«Ξεχάστε τον εαυτό σας. Γίνετε ένα με την αιωνιότητα» Yayoi Kusama

Ενώστε τις τελίτσες ή τα πουά και φτάστε μέχρι το άπειρο και την αιωνιότητα, θα μπορούσε να είναι μια συνοπτική απεικόνιση του καλλιτεχνικού της κόσμου αλλά δεν θα αρκούσε για να περιγράψει το λαμπρό μυαλό και το εντυπωσιακό της ταλέντο. H Γιαγιόι Κουσάμα (草 間 彌 生, Yayoi Kusama) γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1929 κι είναι σύγχρονη καλλιτέχνιδα από την Ιαπωνία που εργάζεται κυρίως στη γλυπτική και τις καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, αλλά δραστηριοποιείται επίσης στη ζωγραφική, την παραστατική τέχνη, τον κινηματογράφο, τη μόδα, την ποίηση, τη μυθοπλασία και άλλες τέχνες. Η δουλειά της βασίζεται στην εννοιολογική τέχνη και αναδεικνύει μερικά χαρακτηριστικά φεμινισμού, μινιμαλισμού, σουρεαλισμού, Art Brut, pop art και αφηρημένου εξπρεσιονισμού. Έχει αναγνωριστεί ως μία από τους σημαντικότερους ζωντανούς καλλιτέχνες της Ιαπωνίας.

Μεγάλωσε στο Ματσουμότο και εκπαιδεύτηκε στη Σχολή Τεχνών και Χειροτεχνίας του Κιότο σε παραδοσιακό ιαπωνικό στυλ ζωγραφικής που ονομάζεται nihonga. Ωστόσο, εμπνεύστηκε από τον αμερικανικό αφηρημένο ιμπρεσιονισμό. Μετακόμισε στη Νέα Υόρκη το 1958 και έγινε κομμάτι της avant-garde σκηνής της Νέας Υόρκης κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ειδικά πρωτοστάτησε στο pop-art κίνημα. Από τη δεκαετία του 1970, η Kusama συνέχισε να δημιουργεί έργα τέχνης, κυρίως εγκαταστάσεις σε διάφορα μουσεία σε όλο τον κόσμο.

Από νωρίς ήταν ανοιχτή για την ψυχική της υγεία. Κατά επιλογή, ζει στο Νοσοκομείο Seiwa Mental και λέει ότι η τέχνη έχει γίνει ο τρόπος της να εκφράσει την ψυχική της ασθένεια.

Η Γιαγιόι Κουσάμα, καθώς μεγάλωνε στην Ιαπωνία, ονειρευόταν να γίνει καλλιτέχνις. Στους κήπους που απλώνονταν στα φυτώρια των γονιών της της άρεσε να σχεδιάζει λουλούδια, φυτά και πέτρες, φτιάχνοντας με τη φαντασία της έναν κόσμο που αποτελούνταν από συμπλέγματα, σχηματισμούς και σειρές από βούλες. Διαρκώς φανταζόταν ότι ο κόσμος γύρω της είναι φτιαγμένος από βούλες, οι οποίες μάλιστα δημιουργούσαν πολύμορφους συνδυασμούς και περίπλοκα σχήματα.

Όταν ολοκλήρωσε τις σπουδές της γύρω από την παραδοσιακή ζωγραφική της Ιαπωνίας, εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Εκεί απέκτησε σύντομα μεγάλη φήμη για τους πίνακές της με τα πουά μοτίβα από βούλες και τις μεγάλες ανάλαφρες κατασκευές της που αποτελούνταν από παραγεμισμένα κυλινδρικά σχήματα, αλλά και για τα μεγάλα μαλακά γλυπτά της – κατασκευές από παραγεμισμένο ύφασμα, με τις οποίες κάλυπτε καρέκλες, καναπέδες και βάρκες.

Άρχισε να εκθέτει τη δουλειά της σε όλο τον κόσμο με μεγάλη επιτυχία. Όλοι ήθελαν να θαυμάσουν τα περίφημα δωμάτιά της με τους πολλαπλούς καθρέφτες που δημιουργούσε, μέσα στα οποία πολλαπλασιάζονταν αντανακλάσεις από χρωματιστά φώτα ως το άπειρο, όπου πολύχρωμα φώτα στέλνουν αδιάκοπα τις αντανακλάσεις τους. Πλήθος κόσμου συρρέει και στα δωμάτιά της που είναι στην αρχή λευκά και σταδιακά καλύπτονται με βούλες, όλο και περισσότερες βούλες. «Η γη μας δεν είναι παρά μια βούλα ανάμεσα σε εκατομμύρια αστέρια στο σύμπαν», έλεγε η Κουσάμα. «Τα πουά είναι ένας δρόμος για το άπειρο».

Με αφορμή τα γενέθλιά της, θυμόμαστε μερικές από τις χαρακτηριστικές της φράσεις αλλά και έργα σταθμούς της καλλιτεχνικής της πορείας:

«Ξεχάστε τον εαυτό σας. Γίνετε ένα με την αιωνιότητα. Γίνετε μέρος του περιβάλλοντός σας».

«Νομίζω ότι θα μπορέσω, τελικά, να σηκωθώ πάνω από τα σύννεφα και να ανέβω τις σκάλες στον Ουρανό και θα κοιτάξω την όμορφη μου ζωή».

«Με ένα μόνο πουά, τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί. Στο σύμπαν, υπάρχει ο ήλιος, το φεγγάρι, η γη και εκατοντάδες εκατομμύρια αστέρια. Όλοι μας ζούμε στο απίστευτο μυστήριο και το άπειρο του σύμπαντος. Η επιδίωξη της “φιλοσοφίας του σύμπαντος” μέσω της τέχνης υπό τέτοιες συνθήκες με οδήγησε σε αυτό που αποκαλώ “στερεοτυπική επανάληψη”».

«Από την παιδική μου ηλικία, έκανα πάντα έργα με πουά. Η γη, το φεγγάρι, ο ήλιος και τα ανθρώπινα όντα αντιπροσωπεύουν όλες τις τελείες. Ένα μόνο σωματίδιο μεταξύ δισεκατομμυρίων».

«Ήθελα να ξεκινήσω μια επανάσταση, χρησιμοποιώντας την τέχνη για να χτίσω το είδος της κοινωνίας που η ίδια οραματίστηκα».

«Όλο και περισσότερο, σκέφτομαι τον ρόλο των τεχνών, και ως καλλιτέχνης, πιστεύω ότι είναι σημαντικό να μοιραστώ την αγάπη και την ειρήνη».

«Τα πουά δεν μπορούν να σταθούν μόνα του. Όταν εκμηδενίζουμε τη φύση και το σώμα μας με πουά, γινόμαστε μέρος της ενότητας των περιβαλλόντων μας».

«Έκανα κάθε βήμα προς το μέλλον κάθε μέρα κάνοντας πολλούς πίνακες και γλυπτά με το βαθύ μου συναίσθημα να κρύβεται στη ζωή μου».

«Η τέχνη μου προέρχεται από παραισθήσεις που μόνο εγώ μπορώ να δω. Μεταφράζω τις ψευδαισθήσεις και τις εμμονικές εικόνες που με μαστίζουν σε γλυπτά και πίνακες ζωγραφικής».

«Λατρεύω τον Damien Hirst. Σέβομαι πολύ τη δουλειά του και χαίρομαι που τα πουά που άρχισα να χρησιμοποιώ έχουν γίνει σύμβολο αγάπης και ειρήνης σε όλο τον κόσμο με όλους όσους ενώνουν τα χέρια για να τις χρησιμοποιήσουν με αυτόν τον τρόπο».

«Έχω κάνει όλη τη δουλειά μόνη μου, χωρίς βοηθούς. Γι' αυτό είμαι σε αναπηρική καρέκλα: Το έκανα σωματικά - είναι σκληρή δουλειά - σε όλη μου τη ζωή».

«Η Νέα Υόρκη είναι το μέρος που έκανε τα όνειρά μου και άλλων καλλιτεχνών να γίνουν πραγματικότητα, δίνοντάς μας την ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε τις ιδέες και τα σχέδιά μας. Ήταν ένα εξαιρετικό μέρος για την παρουσίαση της καλλιτεχνικής δημιουργίας».

 «Έχω μια πλημμύρα ιδεών στο μυαλό μου. Απλώς ακολουθώ το όραμά μου».

«Δεν έχει καμία σημασία για μένα ότι εργάζομαι στο νοσοκομείο ή οπουδήποτε με περιορισμένο χώρο. Κάθε μέρα, δημιουργώ νέα έργα με όλη μου τη δύναμη».

«Η ζωγραφική σωμάτων με τα σχέδια των ψευδαισθήσεών μου εξαλείφει τους ατομικούς μου εαυτούς και με επιστρέφει στο άπειρο σύμπαν».

«Πιστεύω ότι τα μάτια είναι πολύ σημαντικά μοτίβα. Αυτό είναι κάτι που διακρίνει την ειρήνη και την αγάπη».

«Η μητέρα μου ήταν εναντίον της σκέψης μου να γίνω καλλιτέχνις. Ήθελε απλώς να παντρευτώ κάποιον πλούσιο».

«Εγώ, η Κουσάμα, είμαι η σύγχρονη Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων».

«Δεν έχω ποτέ πρόβλεψη για αυτό που πρόκειται να σχεδιάσω».

«Θα συνεχίσω να ζωγραφίζω μέχρι να πεθάνω».

«Σίγουρα, αφιερώνω την ενέργειά μου τόσο στην αφήγηση της προσωπικής μου ιστορίας όσο και στην αναζήτηση της αυτο-εκμηδένισης. Ωστόσο, δεν θα καταστρέψω τον εαυτό μου μέσω της τέχνης».