Σίλια Κατραλή-Μινωτάκη: «Η εφηβεία είναι η πιο άγρια ηλικία»

Κάποιες θεατρικές παραστάσεις βρίσκονται σε απόλυτο συντονισμό με το πνεύμα της εποχής τους, όχι λόγω συγκυρίας αλλά επειδή γράφτηκαν από ανθρώπους οι οποίοι έχουν την οξυδέρκεια να αντιληφθούν και να καταγράψουν ό,τι συμβαίνει γύρω τους. Αυτή φαίνεται να είναι η περίπτωση του έργου «Πιασμένοι σε Δεντρόσπιτο», που μόλις έκανε πρεμιέρα στο Faust. 

Στον απόηχο της δολοφονίας του Γιακουμάκη και της, πιο πρόσφατης, αυτοκτονίας του 15χρονου στην Αργυρούπολη, αναφέρεται στο bullying και γράφτηκε από τη Σίλια Κατραλή-Μινωτάκη (που ερμηνεύει επίσης έναν από τους ρόλους), η οποία, στα 24 χρόνια της, μετρά ήδη μία θεατρική επιτυχία, την περσινή «Ατροπίνη» (κείμενο, σκηνοθεσία, ερμηνεία).

Στο «Δεντρόσπιτο» παρακολουθούμε μια μητέρα να εκδικείται με αλλοπρόσαλλο τρόπο για τη δολοφονία του γιου της από τους φίλους του. Τίποτα ωστόσο δεν φαίνεται να αναπαύει την ψυχή της. Μοναδική σωτηρία αποτελεί ένα δεντρόσπιτο στην παραλία – κανείς όμως δεν μπορεί να βγει έξω πια. 

Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ένας γονιός για να εκδικηθεί για το θάνατο του παιδιού του; Οι θύτες του bullying μπορεί να είναι και θύματα; Αξίζουν την κατανόηση και, ίσως, τη συγχώρεσή μας; Το έργο «Πιασμένοι σε Δεντρόσπιτο» δεν δίνει μασημένη τροφή. Δεν είναι μια εύπεπτη πρόταση διασκέδασης αλλά υλικό που συνεχίζει να ζυμώνεται μέσα σου για πολλές ώρες και μέρες μετά, παρακινώντας σε τελικά να δεις διαφορετικά τον εκφοβισμό.

Αξίζει λοιπόν να αφιερώσεις στο «Δεντρόσπιτο» ένα βράδυ και να κρατήσεις μια νοερή σημείωση με το όνομα της δημιουργού του. Η Σίλια Κατραλή-Μινωτάκη έχει πολλά να μας πει, γι’ αυτό άλλωστε της ζητήσαμε να μιλήσει στο AllYou.gr για την παράσταση, το bullying αλλά και τις δικές της διεξόδους σωτηρίας.

Στιγμιότυπο από την παράσταση

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να γράψετε το θεατρικό κείμενο του «Δεντρόσπιτου»; Κάποιο δημόσια γνωστό γεγονός όπως η δολοφονία Γιακουμάκη, προσωπικά βιώματα ή συνδυασμός αυτών;

«Ένας συνδυασμός πραγματικών γεγονότων. Ένα συνονθύλευμα νεαρών θυμάτων εκφοβισμού. Μια αγριότητα, μια βιαιότητα που παρατηρώ στη γενιά μου και στις προηγούμενες ή στις επόμενες. Όταν το πρόβλημα αρχίζει να γίνεται συνήθεια, ο καλλιτεχνικός κόσμος πρέπει να πάρει μια θέση σε όλο αυτό. Έχουμε ευθύνη όλοι μας, προσωπική και συλλογική. Έγραψα αυτό το έργο γιατί έχω ευθύνη για όλα αυτά. Όπως όλοι μας». 

Οι θύτες του bullying αξίζουν την πιο σκληρή τιμωρία ή δικαιούνται την κατανόησή μας και, ίσως, τη συγχώρεσή μας;

«Η τιμωρία πρέπει να περιλαμβάνει συμμόρφωση και σωφρονισμό. Διαπαιδαγώγηση χρειάζεται, όχι τιμωρία με την καθαρή έννοια της λέξης. Πρόληψη, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση, ευθύνη, συλλογικότητα, συνυπευθυνότητα, ορθή διαπαιδαγώγηση και θέληση. Το σημαντικότερο: Πρέπει να θέλεις να σωθείς. Πρέπει να θέλεις να αλλάξεις. Αν εσύ δεν θέλεις, κανείς δεν μπορεί να σε τραβήξει ούτε πάνω ούτε κάτω. Καλλιεργούνται τα πάντα εκτός από τη θέληση. Αυτό είναι κάτι που έρχεται από μέσα μας». 

Στιμιότυπο από την παράσταση

Στη διάρκεια της παράστασης τα θύματα του bullying γίνονται θύτες και το αντίστροφο. Πιστεύετε ότι αυτό συμβαίνει και στην πραγματική ζωή;

«Φυσικά. Είναι μια πιστή απεικόνιση της ζωής στο θέατρο. Οι θύτες και τα θύματα εναλλάσσονται. Καθένας από εμάς περνά από όλους τους ρόλους στη ζωή του. Σημασία έχει τι επιλέγεις να κάνεις στο τέλος. Τι επιλέγεις να είσαι. Με ποιες αξίες προχωράς. Και ποιον δρόμο τελικά θα επιλέξεις να ακολουθήσεις ώς το τέλος. Η επιλεκτικότητα είναι το σημαντικότερο προσόν για έναν άνθρωπο. Κι εκεί δεν φταίει η κοινωνία. Δεν φταίει η οικογένεια. Δεν φταίνε οι άλλοι. Εμείς ό,τι κάνουμε, μόνοι μας. Έρχεται ένα σημείο στη ζωή κάθε ανθρώπου που εξισώνει πάθη και πόθους και φτιάχνει την ολοκληρωμένη του μονάδα και την παραδίδει στο σύμπαν και στους άλλους». 

Με ποιον τρόπο μπορεί το θέατρο να συμβάλει στην αντιμετώπιση του bullying;

«Το θέατρο διδάσκει από την αρχαιότητα. Είναι μια μορφή ψυχαγωγίας εκπαιδευτική. Είναι μια αναπαράσταση της ζωής. Η ζωή κάνει θέατρο και το θέατρο κάνει ζωή. Πιστεύω στο θέατρο. Πιστεύω πως μπορεί να ευαισθητοποιήσει, να κινητοποιήσει, να αγκαλιάσει, να σπείρει τους καρπούς της αγάπης σε μικρά στενάκια της πόλης που θα θερίσει αύριο η κεντρική λεωφόρος. Είναι μια αρχή. Μια συλλογική προσπάθεια. Μια επαναστατική πράξη. Μπορεί να θέσει τις βάσεις στις καρδιές και στα μυαλά μας. Μπορεί να μας οδηγήσει σε σπουδαίες μετατοπίσεις. Σε αναλήψεις ευθυνών. Και το πιο σημαντικό, μπορεί να μας κάνει να δώσουμε σημασία. Να παρατηρήσουμε. Να αφουγκραστούμε την ύπαρξη στην ολότητά της. Να αποδεχτούμε το διαφορετικό. Το ίδιο. Το περίεργο. Το τρομακτικό. Το ανασφαλές. Το ενοχικό. Μας βοηθά να τακτοποιήσουμε το χάος γύρω μας. Είναι μια ιερή τελετουργία. Μια ανταμοιβή. Μια υπόσχεση. Και οι υποσχέσεις είναι όμορφο πράγμα. Για όποιον μπορεί. Για όποιον δεν φοβάται τις λέξεις. Για όποιον μπορεί να αφεθεί στις στιγμές». 

Εσείς έχετε υποστεί ποτέ bullying, έστω και στην «ήπια» μορφή των σχολικών πειραγμάτων; Αν ναι, τι σας βοήθησε να διαχειριστείτε το γεγονός;

«Όχι. Δεν μου έχει συμβεί κάτι τέτοιο σε προσωπικό επίπεδο. Έχω όμως υπάρξει μάρτυρας σε παρόμοιο περιστατικό. Εκεί φαινόταν πως τίποτα δεν μπορούσε να βοηθήσει το θύμα. Όταν η ψυχολογική σου κατάσταση ασθενεί είναι δύσκολο να αντιμετωπίσεις ορθολογικά μια επίθεση πολλών εναντίον ενός. Θέλει μεγάλη θέληση. Τεράστια επιμονή και υπομονή. Θέλει προσπάθεια από εσένα και τους γύρω σου. Να παλέψεις με τους δαίμονές σου. Να αποδεχθείς τον εαυτό σου. Να βουλιάξεις στην απελπισία σου, να τη συνειδητοποιήσεις, κι ύστερα να βγεις στην επιφάνεια λίγο πριν τελειώσει η ανάσα σου. Και να μετουσιώσεις τα πάθη σου σε κάτι καλό. Για καλό. Με αγάπη». 

Είναι η εφηβεία η πιο άγρια ηλικία;

«Είναι μια μετάβαση από την παιδικότητα στην ενήλικη ζωή. Προσωπικά τη θεωρώ την πιο άγρια ηλικία. Εκεί δεν υπάρχουν σύνορα και όρια. Δεν υπάρχει μέτρο. Είμαστε αφημένοι στο διάστημα. Στροβιλιζόμαστε ανυπεράσπιστοι στις τροχιές των άλλων και προσπαθούμε να φτιάξουμε ένα εγώ δικό μας, μοναδικό κι αναλλοίωτο. Είναι η πιο κομβική ηλικία στη ζωή του ανθρώπου. Κατά τη γνώμη μου. Όπως τη βίωσα εγώ. Και όπως συνεχίζω να τη βιώνω στους άλλους. Δεν υπάρχει μια σωστή προσέγγιση. Ακούς χιλιάδες φωνές. Δοκιμάζεις χιλιάδες γεύσεις. Σχέσεις. Ποτά. Ανθρώπους. Φιλοδοξίες. Όνειρα. Ενστερνίζεσαι διάφορες απόψεις. Είναι ένας τυφώνας που σε ρουφάει στη δύνη των στροβιλισμών του. Όπως αναφέρεται κάποια στιγμή και μέσα στο έργο: “είναι μια μετάβαση απ’ το χώρο στο χρόνο, ένα μπαλόνι με μπαρούτι που σκάει στο στομάχι σου”».

Στιγμιότυπο από την παράσταση

Ποιο είναι το δικό σας «Δεντρόσπιτο», η δική σας διέξοδος σωτηρίας;

«Η τέχνη. Και ο έρωτας. Στη πιο ουσιαστική μορφή του. Ο έρωτας στη τέχνη και η τέχνη στον έρωτα. Είμαι ερωτευμένη με τη τέχνη, με τους ανθρώπους μου, με τους συνεργάτες μου, με τις επιτυχίες τους και τις επιτυχίες μου, με τις ιδέες που διακινούνται από τη μία άκρη του κόσμου στην άλλη. Πρέπει να ερωτευτείς κάτι για να το αφήσεις να σε αγγίξει. Για μένα εκεί βρίσκεται το μυστικό. Η πίστη σε κάτι. Ή και στα πάντα. Η πίστη πως μπορούμε μαζί να αλλάξουμε τα πάντα. Όταν ερωτευόμαστε με μια ιδέα, με έναν άνθρωπο, με μια δουλειά γινόμαστε καμβάς ζωγραφικής του πιο ταλαντούχου ζωγράφου, γινόμαστε η επανάσταση, η διακήρυξη των δικαιωμάτων του πολίτη, γινόμαστε χορός, τραγούδι και μελωδία, γινόμαστε θρησκεία και συμφωνία παγκόσμιας ειρήνης. Και μόνο έτσι αξίζει. Με τη διαθεσιμότητα μας να μπορούμε να εξελισσόμαστε μαζί». 

Αν θα έπρεπε να επιλέξετε κάποιους αγαπημένους Έλληνες ή ξένους δημιουργούς, που σας έχουν επηρεάσει είτε ερμηνευτικά είτε συγγραφικά, ποιοι θα ήταν αυτοί;

«Συγγραφικά έχω διαβάσει πολύ Κάφκα, Στρίμπεργκ, Μπέκετ, Τενεσί Ουίλλιαμς, και τους ξεχωρίζω διότι έχουν μια ιδιαιτερότητα στο τρόπο έκφρασής τους. Δεν ξέρω αν φαίνεται αυτό στις δουλειές μου, διότι εγώ γράφω με έναν άλλο ιδιαίτερο τρόπο, ωστόσο φαντάζομαι ότι κάπου κάτι θα υπάρχει από όλους αυτούς τους κλασικούς μας. Ερμηνευτικά νομίζω είναι δύσκολο να επηρεαστείς. Η υποκριτική είναι μια τέχνη που σε ορίζει στην αρχή και την ορίζεις στη πορεία. Ο καθένας μας έχει το δικό του τρόπο. Κι αυτό είναι το μαγικό σ’ αυτή τη δουλειά. Μπορεί να παρατηρείς ομοιότητες στον τρόπο παιξίματος. Αλλά σπάνια μπορείς να συγκρίνεις απόλυτα. Γιατί μιλάμε για μια κατάθεση ψυχής. Και καμία ψυχή δεν μοιάζει με κάποια άλλη». 

Η σκηνοθεσία της παράστασης είναι του Στέφανου Κακαβούλη. Το «Πιασμένοι σε Δεντρόσπιτο» παρουσιάζεται στο Faust Theater (Καλαμιώτου 11 & Αθηναΐδος 12, Μοναστηράκι, τηλ. 210 3234095) κάθε Πέμπτη και Σάββατο στις 21.00.