Δενδρολίβανο: θεραπευτική δράση, ιδιότητες, οφέλη, καλλιέργεια και παρενέργειες

Δενδρολίβανο: το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό είναι ψάρια σαβόρ, αλλά πέρα από το θεσπέσια γεύση που δίνει στα φαγητά, διαθέτει ένα πλήθος θεραπευτικών ιδιοτήτων. Οι φυτοχημικές ουσίες του έχουν μελετηθεί εκτεταμένα για τη συμβολή τους στην ανάσχεση παθογόνων οργανισμών, ενώ το αιθέριο έλαιό του δεν παρουσιάζει διακυμάνσεις στη διάρκεια του έτους. Χρησιμοποιείται στην παραγωγή θυμιάματος, αλλά δεν πρέπει να συγχέεται με τον «λίβανο», που προσέφεραν οι τρεις Μάγοι στον Χριστό. Το δε μέλι από μέλισσες που έχουν «τρυγήσει» περιοχή όπου κυριαρχεί το δενδρολίβανο έχει εξαιρετικό άρωμα, αλλά κρυσταλλώνει εύκολα.

Λατινική ονομασία: Rosmarinus officinalis
Άλλες ονομασίες: Δεντρολίβανο, ροσμαρίνος, ροσμανή, λιβανωτίς η φαρμακευτική

Θεραπευτική δράση

Ίσως θα ήταν πιο εύκολο να αναφερθεί πού «δεν» ωφελεί το δενδρολίβανο, καθώς ο κατάλογος των θεραπευτικών ιδιοτήτων του είναι αρκετά μακροσκελής, αλλά η υπερκατανάλωσή του επιβλαβής. Κατ’ αρχήν, θεωρείται τονωτικό του οργανισμού (δυναμωτικό) και του κυκλοφορικού (προσοχή στη χρήση οι υπερτασικοί). Σε ό,τι αφορά στο γαστρεντερικό σύστημα, καταπολεμά τις εντερικές λοιμώξεις και παράσιτα (αμοιβάδες, «σκουλήκια»), τη διάρροια, τη δυσπεψία, την κολίτιδα, τη δυσκοιλιότητα, τον μετεωρισμό κτλ, ενώ ανοίγει την όρεξη και ταυτόχρονα είναι χωνευτικό. Κατά τον Μοναχό Αγάπιο του Κρητός, «Κάμε ἀπὸ τὸ ξύλον του σκουτέλι, ἢ χουλιάρι, ἢ ἄλλο ἀγγεῑον νὰ τρώγῃς εἰς αὐτὸ, νὰ μὴ σε βλάψη πρᾶγμα ἐναντίον». Οι γαργάρες με αφέψημα καταπραΰνουν τις άφθες στο στόμα. Ιαματικό και για το ουροποιητικό σύστημα.

Έχει αντιπυρετικές (εφιδρωτικό και για τους ρευματικούς πυρετούς) και σπασμολυτικές ιδιότητες, ικανό να αντιμετωπίσει τον πονοκέφαλο, το κρυολόγημα αλλά και μορφές γρίπης και γενικά προβλήματα του αναπνευστικού. Χρησιμοποιείται ως χολαγωγό, εμμηναγωγό (και.. αντιυστερικό για τις γυναίκες). Ωφέλιμο για το συκώτι (και στον ίκτερο), αντισηπτικό και απολυμαντικό (και ο καπνός της καύσης του), αλλά και για την υγεία του δέρματος (κυρίως εκζέματα) και του τριχωτού της κεφαλής (πολτοποιημένα φύλλα του σταματούν μέχρι τον τριχοφάγο – αλωπεκία!). Προτείνεται σε περιόδους κοπιαστικής εργασίας, είτε χειρονακτικής είτε πνευματικής, καθώς και για να θεραπεύσει μυϊκούς πόνους, μώλωπες, διαστρέμματα, ρευματικούς πόνους (εξωτερική χρήση) και για να «ρίξει» το σάκχαρο.

Τρόποι χρήσης: Αφέψημα, έγχυμα, λουτρό, κατάπλασμα, βάμμα.

Δεντρολίβανο για τη μνήμη

Την επόμενη φορά που μια παρουσίαση ή η εφαρμογή ενός καινούργιου software προγράμματος σου δημιουργεί πρόβλημα, σταμάτα λίγο και θυμήσου την Οφηλία του Σαίξπιρ. Αφού ο Άμλετ την οδήγησε στην τρέλα, αυτή τριγυρνούσε στο κάστρο μαζεύοντας άνθη δεντρολίβανου και σιγομουρμούριζε «Αυτό είναι για τις θύμησες». Οι ερευνητές του πανεπιστημίου Northumbria ανακάλυψαν ότι η Οφηλία είχε βρει κάτι ιδιαίτερο στο δεντρολίβανο. Έτσι, οι ειδικοί, αφού έβαλαν 48 φοιτητές να μυρίσουν ελεύθερα σε μια αίθουσα το άρωμα από τα άνθη του δεντρολίβανου, είδαν στη συνέχεια ότι το συγκεκριμένο γκρουπ πήγε εξαιρετικά καλά στα τεστ μνήμης στα οποία το υπέβαλαν.

Δενδρολίβανο για τον πονοκέφαλο

Το δενδρολίβανο μειώνει τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων με αποτέλεσμα να ανακουφίζεστε από τον πονοκέφαλο. Επίσης είναι θερμαντικό και διεγείρει την κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο και εκτός του ότι βελτιώνει τη συγκέντρωση και τη μνήμη, είναι χρήσιμο για τους νευρικούς πονοκεφάλους και τις ημικρανίες!

Διάβασε επίσης: Χαμομήλι: Ιδιότητες, τα 18 οφέλη του και οι παρενέργειες

Αντιμικροβιακή δράση

Έχει αντιμικροβιακή δράση και μάλιστα μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα χρησιμοποιείτο ως αντισηπτικό στα γαλλικά νοσοκομεία. Πιο αναλυτικά, από έρευνες διαπιστώθηκε ότι χρειάστηκε ελάχιστη συγκέντρωση του αιθέριου ελαίου δενδρολίβανου για την ανάσχεση της ανάπτυξης διαφόρων παθογόνων οργανισμών όπως ο E. Coli.

Βακτηριοκτόνος δράση

Έχει βακτηριοκτόνο δράση, αφού βρέθηκε ότι αναστέλλει έξι μικροοργανισμούς που αλλοιώνουν συνήθως το κρέας και αντιμυκητησιακή δράση, εφόσον φάνηκε από έρευνες ότι αναστέλλει μερικώς την ανάπτυξη, καθώς και την παραγωγή τοξινών από διάφορους μύκητες.

Αντιοξειδωτική δράση

Ως γνωστόν, οι ελεύθερες ρίζες έχουν σχετιστεί με διάφορα βιολογικά φαινόμενα, όπως φλεγμονή, γήρας, καρκινογένεση. Οι αντιοξειδωτικές ιδιότητες των εκχυλισμάτων του δενδρολίβανου βασίζονται στα φαινολικά συστατικά του.

Διάβασε επίσης: Τσάι του βουνού: τα οφέλη και οι παρενέργειες

Αντικαρκινικές ιδιότητες

Πολλά από τα συστατικά του φυτού έχουν δείξει τις αντικαρκινικές του ιδιότητες σε in vitro και in vivo μοντέλα. Μία ακόμα ιδιότητα του αιθέριου έλαιου του δενδρολίβανου είναι η ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας.

Μείωση γλυκόζης και χοληστερόλης

Σε πρόσφατες μελέτες βρέθηκε ότι μπορεί να μειώσει τη γλυκόζη αίματος και τα επίπεδα χοληστερόλης και να βοηθήσει στον έλεγχο του βάρους.

Για τον τυμπανισμό

O τυμπανισμός είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα που οφείλεται στην ανάπτυξη αερίων στο στομάχι και στο έντερο και προκαλεί αίσθημα βάρους και δυσφορία. Για να απαλλαγείτε από τον τυμπανισμό, ρίξτε 50 γρ. ανθισμένο δεντρολίβανο, φρέσκο ή ξερό, και αφήστε το σκεπασμένο για 10 λεπτά μέσα σε βραστό νερό. Πίνετε ένα φλιτζάνι από το αφέψημα έπειτα από κάθε γεύμα. Γνωστό από την αρχαιότητα για τις χωνευτικές και σπασμολυτικές του ιδιότητες, το δεντρολίβανο είναι γενικά πολύ αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση πολλών γαστρεντερολογικών προβλημάτων.

Για την κυτταρίτιδα

Αναμίξτε μερικές σταγόνες αιθέριο έλαιο δεντρολίβανου με αιθέριο έλαιο γκρέιπ φρουτ και χρησιμοποιήστε το στο μπάνιο.

Βάλτε λίγη ποσότητα από το μείγμα στο σφουγγάρι σου και κάνε ελαφρύ μασάζ, με κυκλικές κινήσεις στα επίμαχα σημεία, μέχρι να κοκκινίσει ελαφρά το δέρμα και να γίνει υπεραιμία.

Eύκολη diy λακ από λάδι καρύδας και δεντρολίβανο

Η λακ στο μυαλό μας είναι ένα προϊόν ομορφιάς που πιστεύουμε ότι όχι μόνο καταστρέφει το περιβάλλον, αλλά και στο ότι συμβάλλουν για να καταστραφούν τα μαλλιά μας! Παρόλα αυτά, μια λακ δεν χρειάζεται να είναι τόσο βλαβερή για εμάς ή το περιβάλλον. Μπορείς να φτιάξεις εύκολα τη δική σου, με λάδι καρύδας και δεντρολίβανο που όχι μόνο δεν θα ταλαιπωρεί τα μαλλιά σου, αλλά θα δυναμώσει και την τρίχα. Μπορεί η λακ αυτή, να μην είναι τόσο ισχυρή όσο αυτές που βρίσκεις στο εμπόριο, αλλά σίγουρα βοηθάει πολύ στο φριζάρισμα και στο να δείχνουν τα μαλλιά σου περιποιημένα.

Τι θα χρειαστείς:

• 2 κ.σ. λάδι καρύδας
• 3-4 σταγόνες έλαιο δεντρολίβανου
• 2 κούπες εμφιαλωμένο νερό

Εκτέλεση: Λιώσε το λάδι καρύδας και πρόσθεσέ το σε ένα μπουκάλι σπρέι μαζί με το νερό και έλαιο δεντρολίβανου. Πρέπει να ανακινείς καλά την λακ κάθε φορά πριν την χρήση. Αν βλέπεις να «κόβει» είναι φυσιολογικό. Ψέκασε σε νωπά ή στεγνά μαλλιά.

Ιαματικό κρασί με δενδρολίβανο

Θα χρειαστείτε:

• 20 γραμμ. κορφές δενδρολίβανου
• 1 λίτρο κρασί

Μαζέψτε τις κορφές (κάπου 10 εκ.) την άνοιξη, όταν είναι ακόμα τρυφερές. Χοντροκόψτε τις και βάλτε τις σε ένα δοχείο μαζί με το κρασί. Σφραγίστε το δοχείο και αφήστε το για 5 ημέρες σε δροσερό, σκιερό μέρος. Φιλτράρετε το κρασί, καθώς το αδειάζετε σε καθαρό μπουκάλι.

Δοσολογία: Ένα ποτηράκι του κρασιού, μετά το φαγητό.

Θεραπευτικές ιδιότητες: Είναι χωνευτικό, εφιδρωτικό, διουρητικό. Καταπραΰνει τους σπασμούς στην κοιλιακή χώρα, τον μετεωρισμό και τον βήχα, και ανακουφίζει από τους πόνους της περιόδου.

Περιποίηση προσώπου με δεντρολίβανο

θα χρειαστείς:

1 κ.σ δεντρολίβανο (φρέσκο ή ξερό)

1 κ.γ γαρίφαλο

1 κανάτα με βραστό νερό

1 κεραμικό σκεύος (για να διατηρεί την υψηλή θερμοκρασία του νερού)

1 μεγάλη πετσέτα (για να καλύπτει το πρόσωπο μέχρι τους ώμους, αλλά και το σκεύος)

Εκτέλεση: Αρχικά, καθάρισε το πρόσωπό σου. Έπειτα βράσε το νερό και πρόσθεσε το γαρίφαλο και το δεντρολίβανο. Μετέφερε το αρωματικό νερό στο κεραμικό σκεύος και τοποθετησέ το σε μια ευθεία επιφάνεια. Αμέσως ρίξε πάνω σου την πετσέτα καλύπτοντας το πρόσωπο, τους ώμους και το μπολ. Διατήρησε το πρόσωπό σου κάτω από τον ατμό για 10-18 λεπτά.

Λεμονάδα με μέλι και δεντρολίβανο

Δεν υπάρχει πιο απολαυστικό ρόφημα, όταν η θερμοκρασία αρχίζει να ανεβαίνει! Για να τη μετατρέψεις αυτομάτως σε κοκτέιλ για πάρτι, μπορείς να προσθέσεις και λίγη βότκα.

Υλικά:

• 2 φλ. φρέσκος χυμός λεμονιού
• 3-4 φλ. ανθρακούχο νερό
• φέτες λεμονιού για το γαρνίρισμα
• κλωνάρια δεντρολίβανου για το γαρνίρισμα

Για το σιρόπι:

• ½ φλ. νερό
• 4 μεγάλα κλωνάρια δεντρολίβανου
• ½ φλ. μέλι

Εκτέλεση:

• Για το σιρόπι: Αφήνεις ½ φλ. νερό να βράσει, το αποσύρεις από τη φωτιά και προσθέτεις τα κλωνάρια του δεντρολίβανου. Τα αφήνεις για μία ώρα, αφαιρείς το δεντρολίβανο και ρίχνεις το μέλι. Ανακατεύεις μέχρι το μέλι να διαλυθεί. Αν το νερό στο μεταξύ έχει κρυώσει υπερβολικά, ζεσταίνεις ελαφρώς το μείγμα σε χαμηλή φωτιά.
• Σε μια μεγάλη κανάτα ρίχνεις το χυμό λεμονιού και 2 φλ. από το σιρόπι (που στο μεταξύ έχεις αφήσει να κρυώσει εντελώς). Ανακατεύεις καλά.
• Προσθέτεις το ανθρακούχο νερό στην κανάτα και ανακατεύεις.
• Γαρνίρεις με τον πάγο και το δεντρολίβανο.

Tip: Το σιρόπι που θα περισσέψει το διατηρείς στο ψυγείο για μελλοντική χρήση.

Το δενδρολίβανο στη μαγειρική

• Δυνατό άρωμα και ιδιάζουσα, κάπως στυφή γεύση.
• Στο εμπόριο: Φρέσκο σε ματσάκια ή αποξηραμένο. Διατηρείται φρέσκο στο ψυγείο μέχρι 5 μέρες. Αν σκοπεύετε να το αποξηράνετε, μην το αφήσετε για μέρες στο ψυγείο.
• Χρήση: Ολόκληρα τα κλωναράκια, αλλά να ξέρετε ότι με το μαγείρεμα όλα τα φύλλα πέφτουν. Ψιλοκομμένο και ξερό μπαίνει προς το τέλος του μαγειρέματος. Μικρότερη χρήση έχει ωμό.
• Ταιριάζει: Σε πουλερικά, κρεατικά (χοιρινό και αρνί, και όπου αλλού θέλετε να «σπάσει» τη μυρωδιά), σε γέμιση, κόκκινες και άσπρες σάλτσες, πατάτες, μελιτζάνες, κολοκυθάκια, αρωματικά ψωμάκια.

Χρήση

• Το χρησιμοποιούμε και ως αφέψημα και ως έγχυμα
• Παρασκευή εγχύματος: βράζουμε 1 ποτήρι νερό και στη συνέχεια ρίχνουμε 1 κουταλιά της σούπας βότανο. Αφήνουμε για 10 – 15 λεπτά. Σουρώνουμε και καταναλώνουμε.
• Παρασκευή αφεψήματος για εξωτερική χρήση: Βράζουμε 1 κουτάλια σούπας τριμμένο δεντρολίβανο με 1 ποτήρι νερό για 10 – 15 λεπτα, αφήνουμε λίγο και σουρώνουμε πριν από τη χρήση.
• Το έγχυμα βοηθάει στη διάρροια, ενώ ενδείκνυται μεταξύ άλλων για ατονία, πονοκέφαλο, κρυολόγημα, υπερκόπωση, εξάντληση και κατάθλιψη.
• Το αφέψημα βοηθάει στη θεραπεία της τριχόπτωσης.
• Επιπλέον, το δεντρολίβανο χρησιμοποιείται και ως μπαχαρικό στη μαγειρική.
• Διατηρείται σε σκοτεινό και δροσερό μέρος.

Προφυλάξεις

• Δεν συνιστάται η κατανάλωση κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Δεν συνιστάται η κατανάλωση από άτομα που πάσχουν από υπέρταση και επιληψία.
• Το δενδρολίβανο είναι ένα πολύτιμο βότανο αλλά η υπερκατανάλωση του επιφέρει ανεπιθύμητα αποτελέσματα όπως σπασμούς και ζαλάδες.
• Επειδή δεντρολίβανο δεν έχει μελετηθεί σε παιδιά, δεν συνιστάται για ιατρική χρήση σε άτομα κάτω των 18 ετών. είναι ασφαλή για κατανάλωση ως καρύκευμα σε τρόφιμα, όμως.

Καλλιέργεια

Χρειάζεται στεγνό και αμμώδες έδαφος. Δεν χρειάζεται πολύ νερό, αλλά γι αυτό απαιτεί πολύ ζέστη και ήλιο. Φυτό θαμνώδες πολυετές, με ύψος που δε ξεπερνά τα 2 μέτρα, φρυγανώδες και αειθαλές. Το βρίσκουμε σε όλη την Ελλάδα σαν καλλιεργούμενο στους κήπους και σε πάρκα. Υπάρχει και αυτοφυές σε ορεινές περιοχές συνήθως στην Πελοπόννησο, την Εύβοια και τα νησιά. Δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη από πότισμα και μπορεί να φυτρώσει και σε βραχώδεις ορεινές περιοχές. Οι βλαστοί έχουν ένα ευχάριστο άρωμα που μοιάζει με αυτό του τσαγιού και η γεύση τους είναι ελαφρώς πικρή και λίγο καυτερή.

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

^{Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%BF
https://www.mistikakipou.gr/simvoules-dentrolivano/
https://medlabgr.blogspot.com/2016/02/Rosmarinus.html
https://www.diatrofi.gr/food/%CE%B2%CF%8C%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B1/ta-panta-gia-to-dendrolibano/
https://www.mednutrition.gr/portal/lifestyle/diatrofi/7786-to-thavmatourgo-dentrolivano
https://meygeia.gr/anakalypste-tis-apisteftes-chriseis-kai-ta-ofeli-tou-dendrolivanou/
http://mpetskas.com/?p=10341
http://www.alekati.gr/%CE%B4%CE%B5%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B2%CE%B1%CE%BD%CE%BF}