Βανίλια: ιδιότητες, οφέλη, χρήση και παρενέργειες

Άρωμα γλυκό, έντονο και κυρίαρχο στη ζαχαροπλαστική. Με το όνομα βανίλια, αναφερόμαστε στα περίπου 100 διαφορετικά είδη του συγκεκριμένου γένους, το οποίο περιλαμβάνει είδη αναρριχώμενα και πολλές φορές αρωματικά με διαφορετική μορφολογία. Το πιο γνωστό είδος, θεωρείται η Vanilla planifolia, την οποία χρησιμοποιούσαν οι Αζτέκοι για να αρωματίσουν το κακάο. Από τους καρπούς του φυτού αυτού παράγεται η γεύση της βανίλιας, που χρησιμοποιείται ευρέως τόσο στη μαγειρική όσο και στην αρωματοποιία.

Χρήσεις

Ο αρωματικός παράγοντας της βανίλιας χρησιμοποιείται ευρέως τόσο στην οικιακή μαγειρική όσο και στα τρόφιμα εμπορίου, ιδιαίτερα στη σοκολάτα στα προϊόντα της αρτοποιίας, στη ζαχαροπλαστική, στις πουτίγκες. στις σάλτσες, σε παγωτό, σε αφεψήματα και στην αρωματοποιία. Οι άγουροι καρποί συλλέγονται αμέσως μόλις πάρουν χρυσοπράσινο χρώμα στη βάση τους. Τα φρέσκα σπέρματα της βανίλιας δεν έχουν άρωμα. Το χαρακτηριστικό άρωμα είναι αποτέλεσμα ενζυματικής δράσης κατά τη διάρκεια ειδικής επεξεργασίας. Το εκχύλισμα της βανίλιας παραλαμβάνεται μετά από θραύση των κατεργασμένων αποξηραμένων καρπών και εκχύλιση με αλκοόλη. Η τεχνητή βανίλια γίνεται από συνθετικά παραγόμενη βανιλίννη.

Στο εμπόριο

Εσάνς, εκχύλισμα, λοβοί. Το τεχνητό υποκατάστατο («σκόνη») είναι σαφώς κατώτερο σε άρωμα.

Στη μαγειρική ταιριάζει

Σε κέικ, μπισκότα και γενικά γλυκές ζύμες, παγωτά, κρέμες, μους. Μερικοί σεφ τη χρησιμοποιούν και στη μαγειρική (κρεατικά).

Το πιο μυρωδάτο scrub από βανίλια και καφέ που πρέπει να δοκιμάσεις

Οι κόκκοι του καφέ ως γνωστό, βοηθούν στην καλύτερη κυκλοφορία του αίματος και στην καταπολέμηση της κυτταρίτιδας. Το παρακάτω scrub όμως είναι για όλο το σώμα και όχι μόνο για τις περιοχές όπου έχεις κυτταρίτιδα. Πέρα από τις απολεπιστικές ιδιότητες το scrub αυτό, προσφέρει ενυδάτωση –μιας και έχει λάδι καρύδας-, ενώ βοηθάει στην μείωση του πρηξίματος του δέρματος ενώ έχει και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες (όλα αυτά λόγω του καφέ). Τα καλά νέα είναι ότι περιέχει και σκόνη βανίλιας με αποτέλεσμα να μυρίζει καταπληκτικά!

Θα χρειαστείς:

½ κούπα λάδι καρύδας
1 κούπα φρεσκοαλεσμένο καφέ ή κόκκους καφέ
1 κούπα καστανή ζάχαρη
2 κ.σ σκόνη βανίλιας

Εκτέλεση: Σε ένα μικρό κατσαρολάκι και σε χαμηλή φωτιά, ζέστανε το λάδι καρύδας (ή άφησέ το να λιώσει καλά αν είναι σε στερεά μορφή). Έπειτα, σε ένα μεγάλο μπολ ανάμειξε όλα τα υλικά μαζί και άδειασε το μείγμα σε ένα βαζάκι. Εφάρμοσε σε όλο το σώμα την ώρα που κάνεις ντους, κάνοντας κυκλικές κινήσεις. Ξέβγαλε καλά με ζεστό νερό και σκουπίσου απαλά με μια πετσέτα.

Διατήρησε το scrub σε θερμοκρασία δωματιού μέχρι και για 2 μήνες.

Προέλευση

Η Vanilla Fragrans είναι ένα αναρριχητικό, ενδημικό φυτό του Μεξικού. Ο διάσημος θαλασσοπόρος Hernan Cortes ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε και μετέφερε το φυτό της βανίλιας στην Ευρώπη. Πριν από την ανακάλυψή του, οι Αζτέκοι χρησιμοποιούσαν τη βανίλια για να αρωματίσουν ένα ρόφημα από σοκολάτα. Είναι τεκμηριωμένο ότι το φυτό αυτό δόθηκε από τον Αυτοκράτορα Montezuma στους Ισπανούς Conquistadors το 1518 που το έφεραν στην Ευρώπη. Με την εισαγωγή του μπαχαρικού στην Ευρώπη, άρχισε να κάνει τον κύκλο του στις ευρωπαϊκές κουζίνες, αρωματίζοντας ιδιαιτέρως το κακάο, γνωστό αλλιώς σαν σοκολάτα. Οι Γάλλοι ήταν αυτοί που ξεκίνησαν την καλλιέργεια αυτού του "φασολιού" σε σημαντικό βαθμό στον Ινδικό Ωκεανό και κυρίως στη Μαδαγασκάρη. 

Τα φυτά

Οι βανίλιες ορχιδέες είναι αναρριχητικά, μονόκλωνα φυτά και μοιάζουν με αμπέλι. Σχηματίζουν μακριά, λεπτά στελέχη με μήκος πάνω από 35m και με εναλλασσόμενα φύλλα, που απλώνονται σε όλο το μήκος τους. Τα μικρά, στενόμακρα, σκουροπράσινα φύλλα της Βανίλιας είναι παχιά και δερματώδη, ακόμη και σαρκώδη σε κάποια είδη. Αλλά υπάρχει επίσης ένας σημαντικός αριθμός ειδών που τα φύλλα τους μειώνονται κλιμακωτά ή έχουν σχεδόν καθόλου ή παντελώς καθόλου φύλλα και φαίνεται ότι χρησιμοποιούν τα πράσινα αναρριχόμενα στελέχη τους για τη φωτοσύνθεση. Μακριές και δυνατές εναέριες ρίζες αναπτύσσονται σε κάθε όζο του μίσχου.

Ο καρπός

Ο καρπός παράγεται μόνο από ώριμα φυτά, τα οποία φτάνουν συνήθως πάνω από 3 μέτρα ύψος. Ο καρπός αποκαλείται "φασόλι βανίλιας", αν και τα κανονικά φασόλια είναι ψυχανθή δικοτυλήδονα, και δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τις ορχιδέες. Ο καρπός της βανίλιας είναι τεχνικά, μια επιμήκης, σαρκώδης κάψουλα, που ανοίγει αργότερα και έχει μήκος 10-20 εκ. περίπου. Ωριμάζει σταδιακά για 5 - 9 μήνες μετά την ανθοφορία, παίρνοντας τελικά μαύρο χρώμα και αναδίδοντας έντονη, ευχάριστη μυρωδιά. Σ' αυτό το στάδιο μπορούν να συλλεχθούν και να αφυγρανθούν. Η αφυδάτωση των ενζύμων και η ξήρανση των λοβών, ελαχιστοποιεί την απώλεια των αιθέριων ελαίων. Το εκχύλισμα της βανίλιας προέρχεται από αυτό το τμήμα του φυτού, το λοβό. Κάθε λοβός περιέχει χιλιάδες λεπτούς σπόρους, αλλά είναι ο λοβός που χρησιμοποιείται για να δώσει το άρωμα της βανίλιας.

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Πηγές:

Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://airplants.gr/product/orchidea-vanilla-planifolia/
https://blog.togiatrosofi.gr/vanilla-planifolia/
http://www.fytokomia.gr/permalink/3195.html
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%BB%CE%B9%CE%B1