Susie Steiner: «Είμαστε προγραμματισμένοι να αναζητάμε την αγάπη»

Η αναγνωστική εμπειρία κάποιων βιβλίων είναι περίπου όπως όταν πιάνεις κουβέντα με έναν άγνωστο, βρίσκεσαι συνεπαρμένος να μιλάς μαζί του για ώρες και τελικά, από εκεί που δεν το περίμενες, έχεις αποκτήσει έναν καινούριο, αληθινό φίλο.

Αυτό συνέβη και με το νέο αστυνομικό μυθιστόρημα «Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου» (εκδ. Μεταίχμιο). Άρχισα να το ξεφυλλίζω χωρίς θετικές ή αρνητικές προσδοκίες, αλλά από τις πρώτες φράσεις κόλλησα μαζί του και δεν το άφησα μέχρι την τελευταία σελίδα.

Η Βρετανίδα συγγραφέας του και δημοσιογράφος Susie Steiner (μεταξύ άλλων έχει συνεργαστεί με τις εφημερίδες The Times και Guardian) αφηγείται την ιστορία της εξαφάνισης μιας νεαρής κοπέλας, την οποία καλείται να διαλευκάνει η Μανόν Μπράντσο, μια αδέσμευτη και απαισιόδοξη 39χρονη υπαστυνόμος που στον ελεύθερο χρόνο της, αναζητώντας τον έρωτα, βγαίνει το ένα καταστροφικό ραντεβού μετά το άλλο. Γύρω από αυτή την υπόθεση η Steiner χτίζει έναν κόσμο που πάλλεται από ζωντάνια και που, αναπόφευκτα, κάνει τον αναγνώστη κοινωνό του.

Είναι γεγονός ότι η σύγχρονη αστυνομική λογοτεχνία επιδεικνύει ένα πλήθος αξιόλογων εκπροσώπων, ωστόσο η Steiner αγγίζει περισσότερες ευαίσθητες χορδές των γυναικών καθώς με αφορμή ένα έγκλημα θίγει θέματα όπως η μοναξιά, η αγάπη, ο γάμος, η μητρότητα, χωρίς να γίνεται μελό ή κλισέ αλλά με πρωτοτυπία και καυστικό χιούμορ.

Τελειώνοντας λοιπόν την «Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου» ευχήθηκα να υπάρξει συνέχεια και με μεγάλη χαρά έμαθα ότι στα αγγλικά κυκλοφορεί ήδη το δεύτερο βιβλίο με πρωταγωνίστρια τη Μανόν («Persons Unknown»), όπου η ντετέκτιβ βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δολοφονία ενός άντρα και αρχίζει να ανακαλύπτει συνδέσεις του εγκλήματος με την προσωπική της ζωή. Στο μεταξύ, ετοιμάζεται το τρίτο βιβλίο με την ίδια κεντρική ηρωίδα.

Διαβάζοντας τη συνέντευξη που έδωσε η Steiner στο AllYou.gr, ελπίζω να πάρεις μια ιδέα του γιατί έχουν τέτοια απήχηση οι ιστορίες της.

Αστυνομική λογοτεχνία και αγάπη

Τα βιβλία σας δεν αφηγούνται μόνο μια ιστορία εγκλήματος, αλλά επεκτείνονται και σε άλλα, μεγαλύτερα θέματα, όπως η αγάπη, η μοναξιά, ο γάμος, η μητρότητα. Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την αστυνομική λογοτεχνία;

«Το υπέροχο με την αστυνομική λογοτεχνία είναι ότι περικλείει τα πάντα – ολόκληρο το συναισθηματικό πεδίο που αναφέρετε, καθώς και ένα πολιτικό και κοινωνικό παρασκήνιο, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει αληθινή διασκέδαση. Αγαπώ και επιλέγω την αστυνομική λογοτεχνία γιατί δεν έχω χειρότερο από τα μυθιστορήματα όπου δεν συμβαίνει τίποτα. Για μένα, ένα αληθινά απολαυστικό μυθιστόρημα εκτυλίσσεται με άφθονα γεγονότα και σασπένς, ενώ ταυτόχρονα διαθέτει βάθος και στοχαστικότητα. Επιπλέον, για μένα είναι σημαντικό να υπάρχει κάτι όμορφο σε επίπεδο γραφής. Επομένως στόχος μου είναι να προσφέρω αυτόν το συνδυασμό σε ένα έργο. Και όποιος διαβάζει αστυνομική λογοτεχνία θα γνωρίζει ότι παρουσιάζει μερικά από τα καλύτερα δείγματα σύγχρονης γραφής».

Συγγραφή και ζωή

Τι κοινό έχουν η μυθιστοριογραφία και η δημοσιογραφία; Η τελευταία σας έχει βοηθήσει, κατά κάποιον τρόπο, να γίνετε συγγραφέας;

«Η δημοσιογραφία και η μυθιστοριογραφία δεν έχουν τόσα κοινά όσα ίσως πιστεύει κάποιος. Η συγγραφή μυθιστορημάτων είναι πολύ πιο διασκεδαστική, περισσότερο παιχνιδιάρικη, είναι μάλλον σαν να βλέπουμε ένα μικρό παιδί να παίρνει τα παιχνίδια του και να τα κάνει να κινούνται και να μιλούν. Πιστεύω ότι η δημοσιογραφία μου δίδαξε πώς να αναπτύσσω ένα δίκτυο επαφών και να κάνω παρασκηνιακή έρευνα. Η προετοιμασία κάθε βιβλίου μου συνίσταται στο να εντοπίζω τον κατάλληλο ειδικό (είτε πρόκειται για αξιωματούχο της αστυνομίας είτε για δικηγόρο του ποινικού δικαίου είτε για γιατρό) και να του παίρνω συνέντευξη για τις λεπτομέρειες που χρειάζομαι. Αυτό αναμφίβολα προέρχεται από τη δημοσιογραφία, καθώς έχει γίνει δεύτερη φύση μου. Επιπλέον, υποθέτω ότι τα χρόνια μου στη δημοσιογραφία με έχουν διδάξει πώς να γράφω απλά και άμεσα».

Δεδομένου ότι έχετε σύζυγο και δύο παιδιά, πώς κάνετε «log out» από την καθημερινότητα της οικογενειακής ζωής για να βυθιστείτε στον πιο σκοτεινό κόσμο μιας ιστορίας εγκλήματος;

«Α, δεν είναι δύσκολο να κάνω “log out” από την οικογένειά μου! Βρίσκω ιδιαίτερα γόνιμη την αντίθεση ανάμεσα στη βαβούρα της οικογενειακής ζωής και τη σιωπή της μελέτης, αν και όταν περνάω μακρές περιόδους χωρίς την απομόνωση της συγγραφής (π.χ. στις οικογενειακές διακοπές), γίνομαι αρκετά κακοδιάθετη. Χρειάζομαι σε συστηματική βάση μοναξιά και ησυχία για να νιώθω καλά. Έχω ανακαλύψει ότι όταν περνάω υπερβολικά μεγάλες περιόδους ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους, γίνομαι ευερέθιστη και νευρική. Στη μοναξιά είμαι στο στοιχείο μου.

Παρ’ όλα αυτά, αν τα παιδιά δεν εισέβαλλαν στο σπίτι στις 4 το απόγευμα, θα άρχιζα να νιώθω μόνη. Δεν θα ήθελα η μοναξιά μου να είναι χωρίς ημερομηνία λήξης. Είναι καλό το ότι οριοθετείται από την οικογένειά μου».

Γνωριμία με τη Μανόν

Η Μανόν είναι ένας εντυπωσιακά ζωντανός χαρακτήρας. Τι σας ενέπνευσε να τη δημιουργήσετε;

«Ήθελα ένα χαρακτήρα συγκροτημένο και σε επαφή με τα συναισθήματά του. Αυτό προϋπόθετε και ένα βαθμό αστάθειας, γιατί οι περισσότεροι από εμάς δεν έχουμε μια απόλυτα ισορροπημένη συναισθηματική ζωή. Ήθελα αυτή η αστάθεια να είναι φυσιολογική, όχι να φτάνει στην τρέλα. Δεν βλέπω σε καμία περίπτωση τη Μανόν ως τρελή. Πιστεύω ότι είναι καθ’όλα λογική.

Ήθελα επίσης να είναι εξαιρετική στη δουλειά της και πολύ έξυπνη, ώστε να μπορεί να διατυπώνει με σαφήνεια όλα όσα νιώθει. Και να έχει χιούμορ – σκοτεινό, σαρκαστικό χιούμορ. Πρόσφατα βρήκα ένα παλιό σημειωματάριό μου από την εποχή που είχα αρχίσει να γράφω το «Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου» και σε μια από τις σελίδες του είχα γράψει με μεγάλα γράμματα ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΜΟΝΑΞΙΑΣ με πολλούς αστερίσκους και θαυμαστικά γύρω από τη φράση».
 

Αστυνομική λογοτεχνία και φεμινισμός

Θεωρώ ότι η ιστορία της Μανόν, αν και φανταστική, μπορεί να εμπνεύσει τις αδέσμευτες αναγνώστριες που αγωνίζονται ενάντια στη μοναξιά τους και τις λεγόμενες κοινωνικές προσδοκίες. Κατά τη γνώμη σας, τι άλλο πέρα από μια ερωτική σχέση μπορεί να δώσει ευτυχία και νόημα στη ζωή κάποιας γυναίκας;

«Η δουλειά σίγουρα δίνει νόημα. Ο Φρόιντ είπε ότι η αγάπη και η δουλειά είναι ό,τι χρειαζόμαστε για να νιώθουμε πλήρεις στη ζωή μας. Όταν ήμουν μόνη και αναζητούσα την αγάπη πέρασα μια φοβερά δύσκολη περίοδο στη ζωή μου, μια περίοδο που πίστευα ότι τα πράγματα δεν θα έρχονταν για μένα όπως έπρεπε. Θέλησα λοιπόν να δείξω ότι αναγνωρίζω τον πόνο του να βγαίνεις το ένα ραντεβού μετά το άλλο και να εκμαιεύσω τη χιουμοριστική πλευρά της υπόθεσης.

Δεν είμαι σίγουρη ότι είναι οι κοινωνικές προσδοκίες που ωθούν τους ανθρώπους να αναζητήσουν την αγάπη –πιστεύω ότι είμαστε προγραμματισμένοι να την αναζητάμε– αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να δημιουργήσει μια καλή και πλούσια ζωή χωρίς σύντροφο, με φίλους και τέχνη και ταξίδια και με ενδιαφέρον για τον κόσμο».

Το «Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «φεμινιστικό βιβλίο», κατά κάποιον τρόπο;

«Το ελπίζω, γιατί είμαι 100% φεμινίστρια. Πιστεύω ότι είναι φεμινιστικό, από την άποψη ότι κάποιες φορές η Μανόν βρίσκεται πελαγωμένη, μέσα σε μια φοβερή τρικυμία μοναξιάς και απόγνωσης, να αγωνίζεται να επιβιώσει και αυτό είναι κάτι που αναγνωρίζει. Δεν προσπαθεί να κάνει τη ζωή της να δείχνει τέλεια. Περνάει δύσκολα, αλλά κάνει πάντα το σωστό και τελικά θα βγει κερδισμένη. Αγαπάει τη δουλειά της, είναι καλή στη δουλειά της, αλλά θέλει επίσης την αγάπη και μια οικογένεια. Αυτά τα πράγματα δεν αποκλείουν το ένα το άλλο».

Η σκοτεινή πλευρά του εαυτού μας

«Οι Σουηδοί ως έθνος ξέρουν να εκτιμούν τη νοσηρότητα, σε αντίθεση με τους Βρετανούς, που, ενώ είναι καταθλιπτικοί όσο δεν παίρνει άλλο, προβάλλουν τα δικά τους πιο μαύρα συναισθήματα φωνάζοντας στους ανθρώπους στον δρόμο: “Χαμογέλα λιγάκι, δεν χάλασε ο κόσμος!», φέρεται να λέει η Μανόν σε ένα σημείο στο «Αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου». Ποιος είναι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να αντιμετωπίσουμε τα πιο μαύρα συναισθήματά μας;

«Αυτό είναι ένα βαθύ ερώτημα! Η φιλοσοφία μου είναι ότι αν αναγνωρίσουμε τα μαύρα συναισθήματά μας, είναι λιγότερο πιθανό να τα αφήσουμε να μας αιφνιδιάσουν ή να μας κυριεύσουν. Αν αποδεχτούμε ότι ο καθένας μας κρύβει σκοτεινές παρορμήσεις, τότε θα καταφέρουμε να είμαστε λιγότερο αυστηροί με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Για παράδειγμα, αν απαιτήσουμε από ένα νήπιο να αγαπάει το νέο μωρό της οικογένειας και να είναι χαρούμενο γι’ αυτό, κάνουμε τη ζωή του πολύ δύσκολη γιατί ο προορισμός του νηπίου είναι να νιώθει παραγκωνισμένο και γεμάτο ζήλια. Αλλά αν επιτρέψουμε στα δολοφονικά αισθήματά του να υπάρχουν χωρίς να το καταδικάζουμε για αυτά, τότε η αγάπη μπορεί να έρθει στην επιφάνεια με φυσικό τρόπο».

Για το τρίτο βιβλίο

Τι να περιμένουμε από το τρίτο μυθιστόρημα με τη Μανόν, που ετοιμάζετε τώρα; Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία για την υπόθεσή του;

«Αν η ερωτική ζωή της Μανόν ήταν «αγνοούμενη μέχρι αποδείξεως του εναντίου» στο πρώτο μυθιστόρημα και στο δεύτερο ο εραστής της ήταν ένα «πρόσωπο σχετικά άγνωστο» [σ.σ.: η συγγραφέας κάνει λογοπαίγνιο με τον τίτλο του δεύτερου βιβλίου της, «Persons Unknown»], τότε στο τρίτο είναι τακτοποιημένη και αντιμετωπίζει τις δοκιμασίες και τα δεινά μιας μακροχρόνιας σχέσης καθώς και τα καταναγκαστικά έργα ενός νοικοκυριού, ως μητέρα πλέον ενός μικρού παιδιού. Μπορούμε λοιπόν να περιμένουμε πολλή γκρίνια από τη μίζερη μπάτσο μας.

Μακάρι να μπορούσα να σας δώσω πιο ζουμερές λεπτομέρειες για το έγκλημα του τρίτου μυθιστορήματος, αλλά καθώς είμαι καταιγιστική στο να γράφω και να ξαναγράφω από την αρχή, θα ήταν αρκετά επισφαλές σε αυτό το στάδιο».