Χριστίνα Ρούσσου: «Διαβάζοντας κλείνουμε την πόρτα της καθημερινότητας»

Είναι μια  εικόνα που κλείνει, σταθερά,  μέσα της τα καλοκαίρια της Χριστίνας Ρούσσου: «Ένας δροσερός χώρος, όπου εκεί διαβάζω και γράφω όλη μέρα!»

Εκεί την βρίσκουμε, στο σπίτι της στη Θεσσαλονίκη, να γράφει, να παίζει πιάνο και να ζωγραφίζει.

«Έχω μπροστά μου τον Θερμαϊκό και απέναντι τον Όλυμπο και το τοπίο αυτό δεν μένει ποτέ ίδιο, αλλάζει συνέχεια χρώματα και διαθέσεις. Άλλες φορές η θάλασσα αγριεμένη, άλλες λες και είναι λίμνη. Η πιο, άντε να  πω, ειδυλλιακή στιγμή, είναι όταν μπροστά μου δύει ο ήλιος και βάφει τ’ αλμυρά νερά με πορφυρές αποχρώσεις». 

Δεν της αρέσει καθόλου το καλοκαίρι, όπως λέει η ίδια, και περιμένει τον Σεπτέμβρη για να βρει τους ρυθμούς της.

- Εμείς θα πάμε διακοπές με το βιβλίο σας παρέα. Εσείς με ποια βιβλία στο χέρι θα βρεθείτε φέτος;

Αυτό τον καιρό διαβάζω για το νέο μυθιστόρημα που γράφω. Διάφορα αρχεία που μάζεψα για την Αμερική και την Κρήτη. Ενδιάμεσα, ξεκίνησα για τέταρτη ή πέμπτη φορά, έχασα τον αριθμό, την «Αναφορά στον Γκρέκο», του Καζαντζάκη.

- Μετά την επιτυχία του πρώτου σας βιβλίου, της "Ντουλμπέρας", έρχονται τα "Πέρατα της Αντοχής". Μιλήστε μας λίγο για το πρώτο σας βιβλίο, που αγαπάτε πολύ όπως λέτε. Τι αποτέλεσε έμπνευση για τη σύλληψη της ιδέας;

 Η Ντουλμπέρα ήταν το πρώτο μου πνευματικό παιδί, και σημαίνει πολλά για μένα. Το έναυσμα για να γράψω αυτό το βιβλίο μου δόθηκε όταν κάποτε διάβασα για τους Έλληνες ευεργέτες και ειδικότερα για τους Βλάχους ευεργέτες που πρόσφεραν τα μέγιστα όχι μόνο στην Ελλάδα μα και στις χώρες που διέπρεψαν. Έτσι ξεκίνησε η φαντασία μου το ταξίδι της, δημιούργησα μια οικογένεια Βλάχων που μεγαλουργεί  εμπορικά στην Βιέννη, στην Οδησσό, στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, και στην πολυεθνική Θεσσαλονίκη του 1900. Η χρονική περίοδος που εξελίσσεται η πλοκή, είναι απ’ το 1870 έως το 2000. Είναι μια μυθοπλασία, που όμως κινείται σε πραγματικούς ιστορικά χρόνους και τόπους.

Η βασική ηρωίδα, η Αορίκα, είναι μια Ντουλμπέρα. Και τι σημαίνει Ντουλμπέρα; Είναι χαρακτηρισμός που περικλείει πολλούς άλλους. Όταν εμείς οι Βλάχοι θέλουμε να χαρακτηρίσουμε μια γυναίκα δυναμική, όμορφη, αρχοντική, έξυπνη, με μια λέξη την λέμε Ντουλμπέρα.

- Και το νέο σας βιβλίο, πώς γεννήθηκε;

Το νέο μου μυθιστόρημα «Στα πέρατα της αντοχής», το ξεκίνησα όταν τυχαία βρήκα ανάμεσα σε παλιές φωτογραφίες, ένα βιβλιάριο από τράπεζα της Νέας Υόρκης, του παππού μου, με ημερομηνία 1896.

Ήταν απ’ τους πρώτους που μετανάστευσαν στη Γη της Επαγγελίας.  Άρχισα λοιπόν να γράφω για τρεις νέους άντρες απ’ την Μακεδονία που μετανάστευσαν  στην Αμερική. Μαζί τους, παρακολουθώντας την πορεία τους, απ’ την Νάουσα και Έδεσσα, φτάνουμε στην Νέα Υόρκη, στην Αθήνα στις αρχές του 20^ου  αιώνα, στη Ζάκυνθο και ως την Κοιλάδα του Λίγηρα στη Γαλλία. Περνάμε μέσα απ’ τον Μακεδονικό Αγώνα, τους Βαλκανικούς Πολέμους, τον Πρώτο και Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Δυνατές φιλίες, έρωτες, παλιά μυστικά, πλέκονται με τα πραγματικά γεγονότα της εποχής και «τα πέρατα της αντοχής» φτάνουν μέχρι λίγο πριν μπει η δεκαετία του ‘50. 

- Πόσο καιρό το δουλεύατε και ποιες υπήρξαν οι στιγμές δυστοκίας ή λύτρωσης;

Ενάμιση χρόνο μου πήρε για να το ολοκληρώσω. Δυσκολίες είχα όταν ήρθε η ώρα να γράψω για την Νέα Υόρκη. Έπρεπε να βρω οδούς, ονομασίες, πρόσωπα, κτήρια, που πραγματικά υπήρχαν στο χρονικό διάστημα 1896-1907. Τελικά τα βρήκα, αλλά πήρε χρόνο.

Αντίθετα, το σημείο που όταν το έγραφα μου προκαλούσε ωραία αισθήματα, ήταν αυτό που διαδραματίζεται στη Ζάκυνθο. Είναι ένα ανάλαφρο κομμάτι, που έχει μέσα την ομορφάδα του νησιού, τον ιδιωματισμό στη γλώσσα, έχει και πολύ έρωτα! 

- Ποιο είναι το προφίλ της γυναίκας που διαβάζει αυτή τη στιγμή το νέο σας βιβλίο; Πώς την φαντάζεστε;

Το προφίλ της κάθε γυναίκας δεν μπορώ να το ξέρω! Θα με ευχαριστούσε  τα βιβλία μου να τα διαβάζουν γυναίκες αλλά και άντρες. Μικρή και ρομαντική, στο γυμνάσιο, μου άρεσε πάρα πολύ ο Ξενόπουλος. Τότε, στις πρώτες σελίδες από ένα του βιβλίο, είχα διαβάσει κάτι που ο ίδιος έγραψε και με εκφράζει: «Γράφω με τέτοιο τρόπο, ώστε να με διαβάζει ο μαθητής γυμνασίου και ο κύριος Παλαμάς».

- Με ποιες σκέψεις θα θέλατε να μένει η αναγνώστριά σας ολοκληρώνοντας το διάβασμά του;

Ωραία ερώτηση! Επιθυμώ (και μακάρι να συμβαίνει), όταν κάποιος τελειώσει το βιβλίο μου να νιώσει ότι είχε καλή παρέα για όσο το διάβαζε και του έμεινε κάτι απ’ όλη την ιστορία, κάτι που άγγιξε το πνεύμα και την ψυχή του.   

- Πότε ξεκινήσατε να γράφετε και γιατί;

Μικρή, στο γυμνάσιο, στο λύκειο, έγραφα ιστορίες αντίθετες με κάτι δυσάρεστο που βίωνα κάθε φορά. Αργότερα πειραματίστηκα με μικρά διηγήματα, χρονογραφήματα και όταν μερικοί στενοί μου φίλοι τα διάβασαν, όχι όλα, με ώθησαν να ασχοληθώ πιο σοβαρά.

- Πόσο αναγκαία ή επίπονη είναι η διαδικασία του γραψίματος;

Όταν κάτι σου αρέσει και το κάνεις με μεράκι, δεν είναι ποτέ επίπονο. Το γράψιμο είναι εσωτερική ανάγκη. Να, πιο πάνω είδατε τι απάντησα; Για να φεύγω από κάτι δυσάρεστο, έγραφα. Διέξοδος, ανάσα, χαρά, ζωή, δεν ξέρω ποια άλλη λέξη να σας πω, για να σας εξηγήσω, τι είναι αυτό που γεννά τη διάθεση του γραψίματος.

Από κει και πέρα, ανάλογα με το θέμα που καταπιάνεται κανείς, θα πρέπει ή όχι να κάνει την σχετική έρευνα. Προσωπικά, επειδή ανακατεύω μέσα στην πλοκή και πραγματικά ιστορικά γεγονότα, περνάω πολλές ώρες διαβάζοντας μέχρι να βρω αυτά που χρειάζομαι. Τυχαίνει φορές, να διαβάζω δύο τρεις βδομάδες, για να γράψω δύο γραμμές και αυτό συμβαίνει γιατί δεν είμαι ιστορικός και όποια ιστορική αναφορά γράψω, πρέπει να την έχω διαβάσει καλά και να είμαι σίγουρη ότι την γράφω σωστά.

- Ποιοι άνθρωποι διαβάζουν πρώτοι τα χειρόγραφά σας;

Τα παιδιά μου, η Μαρία και ο Χρήστος. Μετά, τρεις καλοί μου φίλοι, που ο καθένας έχει διαφορετικό χαρακτήρα. Ε, και μετά, αφού αισθανθώ ότι το ολοκλήρωσα, το διαβάζουν οι επιμελήτριες στο ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, η κυρία Ελένη Μπούρα και στην συνέχεια η κυρία Ειρήνη Χριστοπούλου.

- Ζωγραφική, πιάνο, ραδιόφωνο, χρυσοχοϊα, και φυσικά συγγραφή. Τι γέννησε αυτή την καλλιτεχνική φύση;

Δεν ξέρω! Από μόνα τους ήρθαν όλα σε διάφορες περιόδους της ζωής μου. Πρώτα η μουσική. Ήμουν στο δημοτικό όταν ζήτησα απ’ τον πατέρα μου να με πάει στο Ωδείο να μάθω πιάνο. Στα σχολικά μου χρόνια, δεν ήμουν αυτό που λέμε «καλή μαθήτρια», μα αμέσως μετά, ενεργοποιήθηκα. Στα είκοσι μου χρόνια έγινα πρώτη φορά μητέρα και ως παντρεμένη, αφού τελείωσα λογιστική, συνέχισα το πιάνο, την ζωγραφική, και με όλα όσα αναφέρατε. Τα τελευταία χρόνια που ζω μόνη, ξεκίνησα σοβαρά να γράφω. Και πλέον κάνω μόνο αυτό, έχοντας παρέα πάντα το πιάνο και τη ζωγραφική για τα διαλείμματα. 

- Τι ρόλο έπαιξε η καταγωγή σας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα σας; Σας καταπίεσε η επαρχία ή σας απελευθέρωσε;

Ναι, έπαιξε το ρόλο της! Η μητέρα μου ήταν πολύ «καθώς πρέπει», της εκκλησίας και έδινε μεγάλη σημασία στο «τι θα πει ο κόσμος», ενώ ο πατέρας μου ήταν εντελώς το αντίθετο και έλεγε «να μη σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος. Κάνε ότι θέλεις, αλλά με σεβασμό στους ανθρώπους»! Όπως καταλαβαίνετε, τραβιόμουν μια από δω μια από κει.

Μεγάλωσα με τα «πρέπει» της επαρχίας, που όμως τα ελάφρυνε ο πατέρας μου που ήταν πολύ δυναμικός άνθρωπος και του είχα τρελή αδυναμία. Είχα την τύχη στην συνέχεια, όσα χρόνια ήμουν παντρεμένη, να έχω έναν σύζυγο που δεν με περιόριζε σε τίποτα και έτσι, μπόρεσα να απλωθώ, να μάθω, να κάνω ότι η ψυχή μου ήθελε. Με λίγα λόγια, η απελευθέρωση μου ήρθε όταν παντρεύτηκα. 

- Νάουσα- Θεσσαλονίκη. Θα τις αλλάζατε ποτέ και για ποιο λόγο;

Όχι, δεν θα τις άλλαζα. Λατρεύω την Νάουσα και είμαι ερωτευμένη με την Θεσσαλονίκη. Τον περισσότερο χρόνο τον περνώ στην Θεσσαλονίκη, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να μην πάω στην Νάουσα μερικές μέρες κάθε μήνα. Εκεί είναι η θεατρική παρέα, η μουσική παρέα, οι συμμαθήτριες και οι συμμαθητές μου, οι φίλοι από μια ζωή. Αλλά πάω και στην Έδεσσα γιατί είναι ο τόπος που ζουν τα παιδιά μου.

- Θα μας δώσετε ένα ίχνος από τα επόμενα βήματά σας;

Γράφω τη συνέχεια του «Στα πέρατα της αντοχής» και μαζί με έναν καλό μου φίλο, ετοιμάζουμε ένα σενάριο κωμικής τηλεοπτικής σειράς.

- Αν μπορούσατε να απευθυνθείτε σε όλες τις γυναίκες, όσες αγαπούν να διαβάζουν αλλά και όσες δεν διάβασαν ποτέ, τι θα θέλατε να τους πείτε; 

Με το διάβασμα κλείνεις την πόρτα της καθημερινότητας και μεταφέρεσαι σε έναν άλλο κόσμο που θα σου δώσει όσα εσύ μπορείς να πάρεις.

*Το βιβλίο της Χριστίνας Ρούσσου «Στα πέρατα της αντοχής» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.