«Είναι ζωτικής σημασίας μία ολιστική αντιμετώπιση της έμφυλης βίας» Αγγελική Τουμπανάκη

Λίγο πριν το «For Women», τη μουσική παράσταση αφιερωμένη με αγάπη και τιμή, Άσμα Ασμάτων στη γυναίκα, συναντήσαμε την World Jazz βοκαλίστρια Αγγελική Τουμπανάκη και είχαμε μαζί της μια ουσιαστική συζήτηση για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σήμερα αλλά και τη μουσική διαδρομή της ίδιας.

Τι είναι / τι σημαίνει «γυναίκα» για σένα;

Οργανικά, φέρει τη συμπαντική μοναδικότητα της κύησης και της γέννας. Όμως αυτό σίγουρα, όπως και η έννοια της θηλυκότητας, δεν την ορίζει. Και να μη γεννήσει ή κυοφορήσει, μπορεί να σταθεί 1.000 φορές και Γυναίκα, 1.000 φορές και Μάνα. 

Αλλά με την αλήθεια μου, δεν θα ήθελα να Την ορίσω - περιορίσω , να Την περιχαρακώσω, να Την διαχωρίσω από τον Άντρα. Πέρα από τα στερεότυπα, τις κοινωνικές εμμονές και τα αυτοματοποιημένα είναι Άνθρωπος.

Της δίνω το σχήμα-φυλακτό «Σπείρα» που συνδυάζει τον κύκλο και παράλληλα μια διαρκή δυναμική κίνηση. Συμβολίζει τον Χρόνο, μια ατελείωτη γραμμή, τη μετάλλαξη, τη συνέχεια, τον ρυθμό της αναπνοής, την εξέλιξη της ζωής, την τελική επιστροφή στο Κέντρο. 

Πώς βιώνεις ως νέα γυναίκα του σήμερα όλη αυτή την ειδεχθή πραγματικότητα και επικαιρότητα με την έμφυλη βία και τη δραματική αύξηση των γυναικοκτονιών αλλά και βιασμών, αλλά και τη γενικότερη οπισθοδρόμηση ως προς τα βασικά δικαιώματα των γυναικών;

Γυναικοκτονίες-βιαιοπραγίες ενάντια των Γυναικών φοβάμαι ότι γίνονταν πάντα, αλλά δεν συζητούσαμε γι' αυτές επειδή δεν ήταν κοινωνικά ορατές. Σίγουρα είναι πολύ περισσότερες από αυτές που καταγράφονται στα επίσημα δεδομένα, με την κουλτούρα της κακοποίησης και της πατριαρχίας σε αρκετές κοινωνίες να είναι ακόμα βαθιά ριζωμένη.

Ο εγκλεισμός έγινε η αιτία να φανερωθούν πολλές παθογένειες της κοινωνικής μας ζωής, με σοβαρότερη την ενδοοικογενειακή βία, με θύματα γυναίκες και πολλές φορές και παιδιά. Το κράτος πια οφείλει συνεχώς να φροντίζει για τις νομοθετικές ρυθμίσεις εναντίον αθέμιτων συμπεριφορών, τη δημιουργία μέτρων ενδυνάμωσης και προστασίας και παράλληλα προγραμμάτων εκπαίδευσης με επίκεντρο τον σεβασμό της προσωπικότητας της γυναίκας. Είναι ζωτικής σημασίας μία ολιστική κοινωνική αντιμετώπιση της κλιμακούμενης έμφυλης βίας σε όλες της τις μορφές και έχουμε δυστυχώς ακόμα πολύ δρόμο.

Με το #metoo να έχει συνταράξει το ελληνικό γίγνεσθαι πώς βλέπεις σήμερα την κατάσταση στον καλλιτεχνικό χώρο;

Το MeToo ξεκίνησε το 2006 από την Αμερικανίδα ακτιβίστρια Tarana Burke, η οποία το χρησιμοποίησε αρχικά ως πλατφόρμα για παροχή βοήθειας σε θύματα σεξουαλικής βίας. Καθιερώθηκε παγκοσμίως το 2017. Το κίνημα MeToo αποτελεί μια μαζική πανίσχυρη φωνή αλληλεγγύης, όχι μόνο στον τομέα του πολιτισμού. Το θέμα είναι το κίνημα αυτό να δώσει δύναμη σε γυναίκες αλλά και άνδρες και αγόρια που έχουν υποστεί βία, σεξουαλική παρενόχληση, εργασιακό εκφοβισμό (bullying) να υψώσουν το ανάστημά τους και να μιλήσουν δημόσια. Εύχομαι όλο αυτό να λειτουργήσει ως ένα ισχυρό ανάχωμα που θα αποτρέψει άλλους εν δυνάμει θύτες – «ισχυρά» άτομα να πράξουν ανάλογα.

Είναι μια περίοδος δύσκολη – περίεργη όπου όλα είναι μετέωρα. Καθημερινά αισθάνομαι ότι βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τις αξίες μας και με τις βασικές έννοιες Πολιτική, Κοινωνία, Πολιτισμός.

Τι μουσικές και τι ήχους θα ακούσουμε στις 27 Οκτωβρίου στο Half Note;

Στο “For Women” μας την Πέμπτη 27 Οκτωβρίου αφηγούμαστε μουσικά τις ιστορίες γυναικών που ξεχώρισαν, ενέπνευσαν συνθέτες ανά τον κόσμο και έγιναν τραγούδια στις μουσικές παραδόσεις των λαών.

Το μουσικό σχήμα αποτελείται από τέσσερις αγαπημένους και εκλεκτούς μουσικούς της παραδοσιακής και τζαζ μουσικής σκηνής που σέβομαι και εμπιστεύομαι, τους Γρηγόρη Ντάνη στην κιθάρα, Απόστολο Καλτσά στο μπάσο, Ηλία Δουμάνη στα τύμπανα και Γιώργο Μακρή στην γκάιντα.

Μουσικοί ικανοί και ευέλικτοι που μπορούν να κινηθούν με άνεση ανάμεσα στα διάφορα μουσικά ιδιώματα, διαδραστικά και αυτοσχεδιαστικά, να ενώσουν ετερογενείς ήχους, με ανοιχτό μυαλό, διάπλατη καρδιά και σεβασμό στη διαφορετικότητα, ώστε να υπάρξει αβίαστο δημιουργικό αποτέλεσμα.

Το «For Women» project είναι μια σειρά παραστάσεων που αποτίνει φόρο τιμής στη Γυναίκα των τόπων και των χρόνων. 

Με ποιον ήχο/ήχους, φυσικούς ή μη, θα παρομοίαζες διάφορες καταστάσεις ή χρονικές περιόδους της γυναίκας;

Με όλους τους ήχους της Φύσης. Των πουλιών, των δέντρων, των ζώων, των ποταμών και της θάλασσας. Ήχοι Αρχέγονοι, Πανανθρώπινοι, Αμέτρητοι.

Τι σε τράβηξε στη μοριακή βιολογία και τι σε έκανε να αφοσιωθείς πλήρως στη μουσική;

Η επιστήμη περικλείει στον πυρήνα της, τη διαδικασία της δημιουργίας και η τέχνη, ως διαδικασία έκφρασης, έχει πανανθρώπινο και υπερχρονικό χαρακτήρα. 

Θεωρώ βασικό άξονα έμπνευσης και έκφρασής μου τη βαθύτερη σχέση επιστήμης και τέχνης, η οποία και αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καλλιτεχνικής μου πορείας, εννοιολογικά και βιωματικά.

Εξηγώντας τη συνύπαρξης τέχνης και επιστήμης μέσα από το προσωπικό μου πρίσμα θα έλεγα ότι αυτό για εμένα αποτελεί αναγκαιότητα για να εξερευνήσω, να εξηγήσω, να εξελιχθώ, να δημιουργήσω με γνώση, να υπάρξω με ισορροπία. Αποτελεί τη βάση για το διδακτικό και ερευνητικό μου έργο πάνω στο εκπληκτικό και πολυδιάστατο όργανο-Φωνή.

Θεωρώ ότι η μουσική αποτελεί , ισχυρό εργαλείο στην κατανόηση της ανθρώπινης ύπαρξης, μέσον αποσυμπίεσης και συντονισμού Φωνής, Ψυχής και Σώματος.

Μεγαλώνοντας ως κορίτσι ένιωσες ποτέ ότι υπήρχαν πράγματα που δεν μπορούσες ή δεν επιτρεπόταν να κάνεις λόγω του φύλου σου; 

Όχι! 

Πότε άρχισες να πιστεύεις ότι η φωνή είναι το εκφραστικότερο και πλουσιότερο σε αποχρώσεις μουσικό όργανο και πώς την χρησιμοποιείς στην καλλιτεχνική σου πορεία;

Η φωνή για εμένα αποτελεί τη θεμελιώδη έκφραση, το προσωπικό μας αποτύπωμα, το κούρδισμα της ολότητάς μας. Η Φωνή στις μουσικές, πέρα από τη σολιστική της παρουσία και την ευθύνη του στίχου, μπορεί να μετατραπεί σε ένα πολυδιάστατο μουσικό όργανο.

Τα φωνητικά μουσικά παιχνίδια -από μικρή στον προσκοπισμό- αποτέλεσαν πεδίο ελευθερίας και ευτυχίας και ενσωματώθηκαν στο μουσικό μου γονιδίωμα. Οπότε τα πολυφωνικά σχήματα που υπήρξα ως μέλος και υπάρχω ως μαέστρος αποτελούν την ασυνείδητη συνέχεια των παιδικών μου βιωμάτων. Χαρά, ένωση, παιχνίδι, ομάδα.

Καθοριστικό ρόλο στη φωνητική μου έκφραση και την αισθητική των projects μου αποτέλεσε η εκπαίδευσή μου στην Jazz μουσική και η ανάγκη μου να εξερευνώ παραδοσιακούς ήχους, ρυθμούς, μουσικά ιδιώματα και φωνήματα μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και τη διάδραση, την καλλιτεχνική έκφραση και τη διεπιστημονική οδό. 

Εμπειρίες που με σφράγισαν αποτέλεσαν τα μουσικά εργαστήρια «Λαβύρινθος» του ξεχωριστού μουσικού και συνθέτη Ross Daly, αλλά και το masterclass των «Circle Songs» που είχα την τιμή να παρακολουθήσω το 2015 στη Νέα Υόρκη, με τον σπουδαίο βοκαλίστα και αυτοσχεδιαστή Bobby McFerrin και το φωνητικό του σύνολο Voicestra.

Ακόμα ζούμε τον αντίκτυπο της δολοφονίας της Mahsa Amini, θα έκοβες τα μαλλιά σου ως συμβολική πράξη ή θα προτιμούσες άλλου είδους πράξεις ως αλληλεγγύη;

Η συγκεκριμένη Πράξη αποτελεί την Απόλυτη πράξη Διαμαρτυρίας και Τόλμης, και εγινε από γυναίκες που ζουν σε απολυταρχικά καθεστώτα, με κίνδυνο της Ζωής τους.

Σημαντικοί και σεβαστοί οι συμβολισμοί. Εδώ, για εμένα δεν αρκεί. Θεωρώ ότι εμείς που ζούμε στις ελεύθερες κοινωνίες, πρέπει να βρίσκουμε συνεχώς τους δρόμους, τους ουσιαστικούς τρόπους, να δραστηριοποιούμαστε αποτελεσματικά, ίσως ως μέλη ακτιβιστικών δικτύων- οργανώσεων, για να βοηθήσουμε αυτές τις Γυναίκες, και στην ουσία να βοηθήσουμε και τους εαυτούς μας.

«Κάθε φορά που μια γυναίκα υπερασπίζεται τον εαυτό της, χωρίς να το γνωρίζει, χωρίς να το προσπαθεί, υπερασπίζεται όλες τις γυναίκες» έλεγε η σπουδαία Maya Angelou.

Πώς βίωσες/βιώνεις το διάστημα της πανδημίας και τι κρατάς μέσα σου από τα 2 αυτά τελευταία χρόνια; 

Η πανδημία άφησε εμφανές τραύμα στον πολιτισμό και τις τέχνες, που θα επουλωθεί αργά. Για τους καλλιτέχνες είναι ζωτικής σημασίας η δημιουργία, η έκφραση, η επαφή, η ένωση με το κοινό.

Προσωπικά προσπάθησα από την αρχή να σταθώ με υπευθυνότητα και να αντιμετωπίσω με ψυχραιμία το πλήθος των πληροφοριών και το κυριότερο να παραμείνω «χρήσιμη» μέσω της μουσικής, να αξιοποιήσω την τεχνολογία και να εξασφαλίσω τη λειτουργικότητα του χρόνου.

Συνέχισα λοιπόν διαδικτυακά το σταθερό διδακτικό μου έργο, τη μελέτη και συλλογή πληροφοριών για την έρευνά μου πάνω στη Φωνή αλλα και την ηχογράφηση προσωπικών συνθέσεων για το Drums Voice Jazztronica project.

Με προσκάλεσαν να πραγματοποιήσω διαδικτυακά σεμινάρια – master classes με θέμα την Ανατομία της Φωνής, και Φωνητικό Αυτοσχεδιασμό, στο Τμήμα Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων του Πανεπιστήμιου Δυτικής Μακεδονίας, στα Μουσικά Σύνολα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στην ομάδα Greek Fringe που εδρεύει στην Αυστραλία, στις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Α’, Β’, Γ’, Δ΄ Αθήνας, Ανατολικής Αττικής και Πειραιά. Παράλληλα ήμουν προσκεκλημένη στο 42ο Ετήσιο Διεθνές Συνέδριο της TESOL Ελλάδας , με ειδικό τίτλο «Ανθρώπινα Δικαιώματα στην Εκπαίδευση, τη Λογοτεχνία και την Τέχνη» και στην ψηφιακή της Δράση «η Ώρα της Γης» της WWF Greece παρουσιάζοντας την πρωτότυπη σύνθεση «Polar Skeleton» των Drums Voice Jazztronica duet. Τέλος στις 8 Μαρτίου του 2021 είχα τη μεγάλη τιμή να με προσκαλέσουν για να κλείσω μουσικά την Πανευρωπαϊκή διαδικτυακή φεμινιστική εκδήλωση.

Η ανθρωπότητα υποτάχθηκε στην κυριαρχία ενός μικροοργανισμού που μπόρεσε και εισχώρησε στις ζωές μας, στις σχέσεις μας και βρήκε τον δρόμο για την ψυχή μας. Αναποδογύρισε τις έννοιες παντοδυναμία και ευαλωτότητα, διαπερνώντας σύνορα, αγνοώντας το φύλο, τη γεωγραφική, φυλετική, εθνοτική, θρησκευτική ή κοινωνική προέλευση των ανθρώπων. Μας υπενθύμισε και μας επιβεβαίωσε ότι ζούμε σε έναν ισχυρά διασυνδεδεμένο κόσμο, που οι διαχωριστικές γραμμές, οι υποτιθέμενες προφυλάξεις και τα κρατικά σύνορα είναι αδύναμα. Αυτό δεν θα ήθελα να το ξεχάσω ποτέ. 

Τι είναι αυτό που σου δίνει δύναμη;

Η αστρόσκονη της μουσικής… 

Έχει τη μαγική ικανότητα να απελευθερώνει την ψυχή αλλά και να μεγεθύνει τα στοιχεία της προσωπικότητάς μας. Είναι η πιο καθάρια μορφή επικοινωνίας, η ένωσή μας με τον χρόνο και το σύμπαν. Είναι παγκόσμια γλώσσα που μπορεί να μας ημερέψει.

Και το άπειρο της φύσης…

Η γη είναι το σημείο του επαναπροσδιορισμού, η επαναφόρτιση του νου και της ψυχής μου.

Πώς είναι μια συνηθισμένη σου μέρα;

Οι συναυλίες – παραστάσεις, η σύνθεση, η διδασκαλία και η έρευνα και θεραπεία αποτελούν τους άξονες της καθημερινής μου ενασχόλησης με συνεχόμενη ροή. Αυτές οι δράσεις εναλλάσσονται καθημερινά και η ημέρα μου, που εύχομαι να είχε 48 ώρες, ποτέ δεν είναι ίδια…

Ποιο τραγούδι λες από μέσα πιο συχνά και ποιο πιο πολύ φωναχτά ενώ κάνεις άλλα πράγματα;

Ανά καιρούς διάφορα. Τώρα το «Pata pata» της Miriam Makeba, το Βλαχορουμάνικο «Τι θέλεις χάρε», το «Freedom Jazz dance» γιατί το διδάσκω σε μια μαθήτριά μου (υπότροφο στο Berklee College of Music – very proud..!) και το «Naima» του John Coltrane.

Πόση μουσική έχει η μέρα σου και πότε αποφάσισες ότι θα ήθελες να ασχοληθείς με τη μουσική;

Πόση??? Αμέτρητη και άλλη τόση θα ήθελα.

Παράλληλα με το διδακτορικό μου στην Μοριακή Ογκολογία στην Ιατρική Σχολή του Παν/μίου Αθηνών, φοιτούσα στο Jazz τμήμα στο Ωδείο Athenaeum και παρακολούθησα Jazz Master Classes (Improvisation, Free Improvisation) με τους Bob Stoloff, JD Walter, Jay Clayton, Rene Marie, Sheila Cooper, Deborah Carter, Circle Singing στην Νέα Υόρκη με το Bobby McFerrin και την ομάδα του, Τεχνική φωνής (SLS) με την Σοφία Νοητή, Κλασικό τραγούδι στο ωδείο Κ. Κλάβα με την Μαργαρίτα Συγγενιώτου, Βυζαντινή Μουσική στο Εκκλησιαστικό Ίδρυμα Βυζαντινής και Παραδοσιακής Μουσικής της Ιερής Αρχιεπισκοπής Αθηνών και σεμινάρια, Ηπειρώτικης Μουσικής (Epirus Ensemble - Ελληνικό Ινστιτούτο στη Βοστώνη), Percussion Workshop με τον Mısırlı Ahmet, Ινδικoύ κλασικού τραγουδιού με τον Uday Bhawalkar, Πέρσικου κλασικού τραγουδιού με την Mama Khadem, Ρυθμολογίας με τον χορευτή Francisco Jose Suares Barrera, Flamenco τραγουδιού με τον Vincente Gelo, Κλασικό Οθωμανικό τραγούδι με τον Ahmet Erdogular, Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού στο Μουσείο Λαϊκών Οργάνων και Βουλγάρικου τραγουδιού με την Tzvetanka, Varimezova στο Μουσικό Εργαστήρι «Λαβύρινθος» του Ross Daly. Όταν τελείωσα το διδακτορικό μου είπα ότι θα αφιερώσω ένα χρόνο… αποκλειστικά στη Μουσική. Έκτοτε ως μη αναστρέψιμη διαδικασία η Μουσική και η Τέχνη γενικότερα με ορίζει.

Είσαι αυστηρή ως καθηγήτρια φωνητικής και τι θεωρείς ποιο σημαντικό στο μάθημά σου;

Αυτή την ερώτηση αισθάνθηκα ότι έπρεπε να την κάνω στους μαθητές μου. Ενδεικτικά αναφέρω τι απάντησαν:

«Όχι δεν είσαι. Δεν ξέρω ποιο είναι το πιο σημαντικό για σένα αλλά σίγουρα σ’ αρέσει η αυθεντικότητα και να βγαίνει η ενέργεια και η αλήθεια από μέσα μας και να συνδεόμαστε μέσω αυτού» ΘΟΔΩΡΑ

 «Σε καμία περίπτωση αυστηρή, δίνεις έμφαση στην απόλυτη εκτέλεση, απαιτείς χωρίς να επιβάλλεις, ακρίβεια και συνέπεια και ταυτόχρονα μεταδίδεις το πάθος και την αγάπη σου για αυτό που κάνεις!» ΕΛΕΝΗ

 «Ούτε καν αυστηρή, το πιο σπουδαίο κάνεις τον άνθρωπο που έχεις να αισθάνεται ασφαλής και να αισθάνεται ότι η φωνή του και κατ’ επέκταση η ψυχή του είναι σε καλά χέρια επομένως σταματά να φοβάται! Επίσης η απίστευτη μεταδοτικότητα και η λεπτομέρεια που ξέρεις πώς να την ζητάς! Αλλά τώρα που το σκέφτομαι ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι πιστεύεις στον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου και φαίνεται ότι ενδιαφέρεσαι πραγματικά! Και αυτή η ενθάρρυνση μπορεί να κάνει έναν άνθρωπο να απογειωθεί και να φτάσει εκεί που δεν θα τολμούσε ποτέ να σκεφτεί!» ΑΝΘΙΑ

«Διαυγής, σαφής, συγκεκριμένη, συνεπής (στη ροή της σκέψης), μεθοδική, με άμεση κατανόηση του ρυθμού αφομοίωσης του μαθητή, έχεις πρόσβαση σε ποικιλόμορφους τρόπους μετάδοσης της πληροφορίας άμεσα. Εγώ πιστεύω είσαι αυστηρή σε σχέση με εσένα για να είσαι όλα τα παραπάνω, είσαι ακριβής. Αλλά δεν είσαι αυστηρή με την έννοια του να εξαναγκάσεις κάποιον να ακολουθήσει επουδενί. Δεν ξέρω ποιο είναι το πιο σημαντικό για εσένα στο μάθημα αλλά νιώθω πως ή πίστη σου σε αυτό είναι αυτό που κινεί τα πάντα και είναι πολύ πολύ σημαντικό για μένα. Πιστεύω πως είναι κριτήριο που αναζητάς και στον μαθητή για να ξεκινήσεις το μαρσάρισμα» ΛΑΜΠΡΙΝΗ.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σου; 

Τα άμεσα σχέδια καλλιτεχνικά μου/μας σχέδια είναι η οργάνωση των παραστάσεων του project FOR WOMEN. Το project είναι πλαισιωμένο από έξι εκλεκτούς μουσικούς και ένα δυναμικό 8μελές γυναίκειο Chorus Ensemble, για το οποίο αυτή τη στιγμή γραφώ και ενορχηστρώνω φωνητικές συνθέσεις.

Παράλληλά ολοκληρώνεται ο δίσκος του «Drums Voice Jazztronica Duet», το project που δημιουργήσαμε το 2014 με τον ντράμερ, καθηγητή ντραμς και συνθέτη Ηλία Δουμάνη. Το project αποτέλεσε για μας μέσο πειραματισμού, αλλά και πεδίο έρευνας όσον αφορά στον πολυδιάστατο ρόλο των δύο οργάνων και την ενορχηστρωτική μίξη του φυσικού και digital ήχου. Μέσα από τον δίσκο του ιδιαίτερου αυτού ηλεκτρονικού-Jazz ντουέτο τυμπάνων-φωνής, θα είναι η πρώτη φόρα που θα καταθέσω προσωπικό συνθετικό και στιχουργικό έργο. Την Κυριακή 20 Νοεμβρίου θα είναι η πρώτη φορά μετά την πανδημία που θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας στην Αθήνα στο SIXDOGS. 

Από το 2017, είμαι η εκπαιδευτικός και μαέστρος της χορωδίας του ανθρωπιστικού προγράμματος «Kalesma», το οποίο αποτελεί μια πρωτοβουλία του λαουτίστα και συνθέτη Βασίλη Κώστα. Στόχος του προγράμματος είναι να βελτιώσει τις ζωές και την καθημερινότητα των παιδιών της «Κιβωτού του Κόσμου» προσφέροντας ένα μόνιμο μουσικό-εκπαιδευτικό πρόγραμμα υψηλού επιπέδου για τα παιδιά της Κιβωτού στην Αθήνα, αλλά και υποτροφίες για περαιτέρω μουσικές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Τον Ιούνιο ταξιδέψαμε με τις δύο νέες υποτρόφους στη Βοστώνη και παρακολουθήσαν το καλοκαιρινό πρόγραμμα Vocal Summit του Berklee College of Music. Τον Νοέμβριο ξεκινάμε ξανά τα μαθήματά μας και τις πρόβες για την καλοκαιρινή μας συναυλία με καλεσμένους διακεκριμένους μουσικούς από την Αμερική.

Τέλος, τον Νοέμβριο ξεκινάει ο επόμενος κύκλος του κοινωνικού εκπαιδευτικού προγράμματος του Εθνικού Θεάτρου με τίτλο «Το Εθνικό δίνει Πνοή», που είχα την τιμή να σχεδιάσω και να συντονίζω. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα αφορά post & long COVID ασθενείς, οι οποίοι εξακολουθούν να υποφέρουν από δύσπνοια, δυσφωνία και επακόλουθο άγχος. Το εργαστήριο πραγματοποιείται σε συνεργασία με τα τακτικά post-covid ιατρεία των νοσοκομείων Αττικό, Ευαγγελισμός και Σωτηρία. Οι επιστημονικές ομάδες πραγματικά εργαζόμαστε για να επιτευχθεί για τους Long Covid το καλύτερο δυνατόν στα θέματα αποκατάστασης και αποσυμφόρησης από τα συμπτώματα, μέσα από το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Σας ευχαριστώ για τις εξαιρετικές ερωτήσεις. Πέρασα υπέροχα!