Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας: Έργα τέχνης και άνθρωποι που μίλησαν για τα δικά τους ''θεριά''

Κι αν δεν είναι η ιστορία του νεαρού Μούτζι, η κατάλληλη αφορμή για να ξεκινήσουμε να μιλάμε εν έτει 2020 για την σημερινή ημέρα, την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, αναρωτιέμαι ποιά μπορεί να είναι.  Κάπου στην Ινδονησία, κι άλλοι άνδρες και γυναίκες εκτός από τον Μούτζι αλυσοδένονται χωρίς τη συναίνεσή τους, κρατούνται σε ασφυκτικά μικρούς χώρους και περνάνε όλες τις μέρες που τους απομένουν (...) εκεί. Τέτοια νέα μας έφερε το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch) πριν λίγες μέρες σχετικά με τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε πολλές (!) χώρες του κόσμου για την αντιμετώπιση των ανθρώπων που υποφέρουν από ψυχικές διαταραχές.

Η εικόνα αυτή σίγουρα απέχει πολύ από τους εδώ τρόπους αλλά και τα μέσα που χρησιμοποιούνται από το σύστημα της Δημόσιας Υγείας σχετικά με τα θέματα που εμπίπτουν στην ψυχιατρική σφαίρα, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε ότι απέχουμε και πολύ. Ακόμη και σήμερα, οι ψυχιατρικές παθήσεις βρίσκονται στα ψιλά γράμματα της εγκυκλοπαίδειας με τις νίκες του ιατρικού συστήματος. Ανέκαθεν, τα χρήματα που διατίθενται για τις ανάγκες της κοινωνίας σε θέματα ψυχολογικής φύσεως ήταν ελάχιστα έως ανύπαρκτα ενώ στο μυαλό πολλών επιστημόνων (ακόμη και της Ιατρικής επιστήμης) τα ζητήματα της ψυχής δεν κατέχουν τόσο ισχυρή θέση στο καρουζέλ με τις υπόλοιπες ανθρώπινες παθήσεις.

Αυτό, το συνειδητοποιήσαμε όλοι μας (κυρίως όσοι πάσχουμε από κάποια διαταραχή) όταν ξέσπασε η πανδημία και στην Ελλάδα. Τα ''πρωτόκολλα'' οδηγιών προς τους πολίτες τηρούσαν όλες τις σωστές, για το κοινό καλό, προδιαγραφές με εξαίρεση (εδώ θα εστιάσουμε τώρα) ένα: αυτό για τη ψυχική υγεία. Ο εγκλεισμός συνδέθηκε στο μυαλό όλων με την ιδέα πως ''Είναι για το καλό μας, το καλό το δικό μας και των συνανθρώπων μας''. Η αλήθεια είναι ότι η καραντίνα που μας επέβαλε το κράτος  με πρόσχημα το κοινό καλό λειτούργησε σε σημαντικό βαθμό στο να προλάβουμε τα χειρότερα. Δηλαδή, την εκτόξευση κρουσμάτων με αποτέλεσμα να αποκαλυφθεί η απαράδεκτη έλλειψη υποδομών της Δημόσιας Υγείας της χώρας εν αντιθέσει με άλλα κράτη (...). Ωστόσο, το κράτος στην προσπάθειά του να καλύψει τις ελλείψεις του χρησιμοποιώντας ως ζωνάρι (ψυχικό) το επιχείρημα περί ατομικής ευθύνης, έβαλε σε δεύτερη μοίρα τη ψυχική υγεία όλων μας έχοντας αυτό τρομακτικές επιπτώσεις...

Αν το αντίδοτο στη κατάθλιψη είναι το κίνητρο για δημιουργία, αν το φάρμακο για τη διαταραχή πανικού είναι να καταφέρεις να ξεμυτήσεις από το σπίτι σου κι αν η λύτρωση από τις συχνές τάσεις αυτοκτονίας είναι οπωσδήποτε η επίσκεψη στο γιατρό σου, οι οδηγίες του κράτους για το καλό μας γύρισαν μπούμερανγκ με τον πιο απειλητικό τρόπο. Κι όσο το κράτος αρνείται να δει μέσα από τα γυαλιά όσων λογοδοτούμε ακόμη σε δαίμονες, τόσο η ιδέα του κορωνοϊού και ενός επερχόμενου γενικού lockdown φαντάζει εφιάλτης μέσα μας. Αυτό που σίγουρα λειτουργεί, όμως, και το ξέρουμε από πρώτο χέρι όσοι κάποτε παλέψαμε με θηρία ή συνεχίζουμε, είναι ότι το να μιλάς για αυτό είναι ο δρόμος προς την έξοδο. Γιατί μόνο μιλώντας είτε στη γιατρό σου, είτε στους δικούς σου λύνεις το νήμα που σε έχει περικυκλώσει μέσα σου.

Και αυτή τη συνταγή ακολούθησαν και πρόσωπα που έπρατταν όπως εμείς (τουλάχιστον στον έξω κόσμο), δηλαδή σα να μη ''τρέχει'' τίποτα. Ώσπου ήρθε και για εκείνους η μέρα της λύτρωσης, η μέρα που ξόρκισαν το κακό που κυρίευε το μέσα τους. Η μέρα που όταν εκθέτεις τους δαίμονές σου, παθαίνουν εκείνοι την ετεροντροπή που έβρισκε εσένα όποτε αντιμετώπιζες επεισόδια μπροστά σε ανθρώπους που δεν ήξεραν τι  ακριβώς συμβαίνει στη σκέψη σου...

Ανάμεσα σε αυτούς...

Η Cara Delevingne  «Η ψυχική ασθένεια και η κατάθλιψη δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρεπόμαστε»
https://www.youtube.com/watch?v=vt72IwLPo-k

O Johnny Depp

 O Matthew Perry

H Kristen Stewart

https://www.instagram.com/p/CGCqItJgBiV/?utm_source=ig_embed

Για την ιστορία, η Kristen Stewart σε πρόσφατη συνέντευξή της στο αμερικανικό In Style τόλμησε και μίλησε όχι μόνο για το coming out της αλλά και για το ρόλο που έπαιξε αυτή η απόφαση στο να ''ελευθερωθεί''. Δεν είναι λίγες οι φορές, εξάλλου, που ακούσαμε  από κοντινά μας πρόσωπα ότι η ίδια τους η ταυτότητά  τους έκανε δέσμιους του εαυτού τους. Και αυτό γιατί ακόμη και τώρα, ενώ για πολλούς η ταυτότητα είναι εισιτήριο για μία δουλειά και για μία θέση στη κοινωνία για άλλους είναι αιτία για κλειστές πόρτες. Η Kristen έσπασε τα δεσμά που φόρεσαν άλλοι στις LGBT ομάδες και υποστήριξε φανερά τί εκφράζει τη ψυχή της.  Η δημόσια τοποθέτησή της μόνο δρόμους θα λέγαμε ότι ανοίγει. Και πάντα υπάρχουν συνοδοιπόροι για να τους διασχίσουμε, όπως αυτή η Κυριακή που είναι National Coming out Day. Δρόμους που οδηγούν στην ξεγύμωση της ψυχής. Και δεν υπάρχει πιο υγιής δρόμος για τη ψυχή μας από αυτόν της παραδοχής της αλήθειας μας, πόσο μάλλον της δημόσιας παραδοχής. 

Πέρα, όμως, από τα ονόματα που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αξίζει να κάνουμε μία ανασκόπηση αρκετά χρόνια πίσω όταν καλλιτέχνες με τους οποίους κρατάμε ακόμη ζωντανή επικοινωνία μαζί τους μέσω της τέχνης τους, ''μίλησαν'' μέσα από τα έργα τους για τα θηρία που λειτούργησαν ως αφορμή για να πιάσουν στα χέρια τις μπογιές τους...

Ανάμεσα σε αυτούς...

1. Mark Rothko

2. Vincent Van Gogh

3. Edvard  Munch

4. Jackson Pollock

Η ψυχική υγεία μπορεί να μη θεωρείται ακόμη άξια αναφοράς ούτε στα πρακτικά ούτε στη ζωή αλλά αξίζει να θυμίζουμε εμείς στους εαυτούς μας πως το σώμα μαζί με τη ψυχή είναι το σημαίνον και το σημαινόμενο του εαυτού μας. Αλληλοσυμπληρώνονται και αλληλοσυνεργάζονται για να μπορούμε να πλένουμε τα δόντια μας μέχρι να κάνουμε μακρινά ταξίδια.  Οπότε την επόμενη φορά που θα δυσκολευτούμε να σηκωθούμε από το κρεβάτι μας δεν θα δώσουμε παράταση, ούτε θα αμελήσουμε ξανά το μηνιαίο ραντεβού μας. Την επόμενη φορά επειδή ακριβώς υπήρξε πρώτη, ξέρεις τί πρέπει να κάνεις. Χωρίς ντροπές,  απέδειξες ήδη ότι είσαι θαρραλέος μόνο και μόνο επειδή πιά το αναγνωρίζεις. Η σημερινή 10η Οκτωβρίου ανήκει σε όσους από εμάς κάποτε ξεχάσαμε πώς είναι να γελάς με τη ψυχή σου. Και μη ξεχνάς ότι εσύ το ελέγχεις, όχι αυτό εσένα...