Top 10: Δέκα (συν μία) σπουδαίες επιστημονικές εξελίξεις του 2014

Η γέννηση του πρώτου παιδιού που κυοφορήθηκε σε μεταμοσχευμένη μήτρα, η πρώτη προσγείωσή μας σε κομήτη και μια ανακάλυψη που ίσως κρύβει το μυστικό της νεότητας είναι μερικά από τα μεγαλύτερα ή μικρότερα άλματα που έκανε η ανθρωπότητα τη χρονιά που μας πέρασε. 

1. Προσγείωση της πρώτης ανθρώπινης κατασκευής σε κομήτη: Το μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο "Ροζέτα" προσέγγισε, μετά από δέκα χρόνια μοναχικού ταξιδιού στο διάστημα, τον κομήτη 67P /Tσουριόμοφ-Γκερασιμένκο. Το ρομπότ που μετέφερε μαζί του, "Philae", προσεδαφίστηκε στο ουράνιο σώμα επιφορτισμένο με την αποστολή να μας στείλει στοιχεία για τους κομήτες και την ιστορία τους, το ηλιακό μας σύστημα αλλά και την προέλευση της ζωής.

2. Χαρτογράφηση της εξέλιξης των δεινοσαύρων σε πτηνά: Εδώ και χρόνια γνωρίζουμε ότι τα πτηνά προέρχονται από τους δεινοσαύρους. Φέτος όμως, μετά από μια ανασκόπηση πολλών ερευνών, οι επιστήμονες κατάφεραν να κατανοήσουν επιτέλους πώς συγκεκριμένα είδη δεινοσαύρων έγιναν, σταδιακά, ελαφρύτεροι και πιο μικρόσωμοι, ανέπτυξαν φτερά και κατάφεραν να πετάξουν.

3. Αναζωογόνηση με μετάγγιση αίματος: Μπορεί να παραπέμπει σε ταινίες... με βαμπίρ, όμως είναι γεγονός. Ερευνητές έκαναν μετάγγιση αίματος -και πιο συγκεκριμένα του παράγοντα GDF11- από νεότερης ηλικίας ποντίκια σε μεγαλύτερα, επιτυγχάνοντας να ανανεώσουν όχι μόνο τους μυς αλλά και τον εγκέφαλο των τελευταίων! Τα ευρήματα ήδη αξιοποιούνται σε μια κλινική δοκιμή όπου ασθενείς με Αλτσχάιμερ υποβάλλονται σε θεραπεία με πλάσμα αίματος από νέους, υγιείς δότες.

4. Συνεργασία ανάμεσα σε ρομπότ χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση: Χάρη σε νέο λογισμικό, τα ρομπότ μπορούν πλέον να αλληλεπιδρούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους σε στοιχειώδεις έστω εργασίες χωρίς την παρέμβαση του ανθρώπου. Για παράδειγμα, μικροσκοπικά ρομπότ μπορούν πλέον να επικοινωνήσουν μεταξύ τους ώστε να σχηματίσουν σμήνη και να πετάξουν σε κυκλικούς σχηματισμούς. Εντυπωσιακό, αλλά ταυτόχρονα και τρομακτικό.

5. Γέννηση του πρώτου παιδιού από μεταμοσχευμένη μήτρα: Μια 36χρονη γυναίκα που είχε γεννηθεί χωρίς μήτρα (με ένα σπάνιο σύνδρομο που λέγεται MRKH) κατάφερε, μετά από μεταμόσχευση μήτρας, να κυοφορήσει και να γεννήσει το φθινόπωρο ένα υγιές αγοράκι. Δότρια, μια 61χρονη "οικογενειακή φίλη" η οποία είχε μπει προ πολλού στην εμμηνόπαυση.

6. Επεξεργαστές που μιμούνται τον ανθρώπινο εγκέφαλο: Ο λόγος για τα λεγόμενα "νευρομορφικά τσιπ" που κατασκευάστηκαν φέτος από μηχανικούς της IBM με πρότυπο την περίπλοκη αρχιτεκτονική του εγκεφάλου μας. Όπως κι εμείς, είναι σε θέση να επεξεργάζονται μεγάλες ποσότητες δεδομένων που προέρχονται από διαφορετικές πηγές. Ακόμη όμως είναι... πρωτόγονα: ενώ ο εγκέφαλός μας έχει 100 δις νευρωνικά κύτταρα και 100 τρις συνάψεις, οι νέοι αυτοί επεξεργαστές διαθέτουν "μόλις" 5,4 δις τρανζίστορ και 256 εκατομμύρια "συνάψεις". 

7. "Αφοπλισμός" των δυσάρεστων αναμνήσεων: Οι ειδικοί κατάφεραν να απομονώσουν τις μνήμες των πειραματόζωων από αρνητικά συναισθήματα και να τις καταστήσουν ουδέτερες, με αποτέλεσμα συγκεκριμένα ερεθίσματα να πάψουν να πυροδοτούν φόβο στα ποντίκια. Η τεχνική τους δεν έχει δοκιμαστεί ακόμη σε ανθρώπους, αλλά γεννά ελπίδες για την αντιμετώπιση του μετατραυματικού στρες και άλλων διαταραχών. 

8. Ανακάλυψη της αρχαιότερης ίσως σπηλαιογραφίας στον κόσμο: Μέχρι πρόσφατα πιστεύαμε ότι οι παλαιότερες σπηλαιογραφίες βρίσκονται στην Ευρώπη. Όμως φέτος ανακαλύφθηκε ότι τα σχέδια που είχαν βρεθεί σε μια σπηλιά στην Ινδονησία δεν είναι 10.000 ετών, όπως λανθασμένα νομίζαμε, αλλά 35.000-40.000 ετών! Θέτουν λοιπόν έτσι υποψηφιότητα για τα αρχαιότερα έργα τέχνης στην ιστορία.

9. Πρόοδος στη θεραπεία του διαβήτη: Δύο επιστημονικές ομάδες ανέπτυξαν η καθεμία διαφορετικές μεθόδους μετατροπής κυττάρων σε βήτα-κύτταρα, αυτά δηλαδή που παράγουν ινσουλίνη και τα οποία καταστρέφονται από το ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενή στο διαβήτη τύπου 1. Η συγκεκριμένη ανακάλυψη μας φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στη θεραπεία της πάθησης. 

10. Επέκταση του γενετικού αλφαβήτου: Ολόκληρη η ζωή στη Γη όπως τη γνωρίζουμε κωδικοποιεί τις γενετικές πληροφορίες της χρησιμοποιώντας τέσσερα γράμματα στο DNA: τα A, T, G, και C. Όμως οι επιστήμονες κατάφεραν να προσθέσουν δύο ακόμη γράμματα στο γενετικό αλφάβητο του βακτηρίου E. coli (τα X και Y). Αυτή η επιτυχία μπορεί να μας βοηθήσει να αναπτύξουμε νέες ιατρικές θεραπείες, με τεχνητούς μικροοργανισμούς που θα δημιουργούνται στο εργαστήριο.

+1. Οι ανασκαφές στον τάφο της Αμφίπολης: Το εντυπωσιακό μνημείο με τις Σφίγγες, τις Καρυάτιδες και τα υπέροχα ψηφιδωτά θεωρείται ότι χτίστηκε για έναν σπουδαίο άντρα. Διάφορα σενάρια έχει εμπνεύσει ο ανθρώπινος σκελετός που βρέθηκε στο εσωτερικό του, ακόμη και ότι ανήκει στο Μεγάλο Αλέξανδρο.