«Είμαι αποφασισμένη να κάνω τα ανθρώπινα δικαιώματα πραγματικότητα [στο Ιράν] και δεν μετανιώνω» Narges Mohammadi

Η Narges Mohammadi είναι Ιρανή ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα και αντιπρόεδρος του Κέντρου Υπερασπιστών των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με επικεφαλής τη βραβευμένη με Νόμπελ Ειρήνης, Shirin Ebadi.

Η επιτροπή των βραβείων κάλεσε το Ιράν να αφήσει ελεύθερη τη Μοχαμαντί, μια από τις σημαντικότερες ακτιβίστριες υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν, που μάχεται για τα δικαιώματα των γυναικών και την κατάργηση της θανατικής ποινής.

Χαιρετίζοντας τη Μοχαμαντί ως «μαχήτρια της ελευθερίας», η επικεφαλής της Νορβηγικής Επιτροπής Νόμπελ ξεκίνησε την ομιλία της με τις λέξεις «γυναίκα, ζωή, ελευθερία» στα φαρσί – ένα από τα συνθήματα των ειρηνικών διαδηλώσεων κατά της ιρανικής κυβέρνησης.

«Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ αποφάσισε να τιμήσει την Ναργκίς Μοχαμαντί με το Νόμπελ Ειρήνης 2023 για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και τη μάχη της για να προωθήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία για όλους», ανέφερε η πρόεδρος της Επιτροπής Μπέριτ Ράις-Άντερσεν. «Μόνο με την αποδοχή ίσων δικαιωμάτων για όλους θα μπορέσει ο κόσμος να πετύχει την αδελφότητα μεταξύ των κρατών που ο (ιδρυτής των βραβείων) Άλφρεντ Νόμπελ θέλησε να προωθήσει», δήλωσε ίδια.

Η βράβευση της Μοχαμαντί αποτελεί «στιγμή ιστορική και σημαντική στον αγώνα για την ελευθερία στο Ιράν», δήλωσε η οικογένειά της σε γραπτό μήνυμα. «Αφιερώνουμε αυτό το βραβείο σε όλους τους Ιρανούς και ιδιαίτερα στις γυναίκες και τα κορίτσια στο Ιράν που αποτελούν έμπνευση για όλο τον κόσμο με το θάρρος και τον αγώνα τους για την ελευθερία και την ισότητα», προσέθεσε η οικογένεια.

«Δυστυχώς, η Ναργκίς δεν μπορεί να είναι μαζί μας για να μοιραστεί αυτή την εξαιρετική στιγμή», αναφέρει ακόμη η οικογένεια. «Όπως λέει πάντα η Ναργκίς: η νίκη δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, αλλά είναι σίγουρη».

Το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) δήλωσε πως η βράβευση της Μοχαμαντί με το Νόμπελ Ειρήνης υπογραμμίζει το θάρρος και την αποφασιστικότητα των Ιρανών γυναικών.

Η Μοχαμαντί εκτίει αυτή τη στιγμή ποινές φυλάκισης στην φυλακή Εβίν της Τεχεράνης, οι οποίες φθάνουν συνολικά τα 12 χρόνια, σύμφωνα με τον οργανισμό Front Line Defenders – μια από τις πολλές περιόδους κατά τις οποίες είναι κρατούμενη. Οι κατηγορίες σε βάρος της περιλαμβάνουν την διασπορά προπαγάνδας σε βάρος του κράτους.

Η Ιρανή ακτιβίστρια καταδικάσθηκε από ιρανικό δικαστήριο σε κάθειρξη 8 ετών και 70 μαστιγώματα, όπως ανακοίνωσε ο σύζυγός της Ταγί Ραχμάνι, ο οποίος είναι εγκατεστημένος στην Γαλλία.

Αποφυλακίσθηκε τον Οκτώβριο 2020 έπειτα από φυλάκιση 5 ετών και καταδικάσθηκε και πάλι τον Μάριο 2021 σε 30 μήνες φυλάκισης και 80 μαστιγώματα για «προπαγάνδα κατά του πολιτικού συστήματος» του Ιράν, δυσφήμηση και «στάση» κατά των σωφρονιστικών αρχών.

Κατηγορήθηκε ότι δημοσίευσε ανακοίνωση κατά της θανατικής ποινής και ότι οργάνωσε καθιστική διαμαρτυρία κατά την διάρκεια της κράτησής της στην φυλακή Εβίν της Τεχεράνης.

Η Μοχαμαντί είναι η 19η γυναίκα που κερδίζει το βραβείο αυτό και η πρώτη μετά τη Φιλιππινέζα Μαρία Ρέσα που το 2021 κέρδισε το βραβείο μαζί με τον Ρώσο Ντμίτρι Μουράτοφ.

Το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης, που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 11 εκατ. σουηδικών κορωνών (περίπου 1 εκατ. δολαρίων) θα απονεμηθεί στον Όσλο στις 10 Δεκεμβρίου, την επέτειο του θανάτου του Σουηδού επιχειρηματία Άλφρεντ Νόμπελ, με τη διαθήκη του οποίου το 1895 θεσμοθετήθηκαν τα βραβεία.

Το βραβείο είναι κόλαφος για το Ιράν για την καταπάτηση ιδιαίτερα των δικαιωμάτων των γυναικών και συμβολική στήριξη στο κίνημα που ξέσπασε και συνεχίζεται μετά το θάναντο κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες της 22χρονης Μάσα Αμινί το Σεπτέμβριο του 2022. Είχε συλληφθεί γιατί δε φορούσε σωστά κατά τις κυβερνητικές εντολές τη χιτζάμπ. Η κυβέρνηση απέδωσε το θάνατό της σε έμφραγμα ενώ βρισκόταν στο αστυνομικό τμήμα. Αλλά συγκρατούμενες της είχαν πεί ότι η Αμινί είχε δεχτεί πολλαπλά κτυπήματα.

Με αφορμή τη βράβευσή της θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές της φράσεις:

«Ο στοχασμός τέτοιων ερωτημάτων όπως οι διαλεκτικές σχέσεις μεταξύ του είναι και του γίγνεσθαι έχει εμπνεύσει και ενισχύει τις πεποιθήσεις μου. Δεν ακούτε εδώ μερικές τυχαίες ιδέες ενός παθιασμένου μαθητή ή ενός στενοχωρημένου κρατούμενου, αλλά προβληματισμούς που έχουν τις ρίζες τους στην εμπειρία μιας γυναίκας φυσικού που τυγχάνει να έχει επίσης υποστηρίξει τα ίσα δικαιώματα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ως αποτέλεσμα δέχθηκε απειλές, στερήσεις, συλλήψεις, συνεχείς διώξεις και τελικά καταδικάστηκε σε συνολική ποινή φυλάκισης 23 ετών, εκ των οποίων τα 16 πρέπει να τα εκτίσω με βάση τους ισχύοντες νόμους στο Ιράν. Η σκληρή μεταχείριση και η υπερβολική ποινή στην οποία υποβλήθηκα δεν οφείλονταν σε οποιαδήποτε υπόγεια βίαιη ή τρομοκρατική δραστηριότητα εκ μέρους μου, αλλά –όπως παραδέχτηκαν οι δικαστές αυτού του συστήματος– λόγω της επιμονής μου στα δικαιώματα της κοινωνίας των πολιτών και στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η περίπτωσή μου, λοιπόν, απεικονίζει ξεκάθαρα τις άδικες, βάναυσες και παράνομες πρακτικές της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν».

«Είμαι, στην πατρίδα μου, καταδικασμένη και φυλακισμένη για το αδίκημα της υπερασπίστριας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της φεμινίστριας και της ποινής του θανάτου. [Αλλά] όχι μόνο η φυλάκισή μου και η πρόσφατη ποινή μου στα 16 χρόνια δεν με έκαναν να νιώσω καμία λύπη, αλλά στην πραγματικότητα ενίσχυσαν τις πεποιθήσεις και τη δέσμευσή μου για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων περισσότερο από ποτέ».

«Η τυραννία δεν επιβάλλεται μόνο σε ένα άτομο. Επομένως, όταν μια γυναίκα σαν εμένα αποφασίζει να παραβεί τους υπαγορευμένους κανόνες τους, πρέπει να υποστεί φυλακή και χωρισμό από τα παιδιά της, ως εκφοβιστικό μάθημα για άλλες γυναίκες».

«Ήμουν γεμάτη χαρά όταν σπούδαζα κβαντική φυσική στο πανεπιστήμιο ως μέσο για να κατανοήσω το σύμπαν. Αλλά την ίδια στιγμή, με απασχολούσαν οι καταπιεστικές συνθήκες στη χώρα μου και η τυραννία που υπέστησαν τα πανεπιστήμια, οι διανοούμενοι και τα μέσα ενημέρωσης μας. Όπως πολλοί άλλοι στα πανεπιστήμιά μας, ένιωσα υποχρεωμένη να συμμετάσχω στον αγώνα για ελευθερία. Αυτό που βιώνουμε είναι μια τυραννία δεκαετιών, που δεν μπορεί να ανεχθεί την ελευθερία του λόγου και της σκέψης. Στο όνομα της θρησκείας, περιορίζει και τιμωρεί την επιστήμη, τη διανόηση, ακόμη και την αγάπη. Χαρακτηρίζει ως απειλή για την εθνική ασφάλεια και τοξικό για την κοινωνία οτιδήποτε δεν είναι συμβατό με τα πολιτικά και οικονομικά συμφέροντά της. Θεωρεί την τιμωρία ανεπιθύμητων ιδεών ως θετικό πράγμα. Δεν ανέχεται διαφορές απόψεων. Ανταποκρίνεται στη λογική όχι με λογική, συζήτηση ή διάλογο, αλλά με καταστολή. Με τον όρο τυραννία εννοώ μια κυρίαρχη δύναμη που προσπαθεί να κάνει κυρίαρχη μόνο μια φωνή – τη φωνή μιας κυρίαρχης μειονότητας στο Ιράν, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο πλουραλισμός στην κοινωνία. Με τον όρο τυραννία εννοώ ένα δικαστικό σώμα που αγνοεί ακόμη και το σύνταγμα της ίδιας της Ισλαμικής Δημοκρατίας και καταδικάζει διανοούμενους, συγγραφείς, δημοσιογράφους και πολιτικούς και πολιτικούς ακτιβιστές σε μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης, χωρίς δίκαιη διαδικασία και δίκη σε δικαστήριο. … Με τον όρο τυραννία εννοώ τους κατόχους εξουσίας που πιστεύουν ότι στέκονται υπεράνω του νόμου και που αγνοούν τη δικαιοσύνη και τις επείγουσες απαιτήσεις της ανθρώπινης συνείδησης».

«Έχω πίστη στον δρόμο που επέλεξα, στις ενέργειες που έχω κάνει, καθώς και στα πιστεύω μου. Είμαι αποφασισμένη να κάνω τα ανθρώπινα δικαιώματα πραγματικότητα [στο Ιράν] και δεν μετανιώνω. Εάν εκείνοι που ισχυρίζονται ότι διαδίδουν δικαιοσύνη είναι σταθεροί στην κρίση τους εναντίον μου, είμαι επίσης σταθερη στην πίστη και τις πεποιθήσεις μου. Δεν θα παραιτηθώ κάτω από τυραννικές τιμωρίες που θα περιορίσουν την ελευθερία μου στους τέσσερις τοίχους του κελιού της φυλακής. Θα υπομείνω αυτόν τον εγκλεισμό, αλλά δεν θα τον δεχτώ ποτέ ως νόμιμο, ανθρώπινο ή ηθικό, και θα μιλώ πάντα εναντίον αυτής της αδικίας».

«Η τυραννία δεν επιβάλλεται μόνο στην πολιτική σφαίρα. Αυτή η τυραννία χρησιμοποιεί κάθε δυνατό μοχλό που έχει στη διάθεση του το κράτος για να θεσμοθετήσει τις διακρίσεις με βάση το φύλο, τη σεξουαλικότητα, τη θρησκεία, την εθνικότητα και τον ιδεολογικό προσανατολισμό, ιδιαίτερα κατά των γυναικών. Διατηρώντας την πατριαρχική κυριαρχία, συντάσσοντας και επιβάλλοντας μισογυνιστικούς νόμους, ακόμη και κατασκευάζοντας μια ψεύτικη κουλτούρα σε αντίθεση με τους κανόνες της κοινωνίας, στερεί από τις γυναίκες τα ανθρώπινα και πολιτικά τους δικαιώματα και επιδιώκει να τις αποτρέψει από την κοινωνική εμπλοκή. Επομένως, όταν μια γυναίκα σαν εμένα αποφασίζει να παραβεί τους υπαγορευμένους κανόνες τους, πρέπει να υποστεί φυλακή και χωρισμό από τα παιδιά της, ως εκφοβιστικό μάθημα για άλλες γυναίκες».

«Θα συνεχίσω τις προσπάθειές μου έως ότου επιτύχουμε ειρήνη, ανεκτικότητα σε πλουραλισμό απόψεων και ανθρώπινα δικαιώματα».

«Δεν είμαι απελπισμένη ούτε έχω χάσει το κίνητρό μου. Δεν μπορούμε να σταματήσουμε να προσπαθούμε. Εξακολουθώ να ελπίζω και πιστεύω βαθιά ότι οι άοκνες προσπάθειες των ακτιβιστών της κοινωνίας των πολιτών μας θα αποδώσουν τελικά καρπούς».

«Οι σκέψεις και τα όνειρα δεν πεθαίνουν. Η πίστη στην ελευθερία και τη δικαιοσύνη δεν χάνεται με φυλάκιση, βασανιστήρια ή ακόμη και θάνατο και η τυραννία δεν υπερισχύει της ελευθερίας».

«Ως μία από τους χιλιάδες ακτιβιστές, είμαι ένα από τα θύματα τέτοιων φρικτών βασανιστηρίων. Έχω καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα: Η απομόνωση είναι πλύση εγκεφάλου, έτσι ώστε οι κρατούμενοι, στερούμενοι των κανονικών συνθηκών διαβίωσης, να χάνουν τα μοναδικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά τους, τον συρμό της σκέψης και των ιδεών τους και τη σωματική και ψυχολογική τους υγεία».

«Η δολοφονία, η φυλάκιση ή η άρνηση των δικαιωμάτων ενός ανθρώπου δεν είναι αδικία εναντίον ενός ατόμου: αλυσοδένει και σκοτώνει μια ολόκληρη κοινωνία».

«Είναι μόνο δόλια λόγια που κοροϊδεύουν τη δικαιοσύνη όταν ένα δικαστικό σύστημα συλλαμβάνει, καταδικάζει και τιμωρεί ανθρώπους σύμφωνα με τις μεροληπτικές και κακόβουλες απόψεις των στρατιωτικών υπηρεσιών ασφαλείας και αρνείται στους κρατούμενους τα νόμιμα δικαιώματά τους».

«Χωρίς πανεπιστήμια ανεξάρτητα από τον κυβερνητικό έλεγχο, η φυσική διαδικασία απόκτησης γνώσης και ανάπτυξης της σκέψης θα ματαιωθεί, αν δεν καταστεί αδύνατη».

«Ως υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως και εκατομμύρια Ιρανοί, μισώ τη θανατική ποινή. Περιφρονώ τις διακρίσεις και την αδικία κατά των γυναικών. Διαμαρτύρομαι για τη φυλάκιση και τα βασανιστήρια ακτιβιστών πολιτικών δικαιωμάτων στην απομόνωση. Και δεν θα σιωπήσω απέναντι στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για να θεσμοθετήσω τα ανθρώπινα δικαιώματα και να επιτύχω την ειρήνη μεταξύ του λαού και του κράτους, θα υπομείνω τη στέρηση της ελευθερίας και των δικαιωμάτων μου, παρόλο που ο χωρισμός από τα παιδιά μου δεν είναι τίποτα λιγότερο από θάνατος για μένα. Είμαι γυναίκα και μητέρα, και με όλες μου τις γυναικείες και μητρικές ευαισθησίες, αναζητώ έναν κόσμο απαλλαγμένο από βία και αδικία, ακόμα κι αν έχω υποστεί αδικία και βία δεκάδες φορές».