Φάκελος: «Post lockdown anxiety»!

Ως γενιά, είχαμε ήδη αρκετούς λόγους για να είμαστε αγχωμένοι. Κλιματική αλλαγή, προσφυγικό, οικονομική κρίση, ανεργία… και στη συνέχεια ήρθε κι ο κορωνοϊός. Από τη στιγμή που ανακηρύχθηκε η πανδημία και οι επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο έκλεισαν, η επαγγελματική εξάντληση αντικαταστάθηκε από φόβους για την ασφάλεια της εργασίας και την οικονομική σταθερότητα. Αντί για κοινωνικό άγχος, τώρα αντιμετωπίζουμε τη μοναξιά και την ανησυχία για την ασφάλεια των αγαπημένων μας.

Εν τω μεταξύ, καθώς πολλοί από εμάς αναγκάστηκαν να απομονωθούν, το συνηθισμένο FOMO (anxiety that an exciting or interesting event may currently be happening elsewhere, often aroused by posts seen on social media) –η αγωνία δηλαδή του πώς να είσαι ταυτόχρονα σε πάνω από ένα hot κοινωνικά δρώμενα– έδωσε τη θέση του σε ανησυχίες για κοινωνικές αποστάσεις, αλλάζοντας μια για πάντα τις κοινωνικές επαφές και την κοινωνική σου φύση.

Όμως, καθώς σε ολόκληρο τον κόσμο αρχίζουν τα πράγματα κι οι συνθήκες να επιστρέφουν σε προκορωνοϊού ρυθμούς, υπάρχουν αυξημένες αναφορές για ένα νέο είδος άγχους: «το άγχος μετά την καραντίνα…» Κι ενώ ήδη στη χώρα μας πλέον άνοιξαν οι περισσότερες επιχειρήσεις, οι μαθητές (έστω με μονά ζυγά) επέστρεψαν στο σχολείο, τα θερινά περιμένουν τους πρώτους θεατές, τα επίπεδα άγχους δεν έχουν επιστρέψει σε φυσιολογικά επίπεδα για μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Οι καταστηματάρχες είναι αγχωμένοι για τις πωλήσεις και τα έσοδα. Οι εργαζόμενοι στον χώρο εστίασης είναι αγχωμένοι για τη χρήση μάσκας και τις συνθήκες υγιεινής. Οι γονείς είναι αγχωμένοι για την απόφασή τους να στείλουν ή να μη στείλουν τα παιδιά ξανά στο σχολείο. Τα παιδιά είναι αγχωμένα γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν οι γονείς τους γιατί παραμένουν αγχωμένοι και πάει λέγοντας.

 Για τους περισσότερους από εμάς, η καραντίνα ήταν στην καλύτερη περίπτωση κάτι ενοχλητικό, αλλά το συνηθίσαμε. Για άλλους, το να έχεις την ευκαιρία να αποχωρήσεις από όλες τις πιέσεις του εξωτερικού κόσμου είχε γίνει πραγματικά μια ευχάριστη ανακούφιση. Με περισσότερο χρόνο για ύπνο, ανάγνωση και προβληματισμό, ορισμένα άτομα με προϋπάρχουσες αιτίες προβληματικής ψυχικής υγείας είδαν μέχρι και τη διάθεσή τους να βελτιώνεται – ενώ η αναστάτωση, η αμηχανία και η ανασφάλεια που ακολούθησε και ακολουθεί την post lockdown εποχή μόνο καθησυχαστική δεν είναι.

Υπάρχει επίσης έντονο ένα αίσθημα ματαίωσης και απογοήτευσης που εκτοξεύει ακόμα περισσότερο τις νέες πηγές άγχους, που στη διεθνή γλώσσα ακούει πλέον στον όρο post lockdown anxiety…

Πώς ορίζουν οι ειδικοί επιστήμονες ψυχολογίας τη νέα αυτή μορφή ανησυχίας: Ως άγχος μετά την καραντίνα ορίζεται το άγχος που είναι αποτέλεσμα της αγωνίας του πώς/πότε η ζωή θα γίνει / αν θα γίνει όπως ήταν πριν. Αν και πολλοί άνθρωποι είχαν ενοχληθεί από τους κανόνες καραντίνας, είναι η φύση των ανθρώπων να προσαρμόζονται και να συνεχίζουν. Δεδομένου ότι είχαμε προσαρμοστεί στον περιορισμό στο σπίτι, αυτή τη στιγμή μπορεί να υπάρχει μια μορφή νέου άγχους που βιώνουν ορισμένοι ως προς το πώς θα είναι η ζωή στο εξής. Το ότι υπάρχουν πολλές άγνωστες δυνατότητες και πολλά νέα δεδομένα, αυτό μπορεί να κάνει τους ανθρώπους να ανησυχούν ή να έχουν φόβους για το μέλλον.

Πώς θα καταλάβεις αν έχεις συμπτώματα post lockdown anxiety: Προσπάθησε να απαντήσεις τις παρακάτω ερωτήσεις.

Είχες δυσκολία να κοιμηθείς τις τελευταίες εβδομάδες;

Μήπως έχεις εμφανίσει εμμονή για το αν έχεις αρρωστήσει;

Ανησυχείς συνεχώς για τα χειρότερα σενάρια;

Αισθάνεσαι απελπισία τον τελευταίο καιρό, σε σημείο όπου τα πάντα - δουλειά, φίλοι, μελλοντικά σχέδια – να σου φαίνονται μάταια;

Ενδιαφέρεσαι για πράγματα που συνήθως απολάμβανες;

Έχεις προσπαθήσει να αγνοήσεις φίλους και συγγενείς;

Έχεις αυξημένα συναισθήματα άγχους, θλίψης ή θυμού;

Έχεις αρχίσει να αλλάζεις τις συμπεριφορές σου από φόβο;

Μερικά από τα κορυφαία σημάδια που πρέπει να προσέξεις περιλαμβάνουν: επαναλαμβανόμενες σκέψεις ή ανησυχίες για το μέλλον, αίσθημα ανησυχίας ή έντασης, προβλήματα με τον ύπνο, συνεχή έλεγχο των ειδήσεων ή των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης σχετικά με τους κανόνες για τον νέο ιό ή των νέων μέτρων, και σε ακραίες περιπτώσεις, πιθανές κρίσεις πανικού.

Μπορεί αυτό το άγχος να είναι ευεργετικό και πότε πρέπει να ανησυχήσεις; Κάποιο είδος φόβου και άγχους είναι χρήσιμο καθώς σε εμποδίζει να είσαι απερίσκεπτη και ανεύθυνη. Το υγιές άγχος θα μπορούσε να ενθαρρύνει την κοινωνική απόσταση, για παράδειγμα. Το υπερβολικό άγχος μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ψυχικής υγείας και να οδηγήσει σε άχρηστες στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως απομόνωση, κατανάλωση αλκοόλ, ναρκωτικά ή υπερβολική κατανάλωση φαγητού. Επειδή το άγχος είναι ένα δυσάρεστο συναίσθημα, πολλοί άνθρωποι καταφεύγουν σε πράγματα που καταναλώνουν για να αλλάξουν τη συναισθηματική τους κατάσταση. Σε ακραίες περιπτώσεις, θα μπορούσε να προκαλέσει αγοραφοβία, όπου οι άνθρωποι μπορεί να επιθυμούν να αποφύγουν να βγουν έξω και να μετατρέψουν αποτελεσματικά το lockdown στον νέο κανονικό τρόπο ζωής τους.

Πότε θα σου περάσει; Όλο αυτό το άγχος είναι προσωρινό και ήδη έχεις ξεπεράσει το πιο δύσκολο κομμάτι της πανδημίας. Το να εκτιμάς ότι είναι προσωρινό είναι χρήσιμο. Επίσης, είναι χρήσιμο να γνωρίζεις ότι το άγχος προέρχεται συχνά από ασυνείδητες στρατηγικές σκέψης και αυτές μπορεί να αλλάξουν. Επίσης το πώς λειτούργησε η καραντίνα σε ασυνείδητο επίπεδο είναι κάτι που παίζει ρόλο ως προς το πώς και αν θα εκδηλώσεις post lockdown anxiety – μπορεί να θεωρούσες ότι ξεπέρασες ανώδυνα την όλη περιπέτεια αλλά τελικά ψυχικά να μην είσαι έτοιμη να αντιμετωπίσεις τις νέες συνθήκες και να φοβάσαι.

Πώς μπορώ να βρω τρόπους διαχείρισης αυτού του άγχους; Κάνοντας ένα βήμα τη φορά. Κάθε μέρα είναι μια νέα μέρα. Προσπάθησε να μη σκέφτεσαι πώς θα είναι για τους επόμενους μήνες, απλώς κάνε focus στο σήμερα και το αύριο, καθώς κάτι τέτοιο είναι πιο εύκολα διαχειρίσιμο και δεν θα είναι τόσο συντριπτικό. Αποδέξου ότι υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείς να ελέγξεις αλλά και πολλά που μπορείς. Επικεντρώσου σε θετικές στρατηγικές αντιμετώπισης, όπως άσκηση, διαλογισμό, περπάτημα στη φύση και όχι υπερβολικό φαγητό, ποτό ή κάπνισμα. Μείνε σε επαφή με την εσωτερική φωνή και προσπάθησε να ελέγξεις οι σκέψεις που κάνεις να μην εντείνουν εκδηλώσεις άγχους.

Δοκίμασε τα εξής: Μίλησε σε αγαπημένα πρόσωπα και σε άτομα που εμπιστεύεσαι. Προγραμμάτισε να κάνεις αυτά που σου έλειψαν περισσότερο τις μέρες της καραντίνας, με τους φίλους που σου έλειψαν περισσότερο. Άρχισε να επιστρέφεις δυναμικά σε προ καραντίνας ρυθμούς και ρουτίνα. Μην μπαίνεις συνέχεια σε ειδησεογραφικές πηγές. Αναθεώρησε με θετική οπτική τις προτεραιότητές σου. Προσπάθησε να απλοποιήσεις την καθημερινότητά σου. Είναι λογικό να αισθάνεσαι κουρασμένη –ψυχικά και σωματικά– η καραντίνα δεν ήταν «διακοπές». Δώσε χρόνο στον εαυτό σου να ξαναβρεί τους ρυθμούς του.