Skip to main content

INTERVIEW

Δημήτρης Μαραγκόπουλος: “ Ο καλλιτέχνης όταν δημιουργεί μπορεί να είναι και τρελός και υγιής”!

Συνθέτης σημαντικός, μουσικός πολυσήμαντος, με το έργο του να καλύπτει ένα μεγάλο φάσμα μουσικής, ο δημιουργός της όπερας «Οράματα και Θάματα Στρατηγού Μακρυγιάννη», δυο μέρες πριν την πρώτη παρουσίαση της στο ΚΠΙΣΝ, στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής  Λυρικής Σκηνής , μιλάει αποκλειστικά στο allyou.gr και τη Μελίνα Αδαμοπούλου


Μελίνα Αδαμοπούλου

Δηλώνω (και είμαι) «θαυμάστρια» του Μακρυγιάννη. Από παιδί. Από την πρώτη στιγμή που διάβασα κείμενα του ή που μου μίλησαν γι αυτόν, ο Στρατηγός  είχε μια εντελώς δική του θέση στη σκέψη μου, στη φαντασία μου, στα διαβάσματά μου. Με συγκινούσε, με ξεσήκωνε, μ’ έκανε να κλαίω, να γελάω, να θυμώνω.

 Μεγαλώνοντας, αυτή η λογική του «άσπρο ή μαύρο», «καλό ή κακό», μ ‘έκανε να νοιώθω ξανά παιδί. Και μ’ άρεσε τόσο.  

«Αγράμματο στρατοκόπο ενός μεγάλου βίου», τον είχε χαρακτηρίσει ο Γιώργος Σεφέρης , και πώς θα μπορούσα  να μείνω ανεπηρέαστη από τον μέντορα μου.

Ο Μακρυγιάννης , φτιαγμένος από τη στόφα των ονείρων, ενσαρκώνει, διαχρονικά, τα ιδανικά της ελευθερίας, της γενναιότητας και της δικαιοσύνης και μέσα από τα «παράδοξα» κείμενα του αντιμετωπίζει τις προσωπικές του προκλήσεις και τα οράματα του,   προσπαθώντας να τους δώσει υπόσταση και λογική.

Δεν θα μπορούσα παρά μόνο με ενθουσιασμό να σταθώ απέναντι στην τόλμη ενός συνθέτη που θαυμάζω, του Δημήτρη Μαραγκόπουλου, να μελοποιήσει κείμενα του Μακρυγιάννη.  Στην προσπάθεια του να αγγίξει και να αναδείξει τις κρυμμένες μουσικές στα «Οράματα και Θάματα».

Είχα την τύχη να ακούσω ένα πολύ μικρό δείγμα της νέας όπερας του Μαραγκόπουλου.  Περιμένω με ανυπομονησία να  απολαύσω όλη την όπερα στη σκηνή.

Η όπερα ανοίγει με τη συγκλονιστική αμαρτωλή προσευχή του Μακρυγιάννη. Η υπόθεση της όπερας παρακολουθεί πρισματικά από απόσταση πότε αναπνοής και πότε ασφαλείας, την καταβύθιση του πρωταγωνιστή στην προσευχή και στα οράματα του και στις αναμνήσεις του.

Σε έναν αλληγορικό σκηνικό χώρο, με σπασμένα αγάλματα, στοίβες χαρτιών και ερειπίων, τα πρόσωπα, τα πράγματα και τα πλάσματα της φαντασίας του Μακρυγιάννη διαμορφώνουν και σημαδεύουν την εξομολόγηση του Στρατηγού προς το ακροατήριο που μέχρι τέλους διεκδικεί

Ο Δημήτρης Μαραγκόπουλος, αυτή τη φορά, γράφοντας την πέμπτη του όπερα, είναι ο «μουσικός μετασχηματιστής» ενός κειμένου παράδοξου και τολμηρού. Σκύβοντας με σεβασμό και θαυμασμό πάνω από τα «Οράματα και Θάματα Στρατηγού Μακρυγιάννη» και αποκτώντας με το κείμενο και με τον συγγραφέα του, μια σχέση αγάπης, αλλά και μια σχέση που το φάσμα της κινείται ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό, το «έντυσε» μουσικά και μας «παρέδωσε» μια μονόπρακτη όπερα. Ένα έργο που ο ίδιος , ο συνθέτης, το αισθάνεται σαν εξομολόγηση του ήρωα προς το κοινό του.

 

 

oramatamesa2.jpg

 

 

Τι ήταν αυτό που σας "έσπρωξε" στον Στρατηγό Μακρυγιάννη: Tα κείμενα του τα "καμωμένα από τη στόφα των ονείρων"; Η αντιφατική και διφυής προσωπικότητα του¨; 

Ο περισσότερος κόσμος γνωρίζει τα απομνημονεύματα του Μακρυγιάννη. Ελάχιστοι όμως γνώριζαν αυτά τα «απόκρυφα» κείμενα που διάβασα για πρώτη φορά στις αρχές της δεκαετίας του 1980 μέσα από την εξαιρετική έκδοση τους που έκανε το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας.

Με μαγνήτισε αμέσως παρόλο το δυσνόητο χαρακτήρα τους αυτό το ορμητικό ποτάμι από υπερρεαλιστικές εικόνες, μονολόγους , περιγραφές ονείρων και παραδόξων εμπειριών. Είχαν κάτι μακρινό από την Αποκάλυψη του Αγίου Ιωάννη της Πάτμου, ακόμα και στον «βιβλικό» τρόπο αφήγησης. Κλιμακώσεις, τελετουργικές όπως με την χρήση του «και….» «και ήρθε ο Θεός και μου είπε…..» κλπ που δημιουργούσαν μια προσδοκία και ένα μυστήριο.

Οι εικαστικές συλλήψεις του ήταν έξοχες, μου θύμιζαν πίνακες του Θεοτοκόπουλου, του Ιερώνυμου Μπος. Η υπερρεαλιστική αφήγηση πολύ μπροστά από την εποχή της μου θύμιζε Νοτιoαμερικάνικη σουρεαλιστική λογοτεχνία γραμμένη στα μισά του 19ου αιώνα.

Όλα αυτά σε εμένα δημιούργησαν την αίσθηση ότι κρύβουν ένα πολυδιάστατο ηχητικό σύμπαν οργανικά δεμένο με αυτόν τον παράδοξο κόσμο που με οδήγησε στην απόφαση να «μετασχηματιστούν» σε ένα σύνθετο μουσικό έργο.

oramatanesa1.jpg

 

 Ο καθηγητής Νίκος Θεοτοκάς χαρακτήρισε τα "Οράματα και Θάματα " του Μακρυγιάννη : "έργο παράδοξο ως και απωθητικό». Πώς απεικονίζεται μουσικά ένα τέτοιο έργο; 

Στα Απομνημονεύματα του ο Μακρυγιάννης παρόλο το γεμάτο παλμό προσωπικό του ύφος, αυτό ακριβώς που του δίνει και την ταυτότητα του ως συγγραφέα, είναι προσεκτικός στις αναφορές του σε πρόσωπα, ημερομηνίες, καταστάσεις. Στα Οράματα και Θάματα, «αφήνεται» τελείως ελεύθερος απελευθερώνοντας έναν πολύπλοκο κόσμο, ένα πλούσιο ασυνείδητο χωρίς περιορισμούς με εκρηκτική φαντασία.

Η γραφή των δύο διαφορετικών κειμένων – Απομνημονεύματα και Οράματα και Θάματα – συνυπάρχει για μεγάλες περιόδους. Ο Μακρυγιάννης ήταν ένα πρόσωπο με κύρος στις μέρες του, εκλεγμένος δυο φορές βουλευτής, με αξιώματα. Επικοινωνία με πολύ κόσμο. Πρωτεργάτης του κινήματος   του 1843 που έφερε το Σύνταγμα , που περιόρισε μια χωρίς όρια Μοναρχία , του  Όθωνα.  Ακόμα και στα μετέπειτα χρόνια είναι ένας άνθρωπος οργανωμένος με μια μεγάλη οικογένεια. Δεν θα μπορούσα – κι αυτό είναι προσωπική άποψη – να το χαρακτηρίσω «έργο ενός τρελού» . Ακόμα κι όταν πέρασε σε μια περίοδο  κατανυκτικών προσευχών , νηστειών, απομόνωσης, έχω την  αίσθηση  ότι απλά όταν γράφει απελευθερώνει έναν κόσμο , ένα ασυνείδητο με οδηγό του το συγγραφικό του ταλέντο. Αλίμονο αν κάθε είδους ανάλογο κείμενο που δημιουργήθηκε από άλλους συγγραφείς, το συνδέαμε με τα πραγματικά πρόσωπα.

Ο καλλιτέχνης όταν δημιουργεί αυθόρμητα μπορεί να είναι και «τρελός» και υγιής, και χωρίς όρια και περίπλοκος και συχνά δυσνόητος.

Αυτόν ακριβώς λοιπόν τον διττό χαρακτήρα έπρεπε να μετασχηματίσω μουσικά και ένιωσα ότι μπορούσα να το κάνω.  Εδώ προϋπήρχε ένας συντονισμός με τα προηγούμενα έργα μου όπου σε ένα μεγάλο μέρος τους έχω κινηθεί στην συνύπαρξη πραγματικών ακουστικών οργάνων, ανθρώπινης φωνής  από την μία και ηλεκτρονικών ήχων από την άλλη , όπου συχνά δεν  γνωρίζεις ποια πηγή παράγει τον κάθε ήχο. Γνώριζα ότι με βάση την προσωπική μου μουσική γλώσσα μπορούσα να το επιχειρήσω.

 

 Η σχέση ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό που υπάρχει στον Μακρυγιάννη, υπάρχει και στη μουσική σας;  Αν ναι, είναι τα όργανα  και η αντίθεση μεταξύ τους που την κάνει φανερή;

Υπάρχουν δύο «δίπολα» μέσα στην όλη πλοκή. Το πρώτο είναι η σχέση ανάμεσα στα πραγματικά πρόσωπα όπως ο ίδιος ο Μακρυγιάννης , η γυναίκα του και ο Γιατρός του και μικρότερα όπως ο οπλαρχηγός Γκούρας, ο Στρατοδίκης, ο Όθωνας και τα φανταστικά πρόσωπα όπως ο Άγιος Ιωάννης, η Ονειροκρίτρια που είναι τελικά ένα υβριδικό πρόσωπο. Το δεύτερο δίπολο είναι η σχέση ανάμεσα στο Άτομο, στο συγκεκριμένο πρόσωπο με τον ψυχισμό και τον χαρακτήρα του και στην Ιστορία. Και μάλιστα μιας περιόδου τεκτονικών αλλαγών σε μια Ελλάδα που πεθαίνει  και μια καινούργια που γεννιέται και όπου ο Μακρυγιάννης σαν τραγικό πρόσωπο, βρίσκεται και ισορροπεί στο ρήγμα. Εκεί συνειδητοποιεί κανείς πόσο ο άνθρωπος είναι μια ψηφίδα στο παζλ της Ιστορίας αλλά και πόσο η Ιστορία συχνά «εκφράζεται» μέσα από ένα άτομο. Όταν μάλιστα το πρόσωπο είναι συγγραφέας τότε η συμπύκνωση αυτή είναι εξαιρετική.

Στην διάρκεια της όπερας, ο άρρωστος καταβεβλημένος , μεγάλης ηλικίας πια Μακρυγιάννης βυθίζεται στο Οράματα, στα Θάματα, στα όνειρα και στις μνήμες του. Συνδιαλέγεται με τους φανταστικούς  και πραγματικούς συνοδοιπόρους του αλλά και την ίδια στιγμή  «θυμάται» σαν όνειρο την περίφημη μάχη της Ακρόπολής όπου μια  μικρή ομάδα πολεμιστών εμπνευσμένοι από την ιερότητα και την ιστορία του «βράχου» και του Παρθενώνα αντιστέκονται σε μια άνιση μάχη με χιλιάδες Τούρκους.

Θυμάται ακόμα τις δραματικές στιγμές του Στρατοδικείου που τον καταδικάζει σε θάνατο για συνωμοσία κατά του βασιλιά και λέει τα υπέροχα λόγια  από τα πρακτικά της δίκης «πότε έβλαψα την πατρίδα….; Με αποκαλέσατε παράφρονα… Είμαι δεν το αρνούμαι και να σας είπω το διατί…. Έχω δύο πληγάς εις την κεφαλήν, άλλην εις τον λαιμόν, εις την χείραν, εις τον πόδα… Τας πληγάς αυτάς έλαβον δια την πατρίδα κι όταν αλλάζει ο καιρός πόνοι δριμύτατοι παράφρονα με καθιστώσι. Αυτό χωρίς άλλο ομολογώ….»

Όλο αυτό ακριβώς το παιχνίδι ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό , το δραματικό και το ρεαλιστικό πιστεύω ότι λειτουργεί αποτελεσματικά μέσα από την συνύπαρξη ευρωπαϊκών «κλασσικών « οργάνων, ηλεκτρονικής μουσικής και παραδοσιακών της Μεσογείου στα οποία γίνεται μια σύγχρονη ανατρεπτική χρήση, αποδεικνύοντας πόσο  διαχρονικά και οικουμενικά είναι και καθόλου φολκλόρ ή μουσειακά. Όλα αυτά ταξιδεύουν μέσα σε παράδοξα πεδία από ηλεκτρονικούς ήχους και μουσική που κινείται ανάμεσα στην ατονικότητα και τα σύγχρονα ιδιώματα και την τονικότητα.

 

 Θα χαρακτηρίζατε την Οπερα σας "βιογραφική","διδακτική","τολμηρή","συμβολικη"; Γράφοντας τη μουσική, πάνω στο λιμπρέτο του Αλέκου Λούντζη, δουλέψατε ως παρατηρητής του Μακρυγιάννη, ως κοντινός του άνθρωπος που τον κατανοεί, ως παθιασμένος θαυμαστής και ερευνητής του;

Θα χαρακτήριζα τα «Οράματα και Θάματα», Όπερα «διδακτική» μόνο όσον αφορά στο εξής: Η Ελλάδα από την Ελληνική Μυθολογία μέχρι την Σύγχρονη Ιστορία της είναι γεμάτη από συγκλονιστικά , οικουμενικά θέματα με διαχρονικότητα. Δεν είναι δυνατόν να δημιουργούνται γερμανικές, ιταλικές, γαλλικές, ολλανδικές σύγχρονες όπερες εμπνευσμένες από την Ελληνική Μυθολογία και να μην προσεγγίζει η σύγχρονη ελληνική δημιουργία και το Μουσικό Θέατρο, τέτοια θέματα.

Η Ελληνική Μυθολογία έχει μύθους με συμπυκνωμένη και αφαιρετική πληροφορία, φιλοσοφική, ψυχαναλυτική, επιστημονική, ιστορική.

Είναι πολύ σημαντικό ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή και ιδίως μέσα από την Εναλλακτική Σκηνή της έχει δώσει βήμα σε νέες ελληνικές παραγγελίες. Το ίδιο και με το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ή την  Στέγη. Είναι σημαντικό στο βαθμό που ακολουθούν αυτή την πολιτική, έχοντας παράλληλα βέβαια και άλλους τομείς να υπηρετήσουν. Αυτό που έκανα σαν δημιουργός είναι ό,τι κάνει και ένας ηθοποιός. Άφησα τον εαυτό μου  να «συντονιστεί»  στην ιδιοσυχνότητα ενός πολύπλοκου ψυχισμού και ενός ασυνείδητου που συμπυκνώνει ήθη, έθιμα,  αρχαϊκές δοξασίες και την λαϊκή σοφία που έρχεται από παλιά και η οποία μας δίνει και πολλές πληροφορίες για την συγκεκριμένη εποχή και κοινωνία.

Συντονιζόμενος μετασχημάτισα όλα αυτά σε ήχους γιατί αυτά είναι τα εργαλεία μου, η γλώσσα μου, και η δουλειά μου αν το πούμε πιο απλά.

Πολύτιμο βοηθό είχα το λιμπρέτο του Αλέκου Λούντζη με τον οποίο συνεργάστηκα στενά και ο οποίος συνέπλεξε αριστοτεχνικά τα λόγια του Μακρυγιάννη με το δικό του λιμπρέτο.

oramatamesa2.jpg

 

 

 Όταν πέσει η αυλαία της Όπερας σας τι "γεύση" θα θέλατε να μας έχει αφήσει?

Το βίωμα και την αίσθηση ενός ανθρώπου αυθεντικού, αληθινού, δημιουργικού, αντιφατικού, όπως όλοι μας, που συμφιλιώνει και συνθέτει τις αντιφάσεις του σε ένα σπουδαίο συγγραφικό έργο. Και ξανά αύτη την πολύτιμη αίσθηση ότι είμαστε όλοι «κουκίδες», ψηφιδωτά ενός τεράστιου μωσαϊκού στο οποίο ο καθένας αξίζει να προσθέτει ό,τι καλύτερο μπορεί.

 

 

INFO

Την όπερα σκηνοθετεί η Μαρία Γυπαράκη, η οποία καλείται να χειριστεί όχι έναν μύθο στην ολότητά του αλλά τον μύθο στην οντότητά του, μέσα από τα ίχνη της γραφής που οδηγούν έναν ήρωα από τον θάνατο στην ανάληψη.

Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Γιώργος Βαφιάς σκιαγραφεί το αφαιρετικό περιβάλλον του σκηνικού και των κοστουμιών της όπερας

Στον ρόλο του Μακρυγιάννη ο Ζαχαρίας Καρούνης, ένας σημαντικός ερμηνευτής της νέας γενιάς με έμφυτη θεατρικότητα, που δοκιμάζει για πρώτη φορά τις δυνάμεις του σε έναν τέτοιο ρόλο.

Η όπερα ανοίγει με τη συγκλονιστική αμαρτωλή προσευχή του Μακρυγιάννη. Το σύντομο πέρασμα του Όθωνα προσωποποιεί την αντιπαλότητα και συμβολοποιείται ως «από μηχανής απειλή».

Η υπόθεση της όπερας παρακολουθεί πρισματικά, από απόσταση πότε αναπνοής και πότε ασφαλείας, την καταβύθιση του πρωταγωνιστή στην προσευχή και στα οράματά του καθώς και στις αναμνήσεις και προβολές που προκαλούν.

Στην εξέλιξη της όπερας σκιαγραφούνται τα πρόσωπα του σύμπαντος ­–φυσικού και μεταφυσικού– του Μακρυγιάννη. Από τη μια, η Μακρυγιάνναινα και ο Γιατρός, και από την άλλη οι οραματικοί ξεναγοί του, η Ονειροκρίτρια-ταχυδρόμος και ο Ιωάννης ο Βαπτιστής – προστάτης και σωσίας του. Ζυγίζονται η οικειότητα, η συντροφικότητα, συγκρούσεις και απώλειες, και διαμορφώνονται οι εσωτερικοί ανταγωνισμοί (δυσπιστία, ζήλια, διάσταση ορθολογισμού και πίστης).

Η δραματουργία εστιάζει σε καθοριστικά επεισόδια του βίου του Μακρυγιάννη, όπως αυτά επανέρχονται, θολά και υπαινικτικά, στα οράματά του. Η οδυνηρή δοκιμασία προδιαγράφεται από το όραμα της καταδίκης και σφραγίζεται απ’ την απελπισμένη και θυμωμένη επίκληση προς τον Θεό πριν από τη φυλάκισή του.

Η όπερα ολοκληρώνεται συνοδεύοντας τον παροπλισμένο και απομονωμένο Μακρυγιάννη προς την πιο επιδραστική, όπως εκ των υστέρων απεδείχθη, απόφασή του, την απόφαση της γραφής.

 

                                                                      Οράματα και θάματα Στρατηγού Μακρυγιάννη
                                                                                    του Δημήτρη Μαραγκόπουλου

Μονόπρακτη όπερα σε επτά σκηνές

Πρώτη παρουσίαση / Παραγγελία της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ

                    Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
                    Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

 

Λιμπρέτο Αλέκος Λούντζης, βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Ιωάννη Μακρυγιάννη
Μουσική διεύθυνση Μάρκελλος Χρυσικόπουλος
Σκηνοθεσία Μαρία Γυπαράκη

Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Βαφιάς

Συμμετέχει οκταμελές μουσικό σύνολο και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων

 

Ιωάννης Μακρυγιάννης: Ζαχαρίας Καρούνης

Αικατερίνη Σκουζέ (Μακρυγιάνναινα): Ιωάννα Φόρτη

Ονειροκρίτρια (Ταχυδρόμος): Μυρτώ Μποκολίνη

Ιωάννης ο Βαπτιστής: Γιώργος Παπαδημητρίου

Ιατρός: Νίκος Κοτενίδης

Όθων Α΄ (Βασιλεύς της Ελλάδος, 1832-1862): Ελένη Μπαρκαγιάννη

Γιάννης Γκούρας (Φρούραρχος Ακρόπολης): Aντώνης Δήμου

Στρατοδίκης: Χρήστος Κεχρής

 

 

Διαβάστε επίσης

INTERVIEW

«Η μητέρα μου, και η αστείρευτη αγάπη της για τη ζωή, αποτελεί τη βασική πηγή έμπνευσής μου» Μαρία Κηλαηδόνη

Λίγο πριν από την εμφάνισή της στο Gazarte, 18/2, η Μαρία Κηλαηδόνη μιλάει για τα σχέδιά της στην Αγγελική Λάλου και το allyou

INTERVIEW

«Η καλύτερη εποχή είναι εδώ και τώρα, κάτι που πάλευα χρόνια να καταλάβω στην πράξη» Λουίζα Σοφιανοπούλου

Λίγο πριν τραγουδήσει «Time of my life», η ταλαντούχα τραγουδίστρια Lou Is, ή αλλιώς Λουίζα Σοφιανοπούλου, μίλησε στην Αγγελική Λάλου και το allyou.gr 

INTERVIEW

«Με εμπνέει η μέση γυναίκα που παλεύει για το καλό των παιδιών της και των οικείων της. Η γυναίκα αγωνίστρια της ζωής» Φωτεινή Δάρρα

Λίγο πριν τις νέες της εμφανίσεις στο Half Note, η εξαιρετική Φωτεινή Δάρρα σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στην Αγγελική Λάλου και το allyou.gr

Προτεινόμενα

ΣΧΕΣΕΙΣ

Tips ταχείας ανάρρωσης μετά από χωρισμό

Πώς να κάνεις τον πόνο του χωρισμού να περάσει πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά

ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ

Ζώδια Παρασκευής 29 Μαρτίου

Μην αποφύγετε να βρείτε τη λύση σε κάτι που σας βασανίζει, όσο και αν φοβάστε μήπως πληγωθείτε

BLOGS

Η Beyoncé αποκαλύπτει την tracklist του νέου της δίσκου, Cowboy Carter

Ο οποίος θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ένα cover του “Jolene” της Dolly Parton, αλλά και συμμετοχή του θρύλου της country, Willie Nelson