Διαβήτης κύησης: ο απόλυτος οδηγός

Τι είναι ο διαβήτης κύησης;

Ο σακχαρώδης διαβήτης χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Στο διαβήτη κύησης (getational diabetes), αυτή η διαταραχή του μεταβολισμού του σακχάρου της γυναίκας ανακαλύπτεται η πρωτοεμφανίζεται  κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο. Παρουσιάζεται στο 4-8% των κύήσεων. Ο πλακούντας παράγει ορμόνες που μειώνουν τη δράση της ινσουλίνης (της ορμόνης που παράγεται από το πάγκρεας της γυναίκας με σκοπό να ρυθμίζει το σάκχαρό της). Σε γυναίκες με διαβήτη κύησης, η ινσουλίνη δεν καταφέρνει να ρυθμίσει σωστά τα  επίπεδα του σακχάρου, με αποτέλεσμα το αυξημένο σάκχαρο να περνάει  μέσω του πλακούντα στο έμβρυο.

Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη κύησης;

Συνήθως οι περισσότερες έγκυες είναι ασυμπτωματικές. Παρ΄όλα αυτά, μπορεί να παρατηρηθούν κάποια συμπτώματα, όπως συχνές ουρολοιμώξεις και κολπίτιδες, αυξημένη δίψα, αυξημένη όρεξη, συχνοουρία, αλλαγή στην όραση, εύκολη κόπωση και αδυναμία.

Διάγνωση διαβήτη κύησης

 1. Έλεγχος τιμής σακχάρου νηστική

Από την πρώτη επίσκεψη της στον μαιευτήρα, η γυναίκα πρέπει να ελέγχεται με μέτρηση σακχάρου νηστείας, το οποίο πρέπει να ελέγχεται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αν το σάκχαρο νηστείας είναι μεγαλύτερο από 92mgr/dl, τότε τίθεται η διάγνωση σακχαρώδη διαβήτη κύησης και η έγκυος γυναίκα χρήζει περαιτέρω αντιμετώπισης.

2. Καμπύλη σακχάρου (δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη) μεταξύ 24^ης – 28^ης εβδομάδας κύησης

Σήμερα προτείνεται έλεγχος σακχάρου νηστείας, και εκ νέου μέτρηση μία και δύο ώρες μετά από λήψη 75 γραμμαρίων γλυκόζης. Εάν έστω και μια τιμή  είναι ίση ή μεγαλύτερη των φυσιολογικών  τιμών, τίθεται η διάγνωση του σακχαρώδη διαβήτη κύησης.

Οι φυσιολογικές τιμές στην καμπύλη σακχάρου (με 75 γραμμάρια γλυκόζης) είναι:

Σάκχαρο νηστείας: μικρότερο του 92 mgr/dl.

Σάκχαρο σε 60 λεπτά: μικρότερο του 180 mgr/dl.

Σάκχαρο σε 120 λεπτά: μικρότερο του 153 mgr/dl.

Πριν την εξέταση, οι οδηγίες για την σωστή προετοιμασία της εγκύου είναι οι εξής: Δύο μέρες πριν τη δοκιμασία, η έγκυος θα πρέπει να καταναλώνει υδατάνθρακες (μακαρόνια, ρύζι, δημητριακά, γλυκά). Η εξέταση θα πρέπει να γίνεται πρωί και η έγκυος θα πρέπει να παραμείνει νηστική (επιτρέπεται μόνο το νερό), από το προηγούμενο βράδυ μέχρι να συμπληρωθεί το 12ωρο.

Ποιες έγκυες θεωρούνται υψηλού κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη κύησης;

Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση διαβήτη κύησης  είναι οι εξής:

- Σακχαρώδης διαβήτης στην προηγούμενη εγκυμοσύνη.

- Γέννηση προηγούμενου παιδιού με μακροσωμία (βάρος γέννησης άνω των 4 κιλών).

- Οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη.

- Ιστορικό τουλάχιστον 2 αποβολών, χωρίς εμφανή αιτία.

- Έγκυες μεγαλύτερες των 25 ετών και κυρίως άνω των 35 ετών.

- Παχυσαρκία πριν την εγκυμοσύνη (δείκτης μάζας σώματος μεγαλύτερος από 30 kgr/m²).

- Υπερβολική αύξηση βάρους στην κύηση.

- Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
 

Ποιές είναι οι επιπλοκές του διαβήτη κύησης;

Το αυξημένο σάκχαρο στην έγκυο γυναίκα μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο στην ίδια όσο και στο έμβρυο.

Επιπτώσεις στο έμβρυο.

- Αυξημένη περιγεννητική νοσηρότητα και θνητότητα μετά την 38^η εβδομάδα κύησης.

- Αυξημένο βάρος  γέννησης του νεογνού (μακροσωμία).

- Τραυματισμός του εμβρύου κατά τον φυσιολογικό τοκετό

- Σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας.

- Υπογλυκαιμία μετά τη γέννηση.

- Μεταβολικές διαταραχές.

- Μυοκαρδιοπάθεια.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι σύμφωνα με τα νεώτερα βιβλιογραφικά δεδομένα, τα ποσοστά ανατομικών ανωμαλιών στα έμβρυα εγκύων  με διαβήτη κύησης δεν αυξάνονται. Όμως, τα παιδιά αυτά μπορεί να παρουσιάσουν αργότερα στη ζωή τους παχυσαρκία, σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και καρδιαγγειακά νοσήματα. Γι αυτό είναι εξαιρετικά σημαντική η έγκαιρη διάγνωση του διαβήτη στην παιδική και εφηβική ηλικία.

Επιπτώσεις στη μητέρα.

- Αυξημένη αρτηριακή πίεση – προεκλαμψία

- Τραυματισμός της μητέρας κατά τον τοκετό

- Δυσχερής κολπικός τοκετός τις περισσότερες φορές

- Αποτυχία της πρόκλησης φυσιολογικού τοκετού με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα ποσοστά καισαρικής τομής

- Αυξημένος κίνδυνος  (έως και 50%) για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη σε μεγαλύτερη ηλικία.

Ποιά είναι η αντιμετώπιση του διαβήτη κύησης;

1. Δίαιτα και άσκηση

Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης, φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κρέατα χωρίς λίπος και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά. Αποφεύγονται κονσέρβες, γλυκά, πίτες, επεξεργασμένες τροφές, λιπαρά και τηγανητά τρόφιμα. Απαιτούνται μικρά και συχνά γεύματα κατά τη διάρκεια της ημέρας,καθώς και πολύ καλή ενυδάτωση. Η κατανάλωση θερμίδων πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε εγκύου. Χωρίς υπερβολική στέρηση των υδατανθράκων, στόχος της διατροφής είναι να διατηρείται το σάκχαρο σε φυσιολογικά επίπεδα.

 Εφ’ όσον δεν υπάρχει  αντένδειξη,  συνιστάται ελαφρά άσκηση επί μισή ώρα καθημερινά, κυρίως μετά τα γεύματα. 

2. Μετρήσεις σακχάρου στον διαβήτη κύησης και φυσιολογικές τιμές

Η έγκυος φροντίζει για τη σωστή ρύθμιση του σακχάρου με τον μετρητή γλυκόζης και την ανάλογη προσαρμογή της διατροφής της. Οι μετρήσεις γίνονται περίπου 4 φορές τη μέρα, ώστε να εξασφαλίζεται η σωστή θεραπευτική αγωγή.

Η τιμή σακχάρου πριν το γεύμα (νηστείας) πρέπει να είναι μικρότερη των 95 mgr/dl και 1 ώρα μετά  μικρότερη των 130 mgr/dl.

Με τη γενική εξέταση ούρων εκτιμάται και η τιμή της κετόνης . Σε υπερβολική στέρηση υδατανθράκων από την έγκυο, εμφανίζονται κετόνες στα ούρα, που δηλώνουν κακή ρύθμιση του σακχάρου.

3. Μαιευτική παρακολούθηση

Η ομαλή ανάπτυξη του εμβρύου, το βάρος του, ο πλακούντας και το αμνιακό υγρό, ελέγχονται  με τακτικό υπερηχογραφικό έλεγχο. Η παρακολούθηση του εμβρύου με Doppler και καρδιοτοκογραφικό έλεγχο (N. S. T.), γίνεται από την 32^η εβδομάδα της εγκυμοσύνης και από την 36^η εβδομάδα απαιτείται 1 φορά εβδομαδιαίως.

4. Χορήγηση ινσουλίνης

Όταν δεν επιτυγχάνεται σωστή ρύθμιση του σακχάρου  ή υπάρχουν υπερηχογραφικές ενδείξεις, τότε η έγκυος θα χρειαστεί θεραπεία με ινσουλίνη ενδιάμεσης ή ταχείας δράσης. Η ινσουλίνη είναι ασφαλής για το έμβρυο. Ο ειδικός ιατρός  θα ενημερώσει αναλυτικά την έγκυο  και θα επιμεληθεί της δοσολογίας και του τρόπου χορήγησης της ινσουλίνης.

5.Τα αντιδιαβητικά δισκία μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην εγκυμοσύνη;

Το αντιδιαβητικό δισκίο μετφορμίνη εγγυάται σε ορισμένες περιπτώσεις την καλή ρύθμιση του σακχάρου της εγκύου. Γίνονται  μελέτες για τη γενικότερη  χρήση της στην εγκυμοσύνη.

Διαβήτης κύησης και τοκετός

Σε έγκυες με καλή ρύθμιση του σακχάρου, ο κίνδυνος ενδομήτριου εμβρυικού θανάτου δεν διαφέρει από το γενικό πληθυσμό. Σήμερα ο διαβήτης κύησης δεν αποτελεί από μόνος του ένδειξη για καισαρική τομή. Όταν η  ρύθμιση του σακχάρου είναι ικανοποιητική και εφόσον δεν υπάρχουν ισχυρές μαιευτικές ενδείξεις , προτείνεται πρόκληση για  φυσιολογικό τοκετό την 38^η – 39^η εβδομάδα της εγκυμοσύνης.

Μητρικός θηλασμός και διαβήτης μητέρας

Μελέτες έδειξαν ότι τα παιδιά διαβητικών μητέρων έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη. Όμως στα παιδιά που θήλασαν, η πιθανότητα αυτή είναι μειωμένη σημαντικά.

Διαβήτης στη λοχεία

Μετά τον τοκετό και για 3 ημέρες, γίνεται έλεγχος των τιμών σακχάρου και εφαρμόζεται δίαιτα για διαβητικούς.  Δύο μήνες μετά, γίνεται εξέταση καμπύλης σακχάρου (με 75 gr γλυκόζης). Ο έλεγχος επαναλαμβάνεται στους 6 μήνες και  1 φορά το χρόνο για 5 χρόνια, καθώς οι γυναίκες αυτές έχουν πιθανότητα ανάπτυξης διαβήτη σε αυτό το διάστημα έως και 50%. Δεδομένου δε του ηυξημένου κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο και μεταβολικό σύνδρομο, είναι απαραίτητη η  προσοχή στον μετέπειτα τρόπο ζωής γενικότερα.

Dr. Παναγιώτης Θ. Πολύζος

Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος

Ειδικός Αναπαραγωγής

Μέλος του Institute of Life – Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης στο Μαιευτήριο Ιασώ

Website: www.drpolyzos.gr