Αρτεμισία ή αψιθιά: ιδιότητες, οφέλη, καλλιέργεια και παρενέργειες

Αρτεμισία ή αψιθιά: «Παρεξηγημένο» βότανο, ειδικά στην πουριτανή Ευρώπη του 19ο αιώνα, εξαιτίας της χρήσης του ως συστατικό του ποτού αψέντι, που θεωρήθηκε εθιστικό και ψυχοτρόπο. Πάντως, η αρτεμισία βρίσκεται διάσπαρτη στα αρχαία και στα Βιβλικά κείμενα, ακόμη και σε μεταφορικά και παραβολικά σχήματα. Η αρτεμισία λέγεται στη βοτανική Άψίνθιον, καθώς και αψιθιά. Στη κοινή γλώσσα έχει και τις ονομασίες μελιτίνη, και αψιδιά (στην Κεφαλονιά) πισιδιά (στην Κρήτη) , απιστία (στην Ήπειρο), πέλινο (στα Άγραφα), γένεια του γέρου (στην Κύπρο). Ανθίζει από Ιούλιο σε Σεπτέμβριο και κάνει λουλούδια κίτρινα και σφαιροειδή.

Λατινική ονομασία: Artemisia absinthium

Άλλες ονομασίες: Αψιθιά, αψιδιά, άψινθος

Θεραπευτική δράση

Η αρτεμισία ανοίγει την όρεξη, διευκολύνει την πέψη και γενικά θεωρείται τονωτικό του πεπτικού συστήματος, ενώ παράλληλα καταπολεμά τα παράσιτα του εντέρου και είναι διουρητική. Έχει τη φήμη ότι «καθαρίζει το αίμα», «αδειάζει» την υδρωπικία, «δυναμώνει» το μυαλό και είναι ιδανική για «αναιμικούς». Καταπραΰνει τους πόνους στις αρθρώσεις και στους μύες και επουλώνει τα τραύματα. Συνιστάται και σε διαβητικούς. Παράλληλα, της έχουν προσδώσει και αντισηπτικές και απολυμαντικές ιδιότητες, και ως αφέψημα προτείνεται για πλύσεις ματιών και για ποδόλουτρα, ενώ σε περιόδους επιδημιών συνιστάται η καύση φύλλων της για την απολύμανση των χώρων. (Πολλά από τα παραπάνω υποστηρίζονται εργαστηριακά από την ύπαρξη υψηλής περιεκτικότητας τερπενοειδούς χαμαζουλενίου, όπως και στο χαμομήλι.)

Διάβασε επίσης: Θυμάρι: ιδιότητες, οφέλη, τρόποι χρήσης, καλλιέργεια και παρενέργειες

Τρόποι χρήσης

• Φύλλα, ανθισμένες κορυφές. Αφέψημα, σκόνη, βάμμα, εκχύλισμα, πλύσεις, ποδόλουτρο.

• Στα αφεψήματα καλό είναι να χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα (έως 10γραμμ. και έως δύο φορές την ημέρα), γιατί είναι διεγερτική.

• Ποδόλουτρο: Βράστε δύο χούφτες φρέσκα φύλα σε ένα λίτρο νερό, για δέκα λεπτά. Αραιώστε το σε μια λεκάνη με κάπου δύο λίτρα δροσερό νερό και βάλτε μέσα τα πόδια σας για 20 λεπτά. Ιδανικό για κρυολογήματα, αλλά και για παράλληλη αντιμετώπιση κάποιας από τις παραπάνω ασθένειες μαζί με αφέψημα.

Διάβασε επίσης: Χαμομήλι: Ιδιότητες, τα 18 οφέλη του και οι παρενέργειες

Εναλλακτικές θεραπείες

• Είναι διεγερτικό του πεπτικού, δηλαδή εξαιρετικά χρήσιμο φάρμακο για αυτούς που έχουν κακή πέψη. Αυξάνει την οξύτητα του στομάχου και την παραγωγή της χολής και βελτιώνει την πέψη και την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, βοηθώντας έτσι σε άλλες παθήσεις.

• Γενικά, το φυτό, σε μέτριες δόσεις, ερεθίζει το στομάχι, αυξάνει την όρεξη, διευκολύνει την πέψη, επιταχύνει την κυκλοφορία του αίματος, προκαλεί εκκρίσεις, συντελεί στο αδυνάτισμα και χωνεύει τα λίπη.

• Στη θεραπευτική, χρησιμοποιούνται οι σπόροι Αψιθιάς.

• Βοηθά στην πέψη και στο αδυνάτισμα. (λιώνει τα λίπη).

• Έχει ευεργετική δράση στους διαβητικούς και βοηθά στην καταπολέμηση των ρευματισμών.

• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της αναιμίας, ως αντιπυρετικό, ενώ έχει και διουρητικές ιδιότητες. Εξωτερικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως αντισηπτικό.

Διάβασε επίσης: Γλυκόριζα: ιδιότητες, θεραπευτική δράση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Καλλιέργεια

Πρόκειται για έναν μικρό θάμνο με ιδιάζον γκρί χρώμα που ασημίζει σε ορισμένα σημεία, όταν ο ήλιος πέσει πάνω του, και φύλλωμα λεπτοκαμωμένο σε υφή, απλωτό με πυκνή διάταξη. Φυτεύεται κατά την άνοιξη, σε όλες τις ποιότητες χώματος, δεν έχει απαιτήσεις σε νερό και λίπασμα, μόνο στην σωστή αποστράγγιση. Κλαδεύεται δραστικά για να διατηρήσει το σχήμα της, αναπτύσσεται όμως και πάλι με ταχείς ρυθμούς, αποκτώντας περισσότερο όγκο και όταν ανθίσει, περισσότερα λουλούδια.

Διάβασε επίσης: Τσάι του βουνού: τα οφέλη και οι παρενέργειες

Αρτεμισία και... αμαρτία

Αποτελεί το βιβλικό συμβολο της αμαρτίας, λόγω της πικρής γεύσης των φύλλων της μετά το βρασμό, γεγονός που επιβεβαιώνει τη γνώση του φυτού από τα αρχαία χρόνια.

Συστατικά

Το βότανο περιέχει αιθέρια έλαια (κινεόλη και θουγιόνη), πικρές ουσίες, τανίνη, ρητίνη, ινουλίνη, γλουκονικές ουσίες (αψινθίν, ανασιντίν), βιταμίνες Α, Β1, Β2, C κ.α. Έχει γεύση πικρή και αρωματική.

Ιστορικά στοιχεία

Η Αρτεμισία αναφέρεται συχνά στον πρώτο μ.Χ. αιώνα στα ελληνικά και ρωμαϊκά κείμενα. Αναφέρεται επίσης στην Κινέζικη ιατρική βιβλιογραφία πριν από το 500 μ.Χ. Οι Ρωμαίοι την φύτευαν στις άκρες των δρόμων και οι στρατιώτες τους στις μεγάλες πεζοπορίες την τοποθετούσαν στα σανδάλια τους για να αντέχουν καλύτερα. Η φήμη ότι το φυτό καταπραΰνει τα πληγωμένα και κουρασμένα πόδια κρατάει μέχρι σήμερα.

Παρασκευή και δοσολογία

Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλιές του τσαγιού ξηρό βότανο και το αφήνουμε για 10-15 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε έως τρεις φορές την ημέρα. Η Αρτεμισία χρησιμοποιείται για να δώσει γεύση σε διάφορα απεριτίφ και αυτός είναι ένας ευχάριστος τρόπος για να την πιει κανείς.

Αν την λαμβάνουμε υπό μορφή βάμματος η ημερήσια δόση είναι 1-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις

Η χρήση σε μεγάλες δόσεις για παρατεταμένο χρονικό διάστημα όμως δεν ενδείκνυται γιατί μπορεί να προκαλέσει δηλητηριάσεις, οι οποίες συνοδεύονται με πέσιμο της πίεσης του αίματος, βραδυκαρδία και αρρυθμία των παλμών της καρδιάς. Δεν πρέπει να χορηγείται στις γυναίκες που βρίσκονται σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή θηλάζουν.

Αρτεμισία και καρκίνος

Η Αρτεμισία ανήκει στα αγγειόσπερμα δικοτυλήδονα, στην οικογένεια Asteraceae (Compositae). Υπάρχουν πολλά υποείδη και τα πιο γνωστά είναι η Artemisia annua L.  που είναι φυτό της Ασίας και η Artemisia arborescens L. που είναι φυτό της Κρήτης. Στην πρώτη γραμμή των φυσικών μέσων για την καταπολέμηση του καρκίνου που έχουν ήδη αναπτυχθεί και επιτρέπουν στο σώμα να θεραπεύσει τον εαυτό του, είναι ένα νέο παράγωγο του φυτού αρτεμισία που είναι πολύ αποτελεσματικό.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Life Sciences, βρέθηκε ότι η αρτεμισινίνη σε συνδυασμό με σίδηρο, μπορεί να σκοτώσει 98 % των καρκινικών κυττάρων του μαστού σε 16 ώρες. Το βότανο προκάλεσε μείωση 28% στα κύτταρα καρκίνου του μαστού, αλλά όταν συνδυάζεται με σίδηρο, ο καρκίνος εξαφανίζεται. Ακόμα πιο ενδιαφέρον, είναι ότι τα φυσιολογικά κύτταρα δεν επηρεάζονται αρνητικά.

Η Αρτεμισίνη είναι γνωστό βότανο που χρησιμοποιείται στην κινέζικη ιατρική (Qinghaosu). Η Αρτεμισινίνη έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν ως ένα ισχυρό αντιελονοσιακό βότανο, αλλά τώρα έχει αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμο και κατά του καρκίνου. Στη μελέτη, όταν δίνεται ένα συμπλήρωμα σιδήρου, που συχνά συσσωρεύεται στον ιστό του μαστού, αλλά ιδιαίτερα στα καρκινικά κύτταρα, όταν δοθεί και  αρτεμισινίνη αυτή είναι πράγματι σε θέση να στοχεύει τα  «κακά» κύτταρα και να αφήνει ανέπαφα τα «καλά».

Λαμβανόμενα μαζί (σίδηρος και αρτεμισίνη), τα αποτελέσματα αποδεικνύουν ότι προκαλούν διαταραχή της έκφρασης του παράγοντα μεταγραφής E2F1 και συμβάλλουν στην αναστολή του κυτταρικού κύκλου των ανθρώπινων κυττάρων καρκίνου του μαστού. Ο παράγοντας μεταγραφής E2F1 αντιπροσωπεύει ένα κρίσιμο μεταγραφικό μονοπάτι με το οποίο η αρτεμισινίνη ελέγχει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.

Ο Σίδηρος συσσωρεύεται στα καρκινικά κύτταρα λόγω ειδικών υποδοχέων και βοηθάει στην κυτταρική διαίρεση, με τους υποδοχείς τρανσφερίνης. Ο σίδηρος είναι απαραίτητος επειδή τα κανονικά κύτταρα έχουν πιθανόν αυτούς τους υποδοχείς, αλλά τα καρκινικά κύτταρα που έχουν σε μεγάλη αφθονία αυτούς τους υποδοχείς, μπορεί να στοχεύονται από το συνδυασμό σιδήρου - αρτεμισινίνης.

Πολλές μελέτες έχουν, ήδη, διεξαχθεί για να αποδείξουν ότι το εκχύλισμα αρτεμισίας  Artemisia annua L, μπορεί να εξαλείψει αποτελεσματικά τη νόσο παρουσία σιδήρου.

Αρτεμισία και αδυνάτισμα

Αδυνατίζει. Η δόση για το αδυνάτισμα είναι 2 γραμμάρια σε δυο ποτήρια καυτό νερό, αλλά ούτε και αυτή να βράσει. Πίνουμε από ένα φλιτζάνι του τσαγιού μεσημέρι και βράδυ, μετά τα γεύματα, να μη βάλουμε όμως ζάχαρη και ας είναι πικρή. Αν και το βότανο αυτό ωφελεί σε παθήσεις του στομάχου, πρέπει να αποφεύγεται σε περίπτωση έλκους.

Η αψιθιά είναι ένα φυτό πολύτιμο για τις ποικίλες θεραπευτικές του ιδιότητες. Οι αρχαίοι Έλληνες του έκαναν μεγάλη χρήση, το χρησιμοποιεί και η φαρμακευτική σε παρασκευάσματα διάφορα, τονωτικά, ορεκτικά, παρασιτοκτόνα, εμμηναγωγά, για πονόλαιμους και άλλα. Στη Γαλλία έκαναν άλλοτε το ποτό αψέντι από αυτό το φυτό, πράγμα που απαγορεύτηκε γιατί είχε καταστρεπτικές συνέπειες. Η αψιθιά ξαναδίνει μια βαρεία μυρωδιά, ευχάριστη, και γι αυτό τη χρησιμοποιούν για να αρωματίζουν τη μουστάρδα και το ξύδι.

Αρτεμισία και κουζίνα

Η αρτεμισία, περισσότερο γνωστή στη μαγειρική ως εστραγκόν, είναι αγαπημένο συστατικό της γαλλικής κουζίνας και πιο γνωστό σε εμάς για να αρωματίζει το ξίδι.

Στο εμπόριο: Αποξηραμένο, φρέσκο σε γλαστράκια και σπανιότερα σε ματσάκια, γιατί δεν διατηρείται για πολύ κομμένο.

Χρήση: Για να αρωματίσει ξίδι και μουστάρδες. Δεν συνδυάζεται εύκολα με άλλα μυρωδικά και μπαχαρικά. Ταιριάζει: Κυρίως σε πουλερικά και λιγότερο σε κρεατικά και ψαρικά, λευκές σάλτσες.

Φαγητό

https://www.allyou.gr/living/mageiriki/937-tsipoyres-me-estragkon-kai-tzintzer

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

^{Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://el.wikipedia.org/
http://istath.blogspot.com
https://www.proionta-tis-fisis.com/apsithia-artemisia-idiotites/
http://www.fytoriakentia.gr/index.php?option=com_k2&view=item&id=185:%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%B5%CE%BC%CE%B9%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%AE-%CE%B1%CF%88%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%AC%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B2%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%BF&Itemid=28
https://www.emedi.gr/%CE%BA%CE%BB%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B9%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/%CE%BF%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1/item/2766-%CF%86%CF%85%CF%84%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%80%CE%B5%CF%8D%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CF%81%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%BF-%CF%83%CE%B5-12-%CF%8E%CF%81%CE%B5%CF%82.html#.XjC7U2gzaM8
https://www.medicalland.gr/diatrofi-syntages-votana/49745/%CF%86%CF%84%CE%B9%CE%B1%CE%BE%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CF%84%CF%89%CF%81%CE%B1-%CE%B1%CF%85%CF%84%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CF%85%CE%B3%CF%81%CF%8C-%CE%B8%CE%B1-%CF%83%CE%B5-%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9/}