Μελισσόχορτο: ιδιότητες, θεραπευτική δράση, οφέλη, καλλιέργεια και παρενέργειες

Μελισσόχορτο: το λατρεύουν οι μέλισσες, εξ ου και η ονομασία του, και αναφέρεται στις περισσότερες θεραπευτικές συνταγές, όχι μόνο του τόπου μας αλλά και σε όλες τις περιοχές της νότιας Ευρώπης, ενώ τα λικέρ και τα ροφήματα με βάση το μελισσόχορτο έχουν εξαίσιο άρωμα. Επίσημα αναγνωρισμένο για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Το μελισσόχορτο είναι γνωστό για την αντισπασμωδική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή του δράση. Η αντιβακτηριακή και αντισταμινική του δράση καθιστά το μελισσόχορτο άριστη θεραπεία για μολύνσεις και αλλεργίες, όπως ο αλλεργικός κατάρρους, το έκζεμα και οι φλεγμονώδεις παθήσεις των ματιών.

Λατινική ονομασία: Melissa officinalis

Άλλες ονομασίες: Μέλισσα, μελισσάκι, μελισσοβότανο, βαλασαμόχορτο, βάλσαμο

Διάβασε επίσης: Ευκάλυπτος: ιδιότητες, οφέλη, θεραπευτικές χρήσεις, καλλιέργεια και παρενέργειες

Χρήση

• Αφέψημα, σκόνη εκχύλισμα.
• Κατάπλασμα: Εξωτερικά ως θερμό κατάπλασμα για τους κολικούς της χολής και τη δυσπεψία.
• Τα φύλλα του μελισσόχορτου, με τη γλυκιά γεύση και το άρωμα λεμονιού, είναι άριστη προσθήκη για τα ποντς φρούτων, τα κρασιά και τους χυμούς, ενώ το αφέψημα μελισσόχορτου γίνεται αναψυκτικό για τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού.
• Εξωτερικές πλύσεις με το αφέψημα, κάνουν καλό στην επιδερμίδα και χαλαρώνουν τα νεύρα. Αλοιφή από τα φύλλα και τα λουλούδια του, καταπραΰνουν τους πόνους των ρευματισμών και των αρθριτικών και βοηθούν στην επούλωση εξωτερικών πληγών.
• Στην αγορά κυκλοφορούν στικ με μελισσόχορτο, αλλά επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το αφέψημα μελισσόχορτου ως εξής: Βράζετε 2-4 κουταλιές μελισσόχορτου και αφού κρυώσει βουτάτε μέσα βαμβάκι και ταμπονάρετε την πάσχουσα περιοχή. Μπορείτε να το εφαρμόσετε αρκετές φορές την ημέρα.

Χρήσεις στη παραδοσιακή και εναλλακτική ιατρική

Αιθέριο έλαιο μελισσοβότανου (Μ officinalis). Στην παραδοσιακή Αυστριακή ιατρική, τα φύλλα του μελισσοβότανου έχουν συνταγογραφηθεί για εσωτερική χρήση (όπως στο τσάι) ή εξωτερική χρήση (αιθέριο έλαιο) για την θεραπεία του γαστρεντερικού σωλήνα, νευρικού συστήματος, ήπατος, και της χολής. Είναι επίσης, η κοινή προσθήκη στο τσάι μέντας, κυρίως λόγω της συμπληρωματικής του γεύσης. Το μελισσόχορτο είναι το κύριο συστατικό των Καρμελιτών νερού, και το οποίο ακόμη και σήμερα πωλείται στα φαρμακεία της Γερμανίας. Το αιθέριο έλαιο από το μελισσόχορτο είναι πολύ δημοφιλές στην αρωματοθεραπεία. Το αιθέριο έλαιο συνήθως συν-αποστάζεται με έλαιο λεμονιού, έλαιο κιτρονέλλας ή άλλα έλαια.

Θεραπευτική δράση

Θεωρείται «κατευναστικό» βότανο και τονωτικό του οργανισμού. Σήμερα απλώς θα λέγαμε πως είναι ιδανικό για να καταπολεμήσει το άγχος, ώστε να «καθαρίσει το μυαλό» και, παράλληλα, την αϋπνία που μπορεί να δημιουργήσουν οι στρεσογόνοι παράγοντες, καθώς έχει σαφή επίδραση στη σεροτονίνη. Επίσης, ανακουφίζει από τα συμπτώματα των γαστρεντερικών προβλημάτων (κυρίως μετεωρισμό) και λαμβάνεται προληπτικά το χειμώνα για να αποτρέψει τα κρυολογήματα.

Διάβασε επίσης: Βασιλικός: ιδιότητες, οφέλη, θεραπευτικές χρήσεις και παρενέργειες

Μερικές ακόμα ιδιότητες

• Συμβάλλει στη μακροζωία επειδή είναι σωματικό και πνευματικό διεγερτικό.
• Τονώνει την καρδιά και το κυκλοφορικό σύστημα προκαλώντας διαστολή των περιφερειακών αγγείων, μειώνοντας έτσι την πίεση του αίματος.
• Θεωρείται πολύ σημαντική η συμβολή του στην καταπολέμηση των ιών. Έρευνες επιβεβαιώνουν μάλιστα την αποτελεσματικότητά του σε περιπτώσεις επιχείλιου έρπητα.
• Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εμπύρετες παθήσεις όπως η γρίπη.
• Ανακουφίζει τους σπασμούς του πεπτικού σωλήνα και χρησιμοποιείται στη φυσώδη δυσπεψία. Τονώνει το πεπτικό σύστημα και είναι καλό χωνευτικό, ιδιαίτερα σε κακή χώνεψη από νευρικότητα. Μελέτες έδειξαν πως η κατανάλωση του προστατεύει από τα έλκη. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση Μελισσόχορτου φάνηκε να αυξάνει την έκκριση προσταγλαδίνης Ε2 (prostaglandin E2) και βλεννίνης από τον οργανισμό και τη μείωση της έκκρισης οξέων.
• Έχει αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε νευρικές κρίσεις, νευρασθένειες, υστερίες. Πρόκειται για φυτό εξαιρετικά αποτελεσματικό σε περιπτώσεις αϋπνίας, έντονου στρες, έντασης και ευερεθιστότητας, ενώ μπορεί να βοηθήσει ακόμα και άτομα με κατάθλιψη, χάρη στις καταπραϋντικές και χαλαρωτικές του ιδιότητες. Κλινικές μελέτες έδειξαν πως η δράση του αυτή οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στοροσμαρινικό οξύ (rosmarinic acid) που περιέχει το βοτανο (και όχι στα αιθέρια έλαια όπως υποστηρίζουν αρκετοί). Πρόσφατη συστηματική έρευνα σε φοιτητές έδειξε πως η κατανάλωση Μελισσοχορτου μείωνε σημαντικά το stress κατά τη διάρκεια των εξετάσεων - οδηγώντας σε καλύτερη συγκέντρωση και επιδόσεις (για ως και 6 ώρες μετά τη κατανάλωση).
• Μειώνει το άγχος και τη μελαγχολία επειδή επηρεάζει το τμήμα του εγκεφάλου που σχετίζεται με την ψυχική διάθεση.
• Είναι σπασμολυτικό, σε νευραλγίες προσώπου, δοντιών και αυτιών. Επίσης ρυθμίζει τα έμμηνα σε περιπτώσεις δυσμηνόρροιας και πόνων.
• Θεωρείται καλό τονωτικό του εγκεφάλου και εφιδρωτικό. Το μελλισόχορτο καθαρίζει το μυαλό, αυξάνει την αντίληψη και ενισχύει τη μνήμη, έχει αποδειχθεί βοηθητικό σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ.
• Χάρη στην ιδιότητά του να δρα κατά των πόνων στις νευρικές απολήξεις, το μελισσόχορτο συστήνεται σε ανθρώπους με πονοκεφάλους, ημικρανίες και άλλους πόνους (π.χ. πόνοι περιόδου, πονόδοντος, εντερικοί κολικοί).
• Το βάλσαμο του μελισσόχορτου θεωρείται επίσης ότι ηρεμεί τον υπερκινητικό θυρεοειδή αδένα (νόσος Graves).
• Ιδανικό για δίαιτα: Τέλος, θεωρείται ιδιαίτερα χρήσιμο σε αμοιβάδες και άλλα παράσιτα των εντέρων.

Διάβασε επίσης: Δυόσμος: ιδιότητες, οφέλη, τρόποι χρήσης και παρενέργειες

Παρενέργειες

Όπως στην περίπτωση όλων των βοτάνων όταν χρησιμοποιούνται για ιατρική χρήση, οι δοσολογίες που χρησιμοποιούνται είναι πολύ υψηλότερες των δοσολογιών που χρησιμοποιούνται για διατροφική χρήση. Πρέπει να λαμβάνεται λοιπόν μέριμνα το μελισσόχορτο να είναι ελεύθερο προσμίξεων και να υπάρχει η ενδεικνυόμενη ιατρική παρακολούθηση για τον καθορισμό της δοσολογίας και της διάρκειας της θεραπείας. Όταν λαμβάνεται από το στόμα, το βότανο μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες, ναυτία, έμετο, κοιλιακό άλγος, ζάλη, και συριγμό. Δεν συνιστάται η χρήση του κατά τον θηλασμό και την κύηση: Δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα που να αφορούν την χρήση του κατά τις περιόδους αυτές. Μπορεί να αλληλεπιδράσει με κατασταλτικά του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (πχ. λοραζεπάμη, φαινοβαρβιτάλη, ζολπιδέμη), αντικαταθλιπτικά, αντιδιαβητικά, θυρεοειδικές ορμόνες και με την φαρμακευτική αγωγή για Aids.

Καλλιέργεια

Η Μέλισσα η φαρμακευτική (Melissa officinalis), είναι εγγενής στην Ευρώπη, την Κεντρική Ασία και το Ιράν, αλλά έχει αρχίσει να εγκλιματίζεται σε όλο τον κόσμο. Οι σπόροι του μελισσοβότανου (lemon balm), χρειάζονται φως και τουλάχιστον 20 °C (70 °F) για να βλαστήσουν. Το μελισσοβότανο αναπτύσσεται σε συμπαγείς μάζες και εξαπλώνεται βλαστητικά, καθώς και από σπόρους. Σε ήπιες εύκρατες ζώνες, οι μίσχοι του φυτού νεκρώνονται κατά την έναρξη του χειμώνα, αλλά βλασταίνουν και πάλι την άνοιξη. Το μελισσοβότανο αναπτύσσεται δυναμικά και δεν θα πρέπει να φυτεύεται εκεί όπου θα εξαπλωθεί σε άλλες φυτεύσεις. Η Μέλισσα η φαρμακευτική μπορεί να είναι το «μελισσόφυλλον» που αναφέρεται στο Θεόφραστο. Ήταν στο φυτικό κήπο του John Gerard, 1596.

Δραστικά συστατικά

• 3-octanol
• alpha-humulene
• καφεϊκό οξύ (caffeic acid)
• caryophyllene
• catechinene
• χλωρογενικό οξύ (chlorogenic acid)
• cis-3-hexenol
• citral
• copaene
• geranial,
• linalool
• luteolin-7-glucoside
• methylheptenone
• octyl benzoate
• rosmarinic acid,
• succinic acid
• thymol
• τανίνες
• τερπένια
• ευγενόλη
• nerol

Προσοχή

Η παρουσίαση των βοτάνων σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί συνταγή και έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα. Τα βότανα θα πρέπει να καταναλώνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού, κυρίως για όσους ακολουθούν ιατροφαρμακευτική αγωγή, αλλά και για τις εγκύους, τις θηλάζουσες και τα παιδιά. Τα βότανα δεν αποτελούν φάρμακα, ούτε πρέπει να τα καταναλώνουμε αλόγιστα και με την ελπίδα ότι θα γιατρέψουν όλες τις ασθένειες.Τα φυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται με μέτρο και βάσει των συμβουλών των ειδικών, που γνωρίζουν καλύτερα. Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε βότανο είναι απαραίτητο να είστε σίγουροι ότι είναι το σωστό φυτό. Η λανθασμένη αναγνώριση βοτάνων είναι η αιτία συχνά για πολλές παρενέργειες.

Διάβασε επίσης: Θυμάρι: ιδιότητες, οφέλη, τρόποι χρήσης, καλλιέργεια και παρενέργειες

Πηγές:

Η κουζίνα των βοτάνων - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
Μοναστηριακές Θεραπείες - Σπυριδογιαννάκη Μαίρη, Εκδόσεις Οξύ
230 βότανα-Ιουλίας Δαβάρα-Αθήναι 1978
Το πράσινο φαρμακείο Βοτανο θεραπείες, Dr James A. Duke
100 Βότανα 1000 Θεραπείες, Κώστας Μπαζαίος, Εκδόσεις Διατροφή και Υγεία
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος – Larousse – Britannica
https://www.britannica.com/topic/list-of-herbs-and-spices-2024392
https://greatist.com/health/herb-guide#1
https://web.extension.illinois.edu/herbs/directory.cfm
https://www.planetnatural.com/category/gardening/herb/growing-guides-herbs/
https://www.health.com/food/
https://medlabgr.blogspot.com/2015/02/lemon-balm.html
https://www.mednutrition.gr/portal/efarmoges/leksiko-diatrofis/15955-melissoxorto
https://www.healthyliving.gr/2016/01/07/melissoxorto-melissa-officinalis/
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%83%CF%8C%CF%87%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%BF