Γλυκόριζα: ιδιότητες, θεραπευτική δράση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Γλυκόριζα: Οπότε κι αν την συναντήσω μαγεύει τις αισθήσεις μου. Από τις μαύρες καραμέλες της πιτσιρικαρίας, που μέχρι τώρα κυνηγάω όπου βρω τα μπαστουνάκια black licorice gummies, από τα γλυκά της γιαγιάς μου, που ευωδίαζε ο κόσμος όλος γλυκάνισο απ’ την κοπανισμένη γλυκόριζα, μέχρι τις βαθιές γλυκόπικρες νότες στο ποτήρι μου με την  Φινλανδική βότκα, πάντα με παίρνει μαζί της και με πάει στην γλυκιά, θερμή της χώρα…

Γλυκόριζα: ένα γιατρικό που δεν μοιάζει καθόλου με γιατρικό. Πιο γλυκιά κι από τη ζάχαρη, η ρίζα της έχει ενδιαφέρουσες φυτοχημικές ουσίες, αλλά η χρήση της ως γλυκαντικό μέσο δεν είναι εκτεταμένη, αν και δεν έχει τις επιβλαβείς συνέπειες από τη χρήση ζάχαρης. Πάντως, οι αστοί των νεότερων χρόνων τη γνώρισαν ως γιάμπολη, τη μαύρη στο χρώμα γλυκαντική ουσία από εκχύλισμα γλυκόρριζας που χρησιμοποιήθηκε στην παρασκευή ζαχαρωτών.

Διάβασε επίσης: Χαμομήλι: Ιδιότητες, τα 18 οφέλη του και οι παρενέργειες

Η δράση της ως επουλωτικό, αντιφλεγμονώδες και υπακτικό, και η επιρροή της στο ορμονικό υποστηρίζεται και από σύγχρονες μελέτες, που επεκτείνονται και στους νευροδιαβιβαστές, όπως στη σεροτονίνη – τονωτική, χαλαρωτική, βελτιώνει τη διάθεση. Κατάλληλη για να καταπολεμήσει το κρυολόγημα, τον πονόλαιμο και τον βήχα (όπως οι παστίλιες της γιάμπολης), και γενικά των προβλημάτων του αναπνευστικού. Για το γαστρεντερικό σύστημα, προτείνεται για τα έλκη, τις γαστρίτιδες και τις κολίτιδες, τη δηλητηρίαση, τον μετεωρισμό και τη ναυτία. Ενίοτε χρησιμοποιείται και για τις δερματικές φλεγμονές. Στην Κρήτη την κατανάλωναν και ωμή.

Λατινική ονομασία: Glycyrrhiza glabra

Άλλες ονομασίες: Γλυκύρριζα, γλυκορίζι

Τρόποι χρήσης

Η ρίζα, συχνά σε συνδυασμό με άλλα βότανα, κυρίως μαλακτικά ή αντιφλεγμονώδη/στυπτικά. Αφέψημα, βάμμα, ιαματικό κρασί.

Θεραπευτική δράση

Η γλυκόριζα θεωρείται ότι έχει αποχρεμπτικές, καταπραϋντικές, αντισπασμωδικές, αντιφλεγμονώδεις και καθαρτικές ιδιότητες. Θεωρείται ότι εμφανίζει δράση και στα επινεφρίδια. Έχει χρησιμοποιηθεί για διάφορες παθήσεις όπως βρογχική καταρροή, βρογχίτιδα, χρόνια γαστρίτιδα, πεπτικά έλκη, κολικούς και πρωτοπαθή αδρενοκορτικοειδική ανεπάρκεια. Το βότανο έχει αξιοσημείωτη δράση στο ενδοκρινικό σύστημα. Τα γλυκοσίδια που περιέχει έχουν παρόμοια δομή με τα φυσικά στεροειδή που υπάρχουν στον οργανισμό.

Έτσι εξηγείται η ευεργετική δράση της γλυκόριζας σε προβλήματα των επινεφριδίων όπως η νόσος του Άντισσον. Επίσης τα γλυκοσίδια αυτά αναστέλλουν την παραγωγή κορτιζόλης στον οργανισμό, της ορμόνης που εκκρίνεται στο αίμα όταν αγχωνόμαστε. Με τον τρόπο αυτό το φυτό επενεργεί θετικά σε προβλήματα στρες. Το βότανο είναι ωφέλιμο σε προβλήματα γαστρίτιδας και πεπτικού έλκους. Έχει θετική δράση σε καταρροή, βρογχίτιδα και βήχα.

Διάβασε επίσης: Τσάι του βουνού: τα οφέλη και οι παρενέργειες

Γλυκόριζα για την καούρα

Αν και δεν υπάρχουν πολλές έρευνες που να το επιβεβαιώνουν, η γλυκόριζα έχει διαπιστωθεί ότι βοηθάει στην ανακούφιση από τα συμπτώματα της καούρας. Η βασική αιτία είναι η ίδια με εκείνη της μαγειρικής σόδας. Επειδή τα υγρά του στομάχου είναι όξινα, κάθε αντιόξινη ουσία θα σας βοηθήσει να τα εξουδετερώσετε. Αλλά πρέπει να προσέχετε, καθώς η υπερβολική κατανάλωση γλυκόριζας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης του αίματος. Συνιστάται να μασάτε μια γλυκόριζα πριν από το γεύμα, εφόσον γνωρίζετε ότι είστε επιρρεπείς στην καούρα.

Αρθρίτιδα

Σε προβλήματα αρθρίτιδας όπου λαμβάνονται κορτικοειδή σκευάσματα, βοηθά για την καλύτερη λειτουργία των επινεφριδίων. Η γλυκόριζα για τις βρογχικές παθήσεις συνδυάζεται με το Βήχιο ή το Μαρούβιο. Για τα γαστρικά προβλήματα με Αλθέα, Σύμφυτο και Σπειραία. Παρασκευάζεται ως αφέψημα.

Διάβασε επίσης: Αγκινάρα: θεραπευτικές ιδιότητες, οφέλη, τρόποι χρήσης και καλλιέργεια

Καλλιέργεια

Είναι θάμνος ύψους 50-100 εκ., με ρίζες που φτάνουν τα 1-2 μέτρα, κυλινδρικές, διακλαδισμένες και σαρκώδεις. Αυτές είναι που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς. Οι βλαστοί του φυτού είναι όρθιοι, ραβδωτοί, ισχυροί και χνουδωτοί, τα φύλλα είναι πτεροειδή, τα άνθη του φυτού έχουν συνήθως χρώμα κυανό και εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού. Τη γλυκόριζα την συναντούμε σε μεγάλες αποικίες σε χαμηλό υψόμετρο και σε εδάφη χέρσα και ακαλλιέργητα. Βότανο γνωστό εδώ και χιλιάδες χρόνια. Στην κινέζικη ιατρική την χρησιμοποιούν εδώ και 3.000 χρόνια.

Διάβασε επίσης: Βαλεριάνα: ιδιότητες, θεραπευτική δράση, χρήση και παρενέργειες

Ιστορία

Μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, πολλοί γιατροί εξήραν τη ρίζα γλυκόριζας ως θεραπευτικό μέσο για το βήχα, τα κρυολογήματα και την καταρροή (φλεγμονή των βλεννογόνων). Κατά το Μεσαίωνα αποδόθηκαν στη γλυκόριζα, ακόμη και μαγικές καθώς και θαυματουργικές θεραπευτικές δυνάμεις. Και κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης (14ος και 17ος αιώνας) η γλυκόριζα έγινε ευρέως δημοφιλής ως «το γλυκό φάρμακο».

Συστατικά

• Γλυκυριζίνη
• Ταννίνη
• Γλυκόζη
• Καλαμοσάκχαρο
• Γλυκορριζικό οξύ
• Γλυκυριτίνη
• Αλατα ασβεστίου και μαγνησίου
• Ασπαραγίνη
• Στεροειδή οιστρογόνα
• Κετόνες (ketones)
• Έλαια
• Κουμαρίνες

Σε μελέτες:

• Ανέδειξε ανασταλτική έναντι καρκινικών κυττάρων δραστηριότητα στο εργαστήριο (in vitro).
• Ανέδειξε γαστροπροστατευτική δράση σε καρκινοπαθείς που είχαν παρενέργειες από την χημειοθεραπεία με oxaliplatin.
• Επέδειξε αντιφλεγμονώδη επίδραση σε φλεγμονώδη ηπατική βλάβη.
• Ανέδειξε κατασταλτική δράση έναντι παθογόνων μικροοργανισμών.
• Eίχε καρδιοπροστατευτική επίδραση σε αρουραίους με μυοκαρδιακή νέκρωση.
• Eίχε ευεργετική δράση στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
• Άμβλυνε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης.
• Υποβοήθησε τον έλεγχο του βάρους και της χοληστερίνης.
• Η ασπιρίνη επικαλυμμένη με γλυκόριζα μείωσε τον αριθμό των ελκών σε αρουραίους κατά 50%.

Προφυλάξεις

Να αποφεύγεται από άτομα με ιστορικό υπέρτασης, νεφρικής ανεπάρκειας και όσους χρησιμοποιούν παρασκευάσματα διγιτοξίνης (digoxin). Η κατάχρηση προκαλεί αδυναμία στο μυϊκό σύστημα και πονοκεφάλους, είναι τοξική στο συκώτι, ρίχνει την τεστοστερόνη, κάνει κατακράτηση υγρών, πόνο στην κοιλιά. Περίπου κάθε μήνα κάνουμε διακοπή. Δεν πρέπει να λαμβάνεται μαζί με διουρητικά, φάρμακα για την καρδιά, το σάκχαρο, μυοχαλαρωτικά, κορτικοστεροειδή, χάπια που επιδρούν στη σεροτονίνη, αντισυλληπτικά, αντιπηκτικά, λίθιο, ιντερφερόνη. Συνδυασμοί: Με τη γλυκόριζα συνδυάζονται ιδανικά το μπαχάρι, το κάρδαμο, η κανέλα, το γαρίφαλο, οι σπόροι του κόλιανδρου και του μάραθου, το τζίντζερ, το πιπέρι, ο αστεροειδής γλυκάνισος και το πιπέρι Σετσουάν.

Γενικότερα, αποτελεί βότανο με υψηλό δείκτη παρενεργειών. Η γλυκόριζα περιέχει μια ουσία που ονομάζεται γλυκυρριζίνη, η οποία είναι υπεύθυνη για την πλειονότητα των παρενεργειών. Πολλές εταιρείες κατεργασίας αφαιρούν την γλυκυρριζίνη από την γλυκόριζα, δημιουργώντας ένα ασφαλέστερο προϊόν που ονομάζεται deglycyrrhizinated γλυκόριζα (DGL). Είναι αμφίβολο όμως εάν οι θεραπευτικές δράσεις με την επεξεργασία αυτή δεν εξασθενούν.

Γλυκόριζα και καρδιακή αρρυθμία

Το υπουργείο υγείας των ΗΠΑ με οδηγία που εξέδωσε τον Οκτώβριο του 2011, προειδοποίησε ότι η κατανάλωση άνω των 56 γραμμαρίων την ημέρα επί τουλάχιστον 2 εβδομάδες, μπορεί να προκαλέσει υποκαλιαιμία και καρδιακή αρρυθμία ιδιαίτερα σε ενήλικες ηλικίας 40 ετών και άνω. Πρέπει να λαμβάνεται λοιπόν μέριμνα να υπάρχει η ενδεικνυόμενη ιατρική παρακολούθηση για τον καθορισμό της δοσολογίας και της διάρκειας της θεραπείας.

Γλυκόριζα και εγκυμοσύνη

Να σημειωθεί ότι μια φινλανδική μελέτη βρήκε ότι η κατανάλωση γλυκιρριζίνης πάνω από 500 mg κατά την εγκυμοσύνη επηρεάζει αρνητικά τη νοημοσύνη του παιδιού και να προκαλεί υπερκινητικότητα.

Αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα

Η γλυκόριζα μπορεί να αλληλεπιδράσει με διάφορα φάρμακα, όπως:

• Φάρμακα που μεταβολίζονται στο ήπαρ
• Καθαρτικά
• Αναστολείς της ΜΑΟ
• Από του στόματος αντισυλληπτικά
• Βαρφαρίνη (Coumadin)
• Διουρητικά
• Αντιυπερτασικά φάρμακα
• Διγοξίνη
• Κορτικοστεροειδή
• Ινσουλίνη ή φάρμακα για τον διαβήτη

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

^{Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://www.healthyliving.gr/2016/04/05/glykoriza-votano/
https://www.bambakia.gr/%CE%B3%CE%BB%CF%85%CE%BA%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%B6%CE%B1-%CE%BA%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%AC-%CF%81%CE%B5%CE%B3%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B1-%CE%B3%CE%BB%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B6%CE%B9/
https://el.wikipedia.org/}