Μαντζουράνα: θεραπευτικές ιδιότητες, οφέλη, χρήση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Φυτό με παρόμοιες ιδιότητες όπως η ρίγανη, αλλά με χαρακτηριστικά διαφορετικό άρωμα και περιορισμένη χρήση στην καθημερινή κουζίνα. Χωνευτική (συνδυάζεται με τον δυόσμο) και χαλαρωτική, γίνεται «φάρμακο» για τις στομαχικές και τις εντερικές διαταραχές (κολικοί, μετεωρισμός). Γενικά της προσδίδουν «καθαρτικές» ιδιότητες για το συκώτι (και με επιφανειακό κατάπλασμα), τον σπλήνα, το αίμα, τους πνεύμονες (και στα κρυολογήματα) αλλά κατάλληλη και για να απολυμάνει εξωτερικές πληγές, χάρη στην αντισηπτική δράση της. Κοπανισμένα τα φύλλα ως κατάπλασμα, χρησιμοποιούνται για να θεραπεύσουν τους μυϊκούς πόνους και το διάστρεμμα και η αλοιφή για να επουλώσει τραύματα.

Λατινική ονομασία: Οriganum majorana

Άλλες ονομασίες: σάμψυχο

Ιστορία

Στην Ελλάδα η ματζουράνα είναι γνωστή από τα αρχαία χρόνια όπου την χρησιμοποιούσαν ως φάρμακο κατά στομαχικών και εντερικών ενοχλήσεων. Ο Γαληνός προτρέπει την χρήση της ως χωνευτικού.

Τρόποι χρήσης

Μίσχος, φύλλα, άνθη. Αφέψημα, αλοιφή, επίθεμα/κατάπλασμα.

Ιαματικό λουτρό: δυο χούφτες μαντζουράνα και μία θυμάρι στο νερό της μπανιέρας. Χαλαρώνει και ανακουφίζει από πόνους στους μύες και τα συμπτώματα του κρυολογήματος.

Η μαντζουράνα στη μαγειρική

Τη γνωρίζουμε περισσότερο ως θεραπευτικό βότανο παρά ως υλικό μαγειρικής. Έντονο, ευδιάκριτο άρωμα.

Στο εμπόριο: Φρέσκια σε ματσάκια που διατηρούνται έως 1 εβδομάδα στο ψυγείο ή αποξηραμένη.

Χρήση: Τα φρέσκα φυλλαράκια ψιλοκομμένα σε φαγητά ή σαν γαρνίρισμα. Αποξηραμένη, όπως και όπου η ρίγανη.

Ταιριάζει: Σε σαλάτες, ομελέτες, ψάρι, ψωμάκια, κρεατικά (κυρίως με το χοιρινό για να «σπάσει» η μυρωδιά του), πουλερικά, πίτες.

Διάβασε επίσης: Βασιλικός: ιδιότητες, οφέλη, θεραπευτικές χρήσεις και παρενέργειες

Θεραπευτικές ιδιότητες

Βοηθά το πεπτικό σύστημα

Δρα ως σπασμολυτικό, αντιεμετικό, ανακουφίζει από τον μετεωρισμό και την δυσπεψία, διεγείρει το συκώτι και τη σπλήνα.

Χωνευτική δράση

Βοηθά πολύ σε ενοχλήσεις του στομάχου και δρα ως χωνευτικό/καταπραϋντικό για τον στομαχόπονο

Ηρεμιστική δράση

Είναι πολύ γνωστό για την ανακούφιση που προσφέρει από επίμονους και έντονους πονοκεφάλους ή πονόδοντους. Χρησιμοποιείται και ως παυσίπονο στους ρευματισμούς. Θεωρείται από την εναλλακτική ιατρική ευεργετικό σε νευρικής φύσεως παθήσεις, όπως υπερευαισθησία, νευρασθένεια, ψυχασθένεια, άγχος, αϋπνίες, ημικρανίες, ίλιγγος και απώλεια μνήμης.

Αποχρεμπτική δράση

Βοηθά σε παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος και θεωρείται ευεργετικό για τον νευρικό βήχα, το κρυολόγημα, τις αμυγδαλές, τη βρογχίτιδα και το άσθμα. Εκδηλώνει επίσης εφιδρωτική επίδραση.

Μαντζουράνα για το αναπνευστικό

Έχεις πρόβλημα με το αναπνευστικό σου; Βράσε 100 γρ. μαντζουράνας σε 1 λίτρο νερό και πάρε βαθιές εισπνοές πάνω από το ζεστό αφέψημα.

Μαντζουράνα για τους πόνους της περιόδου

Αυτό ισχυρίζεται νέα κορεάτικη έρευνα. Σε αυτήν, οι ερευνητές χώρισαν τις γυναίκες με έντονους σπασμούς κατά τη διάρκεια της περιόδου σε 3 ομάδες. Το πρώτο γκρουπ έλαβε την περιποίηση ενός 15λεπτου κοιλιακού μασάζ με αιθέρια έλαια κάθε μέρα τη βδομάδα πριν την έμμηνο ρήση, το δεύτερο γκρουπ δέχτηκε την ίδια φροντίδα χωρίς όμως τα αιθέρια έλαια, ενώ το τελευταίο γκρουπ αφέθηκε χωρίς καμία θεραπεία. Τα αποτέλεσματα έδειξαν ότι τα άτομα που έκαναν μασάζ με αιθέρια έλαια ανέφεραν ότι οι πόνοι τους μειώθηκαν έως και 50%.

Ανάμειξε λίγες σταγόνες από τα αιθέρια έλαια λευκόνδεντρου (Cajuput), άνισου και ματζουράνας σε λίγο αμυγδαλέλαιο και κάνε απαλό μασάζ με το μίγμα αυτό στην κοιλιά και χαμηλά στην πλάτη σου κάθε μέρα 10 μέρες πριν αρχίσει η περίοδός σου αλλά και κατά τη διάρκειά της.

Διάβασε επίσης: Δυόσμος: ιδιότητες, οφέλη, τρόποι χρήσης και παρενέργειες

Άλλες ιδιότητες

• Ανέπτυξε αντι-μεταστατικές και αντινεοπλασματικές επιδράσεις σε μεταστατικό καρκίνο του ανθρώπινου μαστού με αναστολή της ΝΡκΒ σηματοδότησης και μείωση της παραγωγής νιτρικού οξειδίου.
• Ανέστειλε την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων μαστού με προαγωγή του TNF-α και αναστολή της δραστηριότητας των μεταλλαγμένων ρ53.
• Ανέδειξε αντι-πολλαπλασιαστική δράση στην ανθρώπινη λευχαιμική κυτταρική σειρά.
• Ανέστειλε τη υπερδραστηριότητα των αιμοπεταλίων, που είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που ευθύνονται για θρόμβωση και εμφάνιση καρδιαγγειακών ασθενειών.
• Η συγχορήγηση με αντικαρκινικά φάρμακα σε λευκούς αρουραίους μείωσε την πιθανότητα επιπλοκών.
• Είχε μικροβιοκτόνα δράση έναντι των μυκήτων Fusarium solani, Candida albicans, Aspergillus niger, Α parasiticus, Rhizopus oryzae, Rhizoctonia otyzae-sativae, Altemaria brassicicola και των βακτηρίων Bacillus subtilis , Β megaterium, πηνίο Escherichia, Proteus vulgaris, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus.
• Το ουρσολικό οξύ του Origanum majorana L. ανέδειξε ανασταλτική της ακετυλοχολινεστεράσης (AChE) δράση φαινόμενο που φαίνεται ότι δρα ανασταλτικά στη νόσο Alzheimer.

Με ποιούς τρόπους μπορούμε να το εντάξουμε στη διατροφή;

• Ως αφέψημα
• Ως αιθέριο έλαιο (μαζί με λίγο μέλι)
• Τα φύλλα και τα λευκά άνθη για το άρωμα στη μαγειρική ή ζαχαροπλαστική
• Οι σπόροι σε σάλτσες κρεατικώνΣτην παρασκευή γλυκών του κουταλιού (όπως κυδώνι, σταφύλι, σύκο)

Ιαματικό κρασί με μαντζουράνα

Θα χρειαστείτε:

• 20 κορφές μαντζουράνας
• 1 λίτρο λευκό κρασί

Χοντροκόψτε τη μαντζουράνα με το χέρι και βάλτε τη σε ένα δοχείο μαζί με το κρασί. Αφήστε τη να μουλιάσει για 5 ημέρες, σε δροσερό, σκιερό μέρος. Μετά, φιλτράρετε το κρασί, καθώς το αδειάζετε σε καθαρό μπουκάλι.

Δοσολογία: Ένα ποτηράκι του κρασιού, όποτε το έχετε ανάγκη.

Θεραπευτικές ιδιότητες: Είναι ορεκτικό και χωνευτικό, ανακουφίζει από τον μετεωρισμό και καταπραΰνει τους σπασμούς. Μπορείτε να το πίνετε όταν έχετε πόνους στην κοιλιακή χώρα ή πονοκέφαλο. Επίσης είναι διουρητικό και αποχρεμπτικό.

Συντήρηση

Αμέσως μετά τη συλλογή της, η μαντζουράνα πρέπει να αποξηρανθεί. Στο σπίτι μπορεί να χρησιμοποιηθούν παραδοσιακοί τρόποι, δηλαδή ανάποδο κρέμασμα και τοποθέτηση στον ήλιο. Επίσης, μπορεί να συντηρηθεί μέσα σε λάδι.

Μαντζουράνα Αποξηραμένη

Τα φύλλα της Μαντζουράνας, χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό, συνήθως στο κρέας και το ψάρι,  την ζαχαροπλαστική σαν θεραπευτικό υλικό, αλλά και ως αφέψημα. Από τα φύλλα του φυτού λαμβάνεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται ως αντισηπτικό και αντισπασμωδικό ενώ έχει χρήσεις και στην αρωματοποιία.

Διάβασε επίσης: Ευκάλυπτος: ιδιότητες, οφέλη, θεραπευτικές χρήσεις, καλλιέργεια και παρενέργειες

Παρενέργειες

Η μαντζουράνα είναι ασφαλής όταν χρησιμοποιείται σε μικρή ποσότητα για διατροφική χρήση ή σε διάστημα έως 15 ημερών σε μεγαλύτερες φαρμακευτικές δόσεις σε μη αλλεργικά άτομα. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι μπορεί να συντελέσει στην πυροδότηση ορισμένων καρκίνων όταν χρησιμοποιείται μακροπρόθεσμα σε υψηλές φαρμακευτικές δόσεις. Η μαντζουράνα μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντιδράσεις σε άτομα που είναι αλλεργικά σε άλλα μέλη της οικογένειας (βασιλικό, ύσσωπο, λεβάντα, μέντα, ρίγανη και φασκόμηλο).

Άλλες παρενέργειες είναι η υπογλυκαιμία σε άτομα υπό φαρμακευτική αγωγή για διαβήτη, επιδείνωση απόφραξης εντέρου, αύξηση εκκρίσεων στομάχου και εντέρων, επιδείνωση άσθματος ή εμφυσήματος, επιδείνωση επιληψίας, επιδείνωση ουρικής απόφραξης. Λόγω έλλειψης σχετικών μελετών δε συνιστάται η χρήση του από εγκύους, θηλάζουσες και παιδιά.

Όπως στην περίπτωση όλων των βοτάνων όταν χρησιμοποιούνται για ιατρική χρήση, οι δοσολογίες που χρησιμοποιούνται είναι πολύ υψηλότερες των δοσολογιών που χρησιμοποιούνται για διατροφική χρήση. Πρέπει να λαμβάνεται λοιπόν μέριμνα το βότανο να είναι ελεύθερο προσμίξεων και να υπάρχει η ενδεικνυόμενη ιατρική παρακολούθηση για τον καθορισμό της δοσολογίας και της διάρκειας της θεραπείας.

Καλλιέργεια

 Για φύτευση και καλλιέργεια της ματζουράνας σε γλάστρα, επιλέγουμε σχετικά ηλιοφανείς θέσεις ή ημισκιερές με βορεινή ή δυτική έκθεση. Η ματζουράνα ευδοκιμεί και σε σχετικά μικρές γλάστρες με διάμετρο και ύψος περίπου 20 εκατοστών, καθώς διαθέτει περιορισμένο ριζικό σύστημα σε σχέση με άλλα αρωματικά φυτά όπως το δεντρολίβανο και η λεβάντα.

Διάβασε επίσης: Γαρύφαλλο: ιδιότητες, οφέλη, χρήση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://www.healthyliving.gr/2016/02/22/matzourana-xrhsh-parenergeies/
https://www.mednutrition.gr/portal/efarmoges/leksiko-diatrofis/16250-mantzourana
https://www.tanea.gr/2013/08/12/lifearts/mantzoyrana-to-myristiko-toy-erwta/
https://www.mistikakipou.gr/matzourana-se-glastra/
https://el.wikipedia.org/