Μάραθος (φινόκιο): ιδιότητες, οφέλη και τρόπος χρήσης

Ο Μάραθος χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο ως μυρωδικό, αφού προσδίδει ιδιαίτερο άρωμα στις πίτες και στα φαγητά, αλλά και για συγκεκριμένες από τις θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως αυτή της αύξησης παραγωγής γάλακτος στις γυναίκες που θηλάζουν. Η ρίζα του καταναλώνεται και σαν λαχανικό. Μεγάλο μέρος της φήμης του στη λαϊκή θεραπευτική οφείλεται στη φήμη του ότι αυξάνει τη ροή του γάλακτος. Εσωτερικά χορηγείται (αφέψημα, έγχυμα σπόρων) για να θεραπεύσει γαστρεντερικά προβλήματα, όπως τον μετεωρισμό (κυρίως οι σπόροι και η ρίζα) και εξωτερικά ως κατάπλασμα σε «καλόγερους», μώλωπες, εκζέματα. Χρησιμοποιείται όμως και ως βλεννολυτικό και αποχρεμπτικό.

Το φυτό

Ο μάραθος (ή μάραθο, ή φινόκιο) είναι ποώδες και αρωματικό φυτό. Είναι δικοτυλήδονο και ανήκει στην οικογένεια των Σκιαδοφόρων. Η επιστημονική του ονομασία είναι Μάραθον το κοινόν. Περιέχει αιθέρια έλαια κατά 7% και ήταν γνωστό στην αρχαία Ελλάδα, στην Κίνα, στην Αίγυπτο και την Ινδία. Ειδικότερα, ο Πλίνιος αναφέρει 22 φαρμακευτικές ιδιότητες του φυτού.

Τρόπος χρήσης

Ολόκληρο το φυτό, αν και ιδιαίτερη σημασία δίνεται στους σπόρους και στη ρίζα. Οι κύριες χρήσεις του φυτού είναι στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την αρωματοποιία και την οινοπνευματοποιία. Από το μάραθο επίσης παρασκευάζονται φάρμακα όπως σιρόπια ενώ χρησιμοποιείται και ως μέσο για να διευκολύνεται η έκκριση γάλακτος. Από τους σπόρους του μάραθου, που έχουν καυστική γεύση, όπως αυτή του άνηθου, φτιάχνεται αιθέριο έλαιο (μαραθέλαιο). Η ποικιλία αζορικό είναι εδώδιμη και οι σαρκώδεις κολεοί των φύλλων του χρησιμοποιούνται ως λαχανικό (φινόκιο).

Λατινική ονομασία: Foeniculum vulgare

Άλλες ονομασίες: φινόκιο, αργιομάραθος, μάλαθρο

Διάβασε επίσης: Γλυκόριζα: ιδιότητες, θεραπευτική δράση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Ο μάραθος στην κουζίνα

Μοιάζει εκπληκτικά με τον άνηθο, αλλά με το δικό του, έντονο, χαρακτηριστικό άρωμα, που θυμίζει ούζο.

Στο εμπόριο: Φρέσκος σε ματσάκια που διατηρούνται 3-4 μέρες στο ψυγείο ή τους σπόρους του.

Χρήση: Ωμός, ψιλοκομμένος σε σαλάτα ή σαν γαρνίρισμα, αλλά σε μικρή ποσότητα γιατί έχει έντονο άρωμα. Σε πίτες και γενικά σε φαγητά που ταιριάζει και ο άνηθος. Ανάλογα και οι σπόροι. Αν παραμαγειρευτεί, χάνει κάτι από το άρωμά του.

Ταιριάζει: Σε πίτες, πατάτες, ντομάτες, φαγητά κατσαρόλας, κόκκινες σάλτσες, τουρσιά, κρεατικά, ψαρικά, λαχανικά.

Θεραπευτικές ιδιότητες

• Ο μάραθος ανακουφίζει από εντερικούς σπασμούς και κράμπες στο πεπτικό σύστημα, βοηθά στην ανακούφιση από γαστρεντερικά συμπτώματα, θεραπεύει πεπτικές διαταραχές, μεταξύ των οποίων η δυσπεψία, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου και οι βρεφικοί κολικοί.
• Είναι διουρητικό, ανακουφίζει τα νεφρά από την πέτρα, ανοίγει την όρεξει και τονώνει τον οργανισμό, είναι αποχρεμπτικό, διευκολύνει την αποβολή των εκκρίσεων και ηρεμεί το αναπνευστικό σύστημα.
• Αυξάνει την δραστηριότητα των αδένων και ιδιαίτερα των μαστικών αυξάνοντας το γάλα στις θηλάζουσες μητέρες. Μπορούμε να βράσουμε ένα κουταλάκι σπόρους σε ένα λίτρο νερό και να πλύνουμε τα μάτια τρεις φορές τη μέρα.
• Οι αρχαίοι πίστευαν ότι το μάραθο ήταν το καλύτερο φάρμακο για τα πονεμένα μάτια, μούλιαζαν μάραθο σε νερό και πλένανε τα μάτια του νεογέννητου για να έχει καλή όραση.
• Το πιο σημαντικό ωστόσο συστατικό στο μάραθο, είναι η ανηθόλη, που αποτελεί το κύριο συστατικό του ελαίου του. Σε εργαστηριακές μελέτες, η ανηθόλη από μάραθο έχει επανειλημμένα αποδειχθεί ότι μειώνει τη φλεγμονή και μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου.

Μάραθος για τους πόνους της περιόδου

Οι περισσότερες γυναίκες έχουν έντονους πόνους κατά τη διάρκεια της περιόδου. Η δυσμηνόρροια, όπως λέγεται, επηρεάζει περίπου το 60% των γυναικών και την ποιότητα της ζωής τους. Πολλές μάλιστα αναγκάζονται λόγω του πόνου να απέχουν από τις καθημερινές δραστηριότητές τους, ακόμη και την εργασία τους. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι υπάρχει ένα φυτικό εκχύλισμα που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό από την ιβουπροφαίνη. Πρόσφατη μελέτη αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα του φυτικού εκχυλίσματος από σπόρους μάραθου, το οποίο περιέχει επίσης βιταμίνη Ε σε σχέση με την ιβουπροφαίνη. Εξήντα οκτώ γυναίκες με μέσο όρο ηλικίας τα 21,8 έτη χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: οι 34 έλαβαν το εκχύλισμα μάραθου και βιταμίνης Ε , ενώ οι υπόλοιπες 34 έλαβαν ιβουπροφαίνη για τη θεραπεία των πόνων περιόδου. Μετά την χορήγηση, οι γυναίκες αξιολογήθηκαν για τα επίπεδα του πόνου 48 ώρες αργότερα. Παρόλο που τόσο το εκχύλισμα μάραθου όσο και η ιβουπροφαίνη έδειξαν αποτελεσματικότητα εναντίον του πόνου, το εκχύλισμα μάραθου και βιταμίνης Ε έδειξε στατιστικώς σημαντική αύξηση της αποτελεσματικότητας κατά την διάρκεια της πρώτης και δεύτερης ώρας.

Διάβασε επίσης: Δίκταμος: ιδιότητες, οφέλη, χρήση, καλλιέργεια και παρενέργειες

Μάραθος για τα πεπτικά προβλήματα

Ο μάραθος είναι ένα βότανο που έχει ευεργετικές ιδιότητες στη θεραπεία των πεπτικών προβλημάτων. Οι σπόροι και το εκχύλισμα των σπόρων έχουν επιστημονικά αποδεδειγμένες ικανότητες στην βελτίωση της πέψης και στη μείωση των συμπτωμάτων που συνδέονται με την έμμηνο ρύση. Η μελέτη δεν αναφέρει ένα συγκεκριμένο προϊόν ή δοσολογία που χρησιμοποιείται για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων. Μια τυπική δοσολογία είναι 1 έως 2ml τρεις φορές την ημέρα.

Αν υποφέρεις από αέρια

Άτομα που υποφέρουν από αέρια στην κοιλιά μπορούν να προσθέτουν μάραθο στο γεύμα τους (συνήθως λαχανικά ή όσπρια) που τους προκαλεί φούσκωμα, αλλά επίσης μετά το γεύμα μπορούν να μασούν καλά λίγους σπόρους μάραθο.

Εντερικές δυσλειτουργίες

Σε μορφή αφεψήματος ή ροφήματος βοηθά στην βρογχίτιδα, στον τυμπανισμό και γενικότερα στις εντερικές δυσλειτουργίες. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν ήπιο καθαρτικό. Παλαιότερα σε μορφή καταπλάσματος χρησίμευε στους ερεθισμούς των ματιών.

Φυσική τονωτική λοσιόν με μάραθο για λιπαρές επιδερμίδες

Είναι εξαιρετικό και για το πρόσωπο μιας και έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, αναζωογονεί το δέρμα, έχει βιταμίνη C και μειώνει το πρήξιμο! Η παρακάτω συνταγή λοιπόν, είναι κατάλληλη για όλα αυτά ενώ η λοσιόν αυτή είναι εξαιρετική για τις λιπαρές επιδερμίδες!

Τι θα χρειαστείς:

• 2 βολβούς μάραθου (λιωμένους στο μπλέντερ)
• Τον χυμό από μισό λεμόνι
• 2 κλαδιά φρέσκο θυμάρι
• ¼-1/2 κούπα νερό

Εκτέλεση: Βάλε το λιωμένο μάραθο, το θυμάρι και το νερό σε ένα κατσαρολάκι, μέχρι να πάρει μια βράση. Βγάλε από την φωτιά και πρόσθεσε το λεμόνι. Έπειτα, σούρωσε το μείγμα και άδειασε το υγρό σε ένα μπουκάλι. Ψέκασε καθημερινά πριν εφαρμόσεις την κρέμα ενυδάτωσης.

Διάβασε επίσης: Κύμινο: ιδιότητες, οφέλη, χρήση και παρενέργειες 

Συντήρηση

Η αποξήρανση μάραθου στο σπίτι δεν είναι συνήθως επιτυχημένη, καθώς χάνει τα αρώματά του. Στην κατάψυξη μπορεί να συντηρηθεί έως έξι μήνες. Τα φύλλα του μάραθου δεν συντηρούνται για πολλές ημέρες στο ψυγείο. Όταν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες ο μάραθος γίνεται πιο αρωματικός.

Ιστορία

Στην αρχαία Ρώμη ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος, φυσικός φιλόσοφος και ιστοριογράφος, υποστήριζε ότι τα φίδια τρώνε και τρίβουν το σώμα τους πάνω σε μάραθο για να βελτιώσουν την όρασή τους, αφού αλλάξουν δέρμα. Αναφέρει ακόμα ότι το φυτό μπορεί να θεραπεύσει 22 ασθένειες.

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Διάβασε επίσης: Βασιλικός: ιδιότητες, οφέλη, θεραπευτικές χρήσεις και παρενέργειες 

Πηγές:

Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://www.tanea.gr/2013/08/11/lifearts/marathos-to-mystiko-gia-lepti-siloyeta/
https://www.greekflora.gr/el/flowers/3160/Foeniculum-vulgare
https://www.agriamanitaria.gr/foeniculum-vulgare-%CE%AC%CE%B3%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%AC%CF%81%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%82/
https://www.bambakia.gr/%CE%BC%CE%AC%CF%81%CE%B1%CE%B8%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%B8%CF%8C%CF%83%CF%80%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%AE-%CF%86%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BA%CE%B9%CE%BF/
https://el.wikipedia.org/