum) στο Τόκιο. Απέσπασε δεκάδες βραβεία και διακρίσεις: μεταξύ άλλων, το 2015 το Artsy τη χαρακτήρισε μία από τους δέκα κορυφαίους εικαστικούς εν ζωή.
Στο μεταξύ, όλα αυτά τα χρόνια, αγωνίζεται ενάντια σε διάφορα ψυχικά προβλήματα και μπαινοβγαίνει σε νοσοκομεία. «Αν δεν υπήρχε η τέχνη, θα είχα βάλει τέλος στη ζωή μου προ πολλού», έχει πει.
«Ήθελα πολύ να προβλέψω και να μετρήσω το άπειρο του απεριόριστου σύμπαντος με κουκίδες. Πόσο βαθύ είναι το μυστήριο; Υπάρχουν άραγε απεριόριστα άπειρα πέρα από το δικό μας σύμπαν; Διερευνώντας αυτά τα ερωτήματα ζητούσα να εμβαθύνω σε αυτή τη μοναδική κουκίδα που είναι η δική μου ζωή. Ένα dot. Ένα μοναδικό σωματίδιο ανάμεσα σε δισεκατομμύρια», σχολιάζει στην αυτοβιογραφία της.
Σήμερα, στα 89 της, αν και κατοικεί οικειοθελώς σε μια ψυχιατρική κλινική στο Τόκιο, είναι πιο αναγνωρίσιμη από ποτέ, διεθνώς, για την τέχνη της αλλά και για την εκκεντρική φιγούρα της, της γιαγιάς με τα ζωηρόχρωμα ρούχα και την κατακόκκινη περούκα.
Πορτρέτο της Kusama.
Πρόσφατα το MoMA εξέδωσε μια βιογραφία της για παιδιά με τίτλο «Yayoi Kusama: From Here to Infinity» («Yayoi Kusama: Από εδώ μέχρι το άπειρο»), και με αυτή την αφορμή η Γκαλερί Ζουμπουλάκη (Κριεζώτου 6) εδώ και λίγες μέρες φιλοξενεί στη βιτρίνα της μια εγκατάσταση αφιερωμένη στην Kusama (κεντρική φωτό).
Στόχος της Γκαλερί Ζουμπουλάκη, να συστήσει στο ελληνικό κοινό τη Γιαπωνέζα εικαστικό που ξεχειλίζει από δημιουργικότητα και φαντασία.
Και που αποτελεί ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς μπορεί κάποιος με όπλο την τέχνη να νικήσει, ή τουλάχιστον να τιθασεύσει, τους προσωπικούς του δαίμονες.
Το εξώφυλλο της βιογραφίας της Kusama που απευθύνεται σε παιδιά.