Η σύγχρονη Χιονάτη λύνει εγκλήματα

Αλαβάστρινη επιδερμίδα, πορφυρά χείλη, μαλλιά-πίσσα. Ή αλλιώς: "Κόκκινη σαν το αίμα", "Λευκή σαν το χιόνι", "Μαύρη σαν τον έβενο", όπως είναι οι τίτλοι βιβλίων της διάσημης τριλογίας της. Σαν την ηρωίδα της, τη 17χρονη Χιονάτη, η Σάλα Σίμουκα συνδυάζει και τα τρία χρώματα, τουλάχιστον στην εξωτερική εμφάνισή της - αν και η ίδια αποφεύγει τις συγκρίσεις με τους χαρακτήρες που επινοεί, για τους λόγους που μας εξηγεί παρακάτω.

Τι ξέρουμε λοιπόν για τη Σάλα; Συγγραφέας και μεταφράστρια από το Τάμπερε της Φινλανδίας, εξέδωσε το πρώτο της μυθιστόρημα στα 21 χρόνια της. Εννέα χρόνια μετά, ενώ χάζευε σε ένα βιβλιοπωλείο της Φρανκφούρτης όπου είχε πάει για διακοπές, σκέφτηκε ότι στη Φινλανδία δεν υπήρχε νουάρ λογοτεχνία για νέους. Τότε τής γεννήθηκε η ιδέα της Χιονάτης, μια νεανική σειρά αστυνομικών θρίλερ που εξελίχθηκε σε διεθνή εμπορική επιτυχία και που πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά (το τρίτο βιβλίο αναμένεται να κυκλοφορήσει στη χώρα μας την άνοιξη). Για δύο άλλα μυθιστορήματά της -"Jaljella" (Κανένα ίχνος) και "Toisaalla" (Αλλού)- η 34χρονη συγγραφέας έχει τιμηθεί με το βραβείο Τοπέλιους. 

Τη γνωρίσαμε σε μια επίσκεψή της στη χώρα μας και, όπως ανακαλύψαμε, η Σάλα είναι τόσο ενδιαφέρουσα στη συζήτηση αλλά και τόσο προσιτή, που άνετα θα μπορούσε να είναι φίλη μας. Απόλαυσέ την.

Γιατί αποφάσισες να ονομάσεις την ηρωίδα σου "Χιονάτη";

Πρώτα βρήκα τους τίτλους της τριλογίας και μετά σκέφτηκα να βάλω τη Χιονάτη να παίζει κάποιο ρόλο στα βιβλία μου. Από την αρχή όμως ήξερα ότι δεν θα ήθελα να αφηγηθώ μια μοντέρνα εκδοχή του παραμυθιού, ούτε να γράψω ένα μυθιστόρημα φαντασίας. Αποφάσισα λοιπόν να αφήσω το παραμύθι να παίζει στο φόντο, μέσα από αναφορές, από γλωσσικά στοιχεία, αλλά και από μια δική μου Χιονάτη.

Μπορεί ένα παραμύθι να εμπνεύσει αστυνομικά μυθιστορήματα;

Οι παλαιότερες, πιο σκοτεινές εκδοχές των κλασικών παραμυθιών είναι, βασικά, οι αστυνομικές ιστορίες της εποχής τους. Καταπιάνονται με θέματα όπως ο θάνατος, η θλίψη και ο προσωπικός αγώνας για επιβίωση. Το παραμύθι της Χιονάτης, συγκεκριμένα, τι άλλο θα μπορούσε να είναι παρά ένα νουάρ, με τη σατανική μητριά να προσπαθήσει να σκοτώσει την ηρωίδα; Πιστεύω επίσης ότι τα παλαιότερα παραμύθια δεν απευθύνονταν σε παιδιά αλλά σε εφήβους και νεαρούς ενήλικες, καθώς αφορούσαν θέματα όπως η αληθινή αγάπη ή το πώς θα βρούμε -ή δεν θα βρούμε- τη θέση μας στην κοινωνία. Με ενδιέφερε ιδιαίτερα αυτή η πτυχή τους όταν άρχισα να γράφω την τριλογία.

Εσύ σε ποια ηλικία ανακάλυψες τις πιο σκοτεινές εκδοχές των κλασικών παραμυθιών; 

Βασικά αρκετά μικρή, γιατί ανέκαθεν ενδιαφερόμουν για πολλά είδη λογοτεχνίας. Πρέπει να ήμουν περίπου δεκατριών, δεκατεσσάρων, το πολύ δεκαπέντε ετών όταν τις ανακάλυψα. Τότε συνειδητοποίησα ότι η Ντίσνεϊ δεν έχει ωφελήσει τα κλασικά παραμύθια: τα μετέτρεψε σε κάτι κατάλληλο για παιδιά, που πάντα έχει χάπι εντ. Το αγαπημένο μου παραμύθι όλων των εποχών είναι η "Μικρή γοργόνα" και ομολογώ ότι δεν μου αρέσει η εκδοχή της από την Ντίσνεϊ. Πιστεύω ότι η ομορφιά αυτού του παραμυθιού είναι το θλιβερό του τέλος, όπου η μικρή γοργόνα δεν κερδίζει τον πρίγκιπα, δεν μεταμορφώνεται σε ανθρώπινο ον, αλλά ούτε ξαναγίνεται γοργόνα. Η Ντίσνεϊ δεν μπορούσε να το διαχειριστεί και το μετέτρεψε στην ταινία της σε χάπι εντ.

Μπορείς να μας συστήσεις τη Χιονάτη της τριλογίας σου;

Ονομάζεται Χιονάτη Άντερσον. Το όνομά της δεν είναι συνηθισμένο στη Φινλανδία αλλά ούτε και ανύπαρκτο: Ξέρω ότι υπάρχουν περίπου δέκα κορίτσια στη χώρα με αυτό το όνομα. Στη Φινλανδία έχουμε αρκετά παράξενα ονόματα, για παράδειγμα παλιά ονόματα ή ονόματα εμπνευσμένα από τη φύση. Ψάχνετε για ένα αξιόπιστο και διασκεδαστικό online καζίνο; Το casino-neon54.gr προσφέρει μια μοναδική εμπειρία παιχνιδιού με εκατοντάδες παιχνίδια και φανταστικές προσφορές για τους παίκτες του.

Η Χιονάτη είναι δεκαεπτά χρονών, αλλά όχι ένα τυπικό κορίτσι της ηλικίας της γιατί έχει πολλά χαρακτηριστικά που την κάνουν να ξεχωρίζει από τους συνομηλίκους της. Μοιάζει λίγο μεγαλύτερη, είναι δυνατή, τρέχει γρήγορα, έχει την ικανότητα να αναλύει τα γεγονότα με σαφήνεια, ταυτόχρονα όμως, πέρα από τις αρετές της, διακρίνεται και από πολλές αδυναμίες εξαιτίας του παρελθόντος της. Κρύβει ένα μεγάλο οικογενειακό μυστικό, καθώς και ένα ιστορικό σκληρής παρενόχλησης από τους νταήδες του σχολείου της, στοιχεία που την κάνουν πιο ανθρώπινη.

Θα μπορούσες να τη χαρακτηρίσεις αουτσάιντερ, περιθωριακή;

Από μια άποψη, ναι. Παράλληλα όμως, αφού δεν ανήκει σε καμία ομάδα και δεν συνδέεται με συγκεκριμένα άτομα, είναι σε θέση να συναναστρέφεται με διαφορετικούς τύπους ανθρώπων, πράγμα που την κάνει ταυτόχρονα αουτσάιντερ και δυνητικά ινσάιντερ.

Σε προηγούμενη συνέντευξή σου έχεις πει ότι οι αναγνώστες δεν χρειάζεται να ξέρουν πολλά για το συγγραφέα ενός βιβλίου. Πώς κι έτσι;

Πολλοί νέοι αλλά και μεγαλύτεροι σε ηλικία αναγνώστες ταυτίζονται με τους χαρακτήρες των βιβλίων. Πιστεύω ότι αν μπουν σε διαδικασία να σκεφτούν ότι τα γεγονότα του βιβλίου συνέβησαν στο συγγραφέα, μπορεί να χάσουν κάποιο από το ενδιαφέρον τους. Είναι σημαντικό ο συγγραφέας να μην παρεμβαίνει στη σχέση ανάμεσα στον αναγνώστη και στο βιβλίο, γιατί καθεμία είναι μοναδική: διαμορφώνεται ανάλογα με τις εμπειρίες του αναγνώστη, τα βιβλία που έχει διαβάσει στο παρελθόν, καθώς και από τη διάθεσή του τη στιγμή που διαβάζει το συγκεκριμένο βιβλίο.

Τα βιβλία της τριλογίας σου θίγουν σκληρά θέματα, όπως η εμπορία ναρκωτικών και οι θρησκευτικές αιρέσεις. Είναι οι νεότεροι αναγνώστες σου σε θέση να τα αντιμετωπίσουν;

Τα βιβλία μου έχουν διαβαστεί από δεκαπεντάχρονους αλλά και από πενηντάχρονους. Απευθύνονται λοιπόν τόσο σε εφήβους όσο και σε ενήλικες αναγνώστες. Όσον αφορά τους σημερινούς νέους, έχουν συνηθίσει να βλέπουν στην τηλεόραση, στις ταινίες και στα βίντεο γκέιμς όλα αυτά τα τρομερά πράγματα που συμβαίνουν γύρω τους και πιστεύω ότι είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν και τις σκληρές πλευρές της ζωής. 

Άλλωστε το καλό με τα βιβλία σε σχέση, ας πούμε, με τις ταινίες είναι ότι ακόμη κι αν στις σελίδες τους συμβαίνουν φρικτά πράγματα, απλώς τα φαντάζεσαι στο μυαλό σου. Δεν είναι μια εικόνα που σου εκτοξεύεται καταπρόσωπο. Επιπλέον, αν ένας αναγνώστης νιώθει άβολα με αυτό που διαβάζει μπορεί να αφήσει κάτω το βιβλίο, κάτι που δεν συμβαίνει πάντα με τις ταινίες, όπου μαγνητίζεσαι από το οπτικό περιεχόμενο και συνεχίζεις να παρακολουθείς.

Σε ποιες ηλικίες απευθύνονται τα βιβλία σου;

Θα μπορούσα να πω από δεκαπέντε και πάνω. Αλλά έχουν διαβαστεί και από άτομα 14, 13 ακόμη και 12 ετών. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αναγνώστη. 

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια πολύ πλούσια αλλά και καλή παραγωγή σκανδιναβικού αστυνομικού μυθιστορήματος. Πού αποδίδεις την άνθησή του;

Πιστεύω ότι έχει να κάνει, σε κάποιο βαθμό, με το εξωτικό σκηνικό αυτών των βιβλίων. Οι ιστορίες τους συνήθως διαδραματίζονται στο μακρινό βορρά, μέσα στην παγωνιά και το σκοτάδι. Επίσης δεν είναι απλώς ψυχαγωγικά αναγνώσματα, αλλά βιβλία με πολυδιάστατους χαρακτήρες και κοινωνικές προεκτάσεις.

Τι να περιμένουμε από το τρίτο βιβλίο της τριλογίας σου;

Το πρώτο διαδραματίζεται στη Φινλανδία, στη διάρκεια ενός παγωμένου χειμώνα, ενώ το δεύτερο στην Πράγα, σε ένα πολύ ζεστό καλοκαίρι. Το τρίτο βιβλίο μας επαναφέρει στη Φινλανδία. Περιστρέφεται γύρω από τη Χιονάτη και τα συναισθήματα, τους φόβους της, αλλά και το οικογενειακό μυστικό της, που αποκαλύπτεται εδώ. Βασικά, αυτό είναι το πιο σκοτεινό της τριλογίας, όπως φανερώνει και ο τίτλος του ("Μαύρη σαν τον έβενο"). 

Ποιος είναι ο δικός σου μεγαλύτερος φόβος;

Ο ίδιος που έχουν, πιστεύω, οι περισσότεροι: μήπως συμβεί κάτι κακό στους αγαπημένους μου.

Η συγγραφή σε βοηθάει να τον αντιμετωπίσεις;

Ναι, με βοηθάει. Αλλά ελπίζω να βοηθάει και μερικούς αναγνώστες μου να διαχειριστούν τους δικούς τους φόβους.

Για ποιους άλλους λόγους γράφεις;

Γράφω από τα εννιά μου χρόνια. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς τη συγγραφή. Για μένα δεν είναι απλώς μια πράξη, αλλά ένας τρόπος να βλέπω τον κόσμο. Βλέπω τον κόσμο μέσα από τα μάτια ενός συγγραφέα. Η συγγραφή είναι για μένα σαν την αναπνοή. Ακόμη κι αν δεν με διάβαζε κανένας, δεν θα μπορούσα να διανοηθώ να μην το κάνω. Από την άλλη, αυτές οι μαγικές στιγμές που συμβαίνουν ανάμεσα σε ένα βιβλίο και τον αναγνώστη, όταν εξαφανίζεται για λίγο ολόκληρος ο κόσμος γύρω του, είναι τόσο πολύτιμες! Αν καταφέρω να τις δημιουργήσω για κάποιους αναγνώστες, είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να συμβεί.

Τα δύο πρώτα βιβλία της τριλογίας ("Κόκκινη σαν το αίμα", "Λευκή σαν το χιόνι") κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Το τρίτο θα κυκλοφορήσει από τις ίδιες εκδόσεις στις 23/3/15. Περισσότερες πληροφορίες για τη Σάλα Σίμουκα μπορείς να διαβάσεις εδώ.

Photo: © Spiros D. Katopodis/VPA