11 ποιητικές συλλογές από δυνατές σύγχρονες ελληνικές γυναικείες φωνές

κάποτε

όσοι αγαπάμε απροϋπόθετα το φως

θα μαζευτούμε δίπλα στη θάλασσα

χωρίς να μιλάμε

Κάπως έτσι αρχίζει η πρόσφατη και τρίτη ποιητική συλλογή της Αναστασίας Γκίτση και μας βάζει με τον καλύτερο τρόπο στο καλοκαιρινό αυτό ποιητικό αφιέρωμα. Η ποίηση βέβαια, όπως και η θάλασσα, είναι παντός καιρού και κάθε εποχής. Κι αν σε κάποιους φαίνεται περίεργο να έχεις μαζί σου στην παραλία ποίηση είναι καιρός να αποενοχοποίησουμε την αναγνωστική απόλαυση του καλοκαιριού και να νιώσουμε ότι έχουμε το ελεύθερο να πάρουμε μαζί μας στη βαλίτσα των διακοπών ή στην τσάντα θαλάσσης ό,τι μας δίνει ευχαρίστηση.

Εδώ ξεχωρίσαμε 11 ποιητικές συλλογές της πρόσφατης λογοτεχνικής παραγωγής, από σύγχρονες Ελληνίδες ποιήτριες, κάποιες σε ώριμη ήδη διαδρομή και κάποιες στα πρώτα τους αλλά πολλά υποσχόμενα βήματα και κάποιες που έχουν ήδη δείξει υπέροχα δείγματα της γραφής τους. Έντεκα ποιητικές συλλογές που ξεχωρίσαμε, αγαπήσαμε και πιστεύουμε ότι θα αντέξουν στον χρόνο.

«ό,τι ΛύΠει ΣΥΝΑΡΜΟΛΟΓείΤΑΙ / τ ο π ι ο_ρ α φ ί ε ς», Αναστασία Γκίτση, Σαιξπηρικόν

Ich bin II

εν μέσω σκιών

στις φλέβες μου

το φως φέρω

δρόμος με περπάτησε

πέλματα οι παλάμες μου

σου το ‘πα

στα κόκκινα πορεύτηκα

με βλέμμα αγριεμένο

σου το ‘πα

μια θάλασσα με διατρέχει

Μετά από μια αποχή σχεδόν 10 χρόνων από την εκδοτική παραγωγή αλλά με ασίγαστη παρουσία στα ποιητικά και λογοτεχνικά δρώμενα, με συμμετοχή σε περιοδικά, φεστιβάλ, εκδηλώσεις, η τρίτη ποιητική συλλογή της Αναστασίας Γκίτση εμπεριέχει όλη την ποιητική διαδρομή των τελευταίων χρόνων. Γραφή ώριμη, παιδευμένη, που κρατά τα απαραίτητα, εμφανίζει και αποσιωπά όσα χρειάζονται, αφήνει χώρο στον αναγνώστη αλλά καταφέρνει ταυτόχρονα να αφήσει μέσα μας ένα ισχυρό αποτύπωμα. Φωνή που ξεχωρίζει, με θεματικές οικείες αλλά δοσμένες μέσα από το δικό της ξεχωριστό και ιδιαίτερο τόνο, χωρισμένη σε 3 ενότητες, η απώλεια, οι ανθρώπινες μεταμορφώσεις και μεταλλάξεις, οι σχέσεις και τα συναισθήματα, εναλλάσσονται με το φως, τη σιωπή, τις αιώνιες αντιθέσεις που εμπεριέχουν όλα όσα ονομάζουμε ζωή και ανθρώπινη ύπαρξη.

 «Ανήμερο», Λένα Καλλέργη, Ίκαρος

Ο Καύσωνας

Επειδή ήρθε στο σπίτι μου

στο μικρό μου δωμάτιο

δυο δρόμους πάνω απ’ τη θάλασσα

με τα γέλια των κοριτσιών

και τις μυρωδιές απ’ το τηγάνισμα

τον παρηγόρησα.

Στις τέσσερις το απόγευμα

την ώρα της ενάργειας

όταν σώμα και νους εμπιστεύονται

κορυφώθηκε η φλόγα του.

Άφησε ίχνη σε κορμιά και πατώματα.

Τον αγκάλιασα.

Του μίλησα για εύκρατες νύχτες

νοτισμένα πρωινά.

Νόμισα πως θα ωρίμαζε

θα γινόταν μια ζέστη απαλή.

Όμως πύρωνε κι έσβηνε.

Πώς να μείνει κοντά μου

να προδώσει τη φύση του.

Τον κατέστρεψα.

Μες στις γρίλιες τον κράτησα.

Τον δρόσιζα

μέχρι αργά τα μεσάνυχτα.

Τρίτη ποιητική συλλογή και για τη Λένα Καλλέργη, το «Ανήμερο» είναι μια ωδή σε όλα τα μικρά που θα έπρεπε ωστόσο να νοούνται ως τα πιο σπουδαία. Η συλλογή αυτή συλλέγει όσα έχουν αξία και συνεχίζουν να συγκινούν με μια συγκίνηση ανόθευτη. Το καθαρό βλέμμα της γραφής της ρίχνει φως σε όσα καμιά φορά προσπερνάμε πάνω στη καθημερινή βιασύνη μας. Με τη φύση σε πρώτο πλάνο, λουλούδια, δέντρα, ζώα, τόποι, μας λένε την ιστορία τους και ημερεύουν για λίγο όσα παραμένουν μέσα μας ανήμερα – κι έτσι θα έπρεπε… Αλλά και όσα πονάνε υπάρχουν εδώ και εξημερώνονται με λέξεις διαλεγμένες προσεχτικά, σε ποιήματα που θα θες να επιστέφεις.

«Αρχέγονη», Νάνα Παπαδάκη, Μελάνι

Β’

Μια ψυχική ενέργεια.

Ένας πνιγμός ώς το ψάρι.

Ο ήλιος έξω απ’ το φως του.

Ένας τρόπος να κοιτάς

Και να βλέπεις.

Μια ήσυχη τρέλα.

Κάτι σαν ίαση.

Μια ηδονή κρυφή.

Τι άλλο να πω.

Έτσι έχουν τα πράγματα.

Στην «Αρχέγονη», την τέταρτη συλλογή της Νάνας Παπαδάκη, η ποιήτρια αναζητά, ερμηνεύει, αναρωτιέται για τη δημιουργία της σιωπής, την ύπαρξη, τον χρόνο, τη γυναίκα. Μετεωρίζεται ανάμεσα στο αιώνιο και το στιγμιαίο, το μηδαμινό και το άπειρο, το αρχέγονο και αυτό που υπάρχει από πάντα και θα συνεχίζει να υπάρχει, με λέξεις ή χωρίς. 55 μικροποιήματα, σαν χρησμοί, ή σαν ένας χωρίς ανάσα μονόλογος, κατασταλάζουν μέσα μας αργά σαν βραδυφλεγής εκρηκτικός μηχανισμός, με μια αγωνία αρχέγονη όσο κι η έννοια του χρόνου που άλλοτε μέσα στη συλλογή διαστέλλεται κι άλλοτε συστέλλεται, ανάλογα με την επιθυμία της γραφής της.

«Ημέρες καλοσύνης», Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Πόλις

ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ

θα ήταν για σένα. Ένα αντίο

ή, πιθανώς, ένα τα ξαναλέμε.

Πριν από αυτό, θα υπήρχαν ποιήματα

γραμμένα τρυφερά και βάναυσα

για άλλους· για εκείνη, βασικά,

που πήρε τη θέση σου. Ξανακοιτάζοντάς το

καταλαβαίνεις πως αυτό

που έσκασε καυτό κι υγρό

στο στήθος σου, αυτή η ένδοξη χαρά

δεν είναι θεία δίκη.

Είναι που βλέπεις ξαφνικά

τον άνθρωπο απ’ την αρχή

που τον ξαναγαπάς μαζί

μ’ όλες τις κόγχες που έπλασε

για να χωρέσει εντός του

ανθρώπους άλλους·

και τώρα ανοίγεται μπροστά σου

σα νέα γη,

 άγνωστη

μα δικιά σου.

Στην τέταρτη ποιητική της συλλογή, η Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη συνδυάζει τις μεγάλες της αγάπες, τη φιλοσοφία, τη θεολογία και την πολιτική θεωρία, μαζί με πιο προσωπικές της αδυναμίες και μας προσφέρει πραγματικά «Ημέρες καλοσύνης» με ποιήματα που τα βάζουν με το «κακό» και κάνουν το «καλό» να υπερισχύει, που αντιμετωπίζουν το σκοτάδι και αναδεικνύουν το φως. Ποιήματα που δίνουν τροφή για σκέψη και μας κάνουν όντως να αναρωτηθούμε πώς θα ήταν το καλό σε κλίμακα μαζική αλλά και ποιήματα ανόθευτης ομορφιάς και ερωτικής απόλαυσης.

«Ήδη προς εξαφάνιση», Νάντη Χατζηγεωργίου, Θίνες

άοπλοι

Βγαίνοντας στον ήλιο

θυμάται κανείς

το καπέλο του

Οι απροσεξίες τιμωρούνται

Στα παραμύθια όμως

η φύση

είναι με το μέρος μας

Αυτό

τα παιδιά

και ο ευτυχής

το γνωρίζουν καλά

Στην πρώτη της συλλογή, η Νάντη Χατζηγεωργίου μάς αιφνιδιάζει ευχάριστα με την ωριμότητά της και την ποιητική της δυναμική. Ποιήματα που ισορροπούν εύστοχα όσα πρέπει να ειπωθούν και όσα χρειάζονται να εννοηθούν και να μείνουν στη σιωπή ή τη διακριτική ευχέρεια του αναγνώστη. Μια προσωπική μυθολογία σε ανοιχτό διάλογο με τη φύση, τις αγωνίες του σήμερα, αλλά και ένα καλά χωνεμένο λογοτεχνικό και ποιητικό παρελθόν, σε ποιήματα λιτά που δεν στερούνται όμως δυνατών συναισθημάτων και ειλικρινούς αναγνωστικής ευχαρίστησης.

«Μακάρι να το είχα κάνει νωρίτερα», Νόα Τίνσελ, Θράκα

ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ

Τα καλύτερα μπάνια μας

Τα κάναμε ξημερώματα

Μετά τα 30

Όταν όλοι νοικοκυρεύονταν

Εμείς βγαίναμε από τη θάλασσα

Γυμνές

Χωρίς σχέδια για το υπόλοιπο της μέρας

Ειλικρινής, αληθινή, μη λογοκριμένη, μια «διαφορετική» ποιητική συλλογή ωδή στη «διαφορετικότητα». Τολμηρή, ρηξικέλευθη, σε λογικό βαθμό οργισμένη, μια συλλογή που μιλάει ανοιχτά για την ελληνική επαρχεία, το μπούλινγκ των «μη κανονικών», αλλά και θίγει εκτός από την ομοφυλοφιλία, την ανορεξία, το body shaming, τα αρσενικά τοξικά στερεότυπα, την πατριαρχία και όλα τα κακώς κείμενα που συνοδεύουν ακόμα το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα που αγαπάει άλλες γυναίκες στην Ελλάδα του 2023.

«Λουτήρες», Σοφία Πολίτου-Βερβέρη, Έναστρον

Πρωινό λατομείο

Τοπίο λατομείου το πρωινό τυρί

και από δίπλα ένα ακόμα αλφαβητάρι.

Διαβάζω για δύναμη.

Ο χρόνος είναι θάλασσα

κυκλωμένη από βουνά.

Όταν τα βουνά καταποντιστούν,

θα απλώσει κι άλλο,

και τότε θα ‘ναι ο θάνατος.

Όμως, έχουμε ακόμα χρόνο,

έχουμε ακόμα βουνά.

(Έχουμε ακόμα θάλασσα)

Μικρές αυτόνομες ιστορίες, σκηνές καθημερινές και οικείες, πλάνα από κοντινά ή μακρινά ενσταντανέ με κοντινούς ή μακρινούς ανθρώπους, τους δικούς μας ανθρώπους και τους δικούς μας ξένους, ψίθυροι, σκέψεις, αγωνίες, εικόνες και λέξεις που παρελαύνουν και αφουγκράζεσαι στα ποιήματα αυτής της συλλογής που ξέρει να συνομιλεί με όλα αυτά που έχουν απασχολήσει τον καθένα μας και άλλοτε είναι αφορμή για κραυγή κι άλλοτε αιτία για αποσιώπηση και ησυχία. Δεν κουνάει το δάχτυλο αυτή η συλλογή αλλά σίγουρα κρατάει έναν καθρέφτη σε κάθε σελίδα της για να δούμε τι είμαστε ή τι ξεχάσαμε ότι θα έπρεπε να είμαστε.

«Λευκοί νάνοι», Κατερίνα Λιάτζουρα, Βακχικόν

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

ασύνειδα επιμένεις στη στερεότητα

των ουράνιων σχημάτων επιμένεις

να δρασκελήσεις αμνήμονες

στιγμές και φριχτές συνειδήσεις

και κρυμμένη στο μισόφωτο

σαν πόρνη η λύτρωση

ανησυχεί μην ανιχνεύσεις

το ανθρώπινό της πρόσωπο

που χαμηλόφωνα με λόγχες

σκεπάρνια και λόγιες κορώνες

υμνεί το προφανές

εκείνο που κατακλύζει ένα ποίημα

εκείνο που διαμελίζει το θυμικό

Η τέταρτη συλλογή της Κατερίνας Λιάτζουρα εμπεριέχει όλες τις αλήθειες του δικού της σύμπαντος, μας δίνει μια προσωπική κοσμογονία και θεογονία, μια δική της εκδοχή για τη δημιουργία του κόσμου αλλά και την ιδιαίτερη ερμηνεία της για την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης και δημιουργίας. Ανάμεσα στη μνήμη και σε όσα συνεχίζουν να γράφονται, ερήμην μας ή όχι, προσωπικοί χρησμοί συνδιαλέγονται με πανανθρώπινες αγωνίες και οράματα που προσπαθούν να δώσουν μια στοιχειώδη εξήγηση ωστόσο, όπως δηλώνει και η ίδια η ποιήτρια «…κάθαρση ο κόσμος σου δεν πρόκειται να βρει αν δεν την αμφισημία των πραγμάτων αγαπήσεις…».

«Θαύματα στου Πολύφημου – Σβήστε τους φάρους για τον Ιβάν Ισμαήλοβιτς», Παυλίνα Μάρβιν, Κίχλη

Στον μνήμονα

Ποιο ήταν το κορίτσι εκείνο; Μήπως

δεν το ‘χες αναφέρει καν; Τότε ήμουν

άλλος άνθρωπος; Κι αν ναι, ποιος; Τον κήπο

και τη θάλασσα και τα λοιπά

τα περπατήσαμε

ή τα θυμάμαι από υδατογραφίες;

Σε όνειρα κοινά να συναντήσαμε

ο ένας τον άλλον;

Ξυπνά κανείς πότε απ’ όνειρο με μώλωπες;

Πάντως, χτύπησες το γατάκι κι εσύ, πες πες

το παρηγόρησες, θύμισέ μου τα λόγια

- εσύ δεν ήσουν στο τηλέφωνο; Καλό για

την καρδιά το φάρμακό σου, να ξανάρθεις

πρέπει να με βοηθήσεις, πρέπει να μου διηγηθείς

απ’ την αρχή την ιστορία που έζησα

Με τη διπλή αυτή συλλογή, η Παυλίνα Μάρβιν μας δίνει ποιήματα που μπορούμε να τα δούμε να συμβαίνουν μπροστά μας σαν σκηνές από ταινία ή σαν μικρά αυτόνομα και αυτοτελή μονόπρακτα. Ήρωες καθημερινοί, υπαρκτοί κι άλλοτε της φαντασίας, αλλά όλοι εξίσου οικείοι, μακρινοί και κοντινοί μας, αφηγούνται τις ιστορίες τους και μας βάζουν μέσα σε αυτές. Μέσα σε ποιήματα καθόλου κλειστοφοβικά καθώς οι λέξεις τους έχουν τη δυνατότητα να ανοίγουν για να μας χωρέσουν και δίνουν στον καθένα μας τη σκυτάλη να συνεχίσουμε την ιστορία όπως θα θέλαμε.

«Μάθημα γεωγραφίας», Πελαγία Φυτοπούλου, Ενύπνιο

Θάρρος

Αγαπημένε

σε ξέχασα

όπως μου είπες να κάνω

με ξέχασες

όπως σου είπα να κάνεις

ξεχαστήκαμε

δείξαμε θάρρος

είμαι λυπημένη

όχι, δεν κάνω πίσω, αγαπημένε

δείχνω θάρρος

γευματίζω στο μπάνιο

αλλά το ξυραφάκι σου

είναι χάρτινο και κανείς

εδώ φίλος του Καρυωτάκη

δε με ξέρει

Στην τέταρτη ποιητική της συλλογή η Πελαγία Φυτοπούλου μας κάνει ένα μάθημα ανθρωπογεωγραφίας – με αρχή και τέλος τον έρωτα. Την πολεμική του έρωτα, την ανθρωποφάγα μορφή του, τη σκληρή αλλά και τρυφερή ενίοτε. Ποιήματα δυνατά, σύντομα αλλά που κάνουν κρότο, ενώ παράλληλα ξέρουν να κρατούν και την ανάσα τους ή να συγχρονίζονται με τις ανήσυχες ανάσες των εραστών.

«Στη ρωγμή του τσιμέντου / η πόλη με τον τρόπο του χάικου», Μαρία Μπλάνα, Σμίλη

τα παιδιά εδώ

καμώνονται πιο γρήγορα

πως μεγάλωσαν

λίγα ψίχουλα

κι ο γλάρος χαμοπετά

στο οδόστρωμα

Κλείνουμε το καλοκαιρινό ποιητικό μας αφιέρωμα με μια συλλογή για την επιστροφή στην πόλη ή για όσους αγαπούν να περνάνε τα καλοκαίρια στην πόλη. Γιατί η ποίηση βρίσκεται παντού, παντού όπου ο καθένας μπορεί να αντικρίσει την ομορφιά, ακόμα και σε μια ρωγμή του τσιμέντου και η Μαρία Μπλάνα με την ευαισθησία των χάικου της μας δείχνει ότι ξέρει να την εντοπίζει και να τη μετουσιώνει στις λέξεις της.

Καλό -ποιητικό- υπόλοιπο καλοκαιριού!